Πανδημία της τοξικότητας

Την τοξικότητα που μεταδίδουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, που δεν είναι καινούρια δείτε στο κείμενο γιατί - αναλύει σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο στην «Καθημερινή» της Τετάρτης 2 Σεπτεμβρίου ο Ηλίας Μαγκλίνης

• • •

Η τοξικότητα στον δημόσιο βίο έχει κάτι το μοναδικό: διαδίδεται περίπου όπως ο κορωνοϊός. Είναι μια πανδημία και αυτή, με τον τρόπο της.

 Επόμενο ήταν βέβαια. Περίπου από τη μία στιγμή στην άλλη, ο καθένας από εμάς απέκτησε ελεύθερη πρόσβαση στον δημόσιο λόγο. Ο οποιοσδήποτε, από ανώνυμος διεκδίκησε κάμποσες στιγμές επωνυμίας, έξτρα φωτισμού, προβολέων. Και ο καθένας έγινε ο μακιγέρ του εαυτού του.

 Νομίζω μάλιστα πως αυτός ο χρόνος επωνυμίας υπερβαίνει κατά πολύ τα περίφημα «δεκαπέντε λεπτά διασημότητας» για τα οποία είχε κάνει λόγο κάποτε ο Αντι Γουόρχολ.

 Αυτό όμως δεν ισχύει αποκλειστικά για τον ιδιώτη, τον άνθρωπο που ουδεμία σχέση έχει επαγγελματικά με τον δημόσιο λόγο. Ακόμα και καταξιωμένοι δημοσιογράφοι, συγγραφείς, καλλιτέχνες, ιστορικοί, πανεπιστημιακοί, ψυχαναλυτές (και πολιτικοί εννοείται) βρήκαν αίφνης μια πλατφόρμα έκφρασης, τα όρια της οποίας μοιάζουν ανύπαρκτα.

 Μέσα σε αυτή την κατάσταση, ο θυμός, η καταγγελία, η υστερία, ο λίβελος, η συκοφάντηση ακόμα, δεν θα μπορούσαν να μην έχουν τον πρώτο λόγο. Το τοξικό κλίμα ως τρόπος σκέψης και ζωής το είχε ήδη σιγομαγειρέψει, δεκαετίες τώρα, η τηλεόραση.

 Όταν επί σειράν ετών (πολλών ετών) βλέπεις να εκτοξεύει οξέα κατ’ εξακολούθησιν ένα δημόσιο πρόσωπο, ή οι περίφημοι «τηλεστάρ» (ο όρος «σταρ» στην Ελλάδα είναι γενικά κάπως κωμικός, αλλά ας είναι), γιατί, εφόσον δίνεται τώρα η ευκαιρία, να μην το κάνω και εγώ; Πόσο μάλλον όταν μπορώ να το κάνω κρυμμένος πίσω από το πληκτρολόγιό μου.

 Πίσω από το πληκτρολόγιο (ή τη γραφομηχανή ή την πένα, παλαιότερα) κρύβονταν και οι κλασικοί δημοσιογράφοι, συγγραφείς κ.λπ. Και συχνά πολλοί ξαφνιάζονταν από το χάσμα που χώριζε την περσόνα του χαρτιού από το αληθινό πρόσωπο, με σάρκα και οστά.

 Θέλω να πω, κάποιος που στη γραφή (ή στην οθόνη) εμφανίζεται οργίλος, επαναστατημένος, έξαλλος, επιθετικός, αλλά από κοντά, στις κοινωνικές σχέσεις του, είναι ένα «προβατάκι», δεν είναι μόνον φαινόμενο των κοινωνικών δικτύων. Είναι πολύ παλαιότερο.

 Τώρα πια όμως, με την επέκταση, την κανονικοποίησή τους, με τον θριαμβευτικό λόγο πολλών (πάρα πολλών) ότι «θάψαμε τις εφημερίδες, τα παραδοσιακά ΜΜΕ γενικώς», είναι λες και η τοξική διάθεση, η καθαρή επιθετικότητα να είναι πλέον τρόπος ζωής. Αξίωμα και αξία: Οποιος επιτίθεται καλύτερα, αυτός (ή αυτή) είναι ο πρώτος του χωριού. Και σχεδόν πάντα όλοι κοιτάμε το «πρώτος» σε αυτή την πρόταση και παραβλέπουμε το «χωριό», που είναι και η ουσία μας, ειδικά εδώ, στην Ελλάδα.

 Η κλεισούρα του γνήσιου κορωνοϊού επιτείνει την τοξικότητα. Οταν κλείνεσαι μέσα, είναι και λίγο σαν να μην υπάρχει ο άλλος. Οπότε, μπορείς να κάνεις από πλάκα μαζί του μέχρι να τον ταπεινώσεις. Και το πιο τρομερό είναι ότι σύντομα (και αυτό) θα ξεχαστεί. Η τοξικότητα είναι σαν τις δόσεις της ηρωίνης μάλλον: πολύ γρήγορα μετά την πρώτη θες κι άλλη. Και άλλη. Και άλλη…