F.T. για την Ελλάδα: Αυτό το δράμα δεν έχει happy ending

To άρθρο των Financial Times που αναφέρεται στο «σύγχρονο Ελληνικό δράμα» παρουσιάζει, και σχολιάζει, στην «Καθημερινή» της περασμένης Πέμπτης 9 του Μάη η Ζέζα Ζήκου

*  *  *

 «Το ελληνικό δράμα δεν έχει happy ending» επισημαίνουν οι Financial Times στο κύριο άρθρο τους, προειδοποιώντας πως μόνο ένας πολιτικός μετασχηματισμός μπορεί να ξεκλειδώσει την ελληνική ανάκαμψη. Οπως εξηγούν, το ελληνικό πρόγραμμα πετυχαίνει κάποιους από τους στόχους του, αφού η Αθήνα εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα και ανακτά μέρος της χαμένης της ανταγωνιστικότητας. Ομως, το κόστος για την Ελλάδα υπήρξε καταστροφικό, καθώς εκδηλώθηκε με τη μορφή βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης και εφιαλτικής ανεργίας.

Είναι αξιοσημείωτο ιδιαίτερα αυτό που σημειώνουν οι F.T., πως για τα όσα υποφέρουν οι αθώοι Ελληνες μπορούν να κατηγορήσουν όχι μόνο τις υπερβολικές μειώσεις μισθών και συντάξεων και τη δραματική συρρίκνωση των εισοδημάτων, αλλά και την «απόφαση να προστατευθούν εκείνοι που έτσι και αλλιώς απολάμβαναν προνόμια, την ώρα που το βάρος έπεφτε στους πιο αδύναμους ώμους». «Χωρίς έναν πολιτικό μετασχηματισμό, οι ευκαιρίες της Ελλάδας για ανάκαμψη θα παραμείνουν κλειδωμένες», καταλήγει το κύριο άρθρο.
Δηλαδή η σημαντικότερη οικονομική εφημερίδα στον κόσμο επισημαίνει τις συνέπειες της μνημονιακής πολιτικής που αρκετοί ακόμη Ελληνες αδυνατούν να κατανοήσουν. Προφανώς αρκετοί από αυτούς ικανοποιούνται να βλέπουν τη χώρα να γκρεμίζει παρασύροντας στη δυστυχία τα πλέον αδύναμα στρώματα της κοινωνίας. Ηδονίζονται να βλέπουν να τιμωρούνται αυτοί που δεν φταίνε. Τα Μνημόνια όσο και αν προβλέπουν ορισμένες απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, σημαίνουν ταυτόχρονα την καταδίκη της οικονομίας σε παρατεταμένη ύφεση και την υποθήκευση της χώρας στους δανειστές της.
Οι οικονομικές κρίσεις δεν είναι «θεοδικίες». Δεν είναι παίγνια μιας ανεξέλεγκτης μοίρας. Είναι «Κοινωνιοδικίες». Παρενέργειες δηλαδή ιστορικών δράσεων και επιπόλαιων επιλογών. Ετσι κάθε κοινωνία εκτρέφει τις μορφές κρίσης που αντιστοιχούν στη δομή της, επινοεί τους συγκεκριμένους και «αρμόζοντες» ιστορικούς τρόπους για να τις αντιμετωπίσει και αποκρυσταλλώνει τον δικό της ειδοποιό περί κρίσεως πολιτικό λόγο.
Οι κρίσεις εμφανίζονται πάντα απρόσκλητες και σε «ακατάλληλες στιγμές». Μέχρις εδώ, όλα είναι εν μέρει τουλάχιστον εύλογα, αναμενόμενα, ίσως και αναπόφευκτα. Μπροστά όμως στο διάχυτο πλέον «έλλειμμα ελπίδας», οι πολιτικοί της πεντάρας αναγκάζονται να επιχειρήσουν ένα πρόσθετο και ψευδεπίγραφο πήδημα στο κενό. Στο μέτρο ακριβώς που θα πρέπει να εξηγηθεί και να δικαιολογηθεί το γεγονός ότι η «ανάγκη» είναι πρακτικά ανέφικτο να θίξει όλους τους πολίτες ισομερώς και «κατ’ αναλογίαν των δυνάμεών τους», θα τεθούν αναπόφευκτα το φλέγοντα αξιακά ζητήματα της «δικαιοσύνης μέσα στην κρίση» ή της «δικαιοσύνης ενώπιον της ανάγκης».
Η μεγάλη κρίση, ένα «1929» με αναλογίες και διαφορές από το πρωτότυπο, είναι εδώ. Οι κρίσεις του 20ού αιώνα οδήγησαν, ευθέως ή εμμέσως, σε θεαματικές μεταλλαγές όχι μόνο των πολιτικών ισορροπιών αλλά και του περιεχομένου των πολιτικών διακηρύξεων. Το κραχ του ’29 δεν γέννησε μόνο το Νιου Ντιλ του Ρούζβελτ, αλλά και το Νιου Ντιλ του Χίτλερ... Πόσο είναι σήμερα δυνατή μια τέτοια προοπτική; Η «κρίση του αιώνα» που βιώνουμε μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία για να ασχοληθούμε με την ουσία της πολιτικής ή μπορεί να οδηγήσει σε συντηρητική στροφή; Θεωρείται βέβαια σίγουρο πως «κάποτε» η οικονομία θα επανέλθει στην «ομαλότητα της αέναης ανόδου». Αλλά συνταγές-πανάκειες για την άμεση αντιμετώπιση της (εξ υποθέσεως προσωρινής αλλά συχνά καταλυτικής) δυσπραγίας δεν φαίνεται να διατίθενται.
Πολλώ μάλλον που αντίθετα με τις εξ ορισμού «δημοκρατικές» θεομηνίες και πανδημίες, οι κοινωνιοδικίες δεν αγγίζουν όλους την ίδια στιγμή και με τον ίδιο τρόπο. Πάντα οι επιτήδειοι και αδίστακτοι κερδοσκόποι αντλούν οφέλη μέσα από την εξαθλίωση των άλλων. Οπως συνέβη και στη γερμανική κατοχή, και ακόμα περισσότερο, οι εκκολαπτόμενοι αυτοί «δωσίλογοι της ειρήνης» δεν πρόκειται να υποστούν καμία απολύτως ηθική ή νομική συνέπεια. Ολοι γνωρίζουν ότι ο Μαμωνάς, ο θεός του χρήματος, θα φροντίσει να ξεπλύνει όχι μόνο τα κέρδη αλλά και τις υπολήψεις τους.
Ο κ. Παπανδρέου επέρριψε την ευθύνη για το Μνημόνιο στις συντηρητικές ευρωπαϊκές δυνάμεις οι οποίες, όπως τόνισε, δεν έδειξαν την πίστη που θα έπρεπε στις δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εχει το θράσος και ομιλεί.
Προφανώς, και οι χρεωμένες χώρες χάνουν το δικαίωμα επιλογής για το οικονομικό μέλλον τους. Το περίσσευμά τους δεσμεύεται στο εξωτερικό σαν φόρος οικονομικής υποτέλειας. Και οι δημοκρατικά εκλεγμένοι πολιτικοί εκχωρούν την άσκηση πολιτικής σε ξένους γραφειοκράτες, τους «κεντρικούς σχεδιαστές» του σημερινού νεοφιλελεύθερου κόσμου των Βρυξελλών, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ΔΝΤ. Πολύ περισσότερο όταν μια χώρα και κατά συρροήν οι κυβερνήσεις έχουν τεράστιο έλλειμμα οικονομικής διπλωματίας