Το τεκμήριο της ανιδιοτέλειας

Το πως πρέπει να κρίνονται η αποφάσεις της δικαιοσύνης, που έχει τα προβλήματά της (που τα μεγαλώνουν πολιτικοί και δημοσιολόγοι) αναλύει ο Τάσος Παππάς σε άρθρο του  στην με τον ίδιο τίτλο «Εφημερίδα των συντακτών» την Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου

• • •

Πρέπει να σεβόμαστε τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης; Βεβαίως. Αλλιώς δεν μπορεί να λειτουργήσει το σύστημα. Είναι οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης υπεράνω κριτικής; Ασφαλώς όχι. Μπορούμε και πρέπει να διατυπώνουμε δημοσίως άποψη. Με επιχειρήματα όμως και με σοβαρότητα. Για παράδειγμα, γιατί να μείνουν ασχολίαστες οι ευνοϊκές και ως προς την έκταση της ποινής και ως προς τη μεταχείριση των κατηγορουμένων αποφάσεις όταν πρόκειται για γνωστούς και πλούσιους πολίτες;

Γιατί να μείνουν ασχολίαστες οι αυστηρές αποφάσεις όταν πρόκειται για φτωχοδιάβολους οι οποίοι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να προσλάβουν μεγαλοδικηγόρους για να τους υπερασπιστούν; Γιατί κάποιοι που καταδικάζονται μένουν εκτός φυλακής μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεσή τους στον ανώτερο βαθμό και άλλοι οδηγούνται στις φυλακές; Δύο μέτρα και δύο σταθμά που προκαλούν τουλάχιστον απορίες στην κοινωνία.

Είναι ανεξάρτητη η Δικαιοσύνη; Μεγάλη κουβέντα. Θεωρητικά είναι. Πρακτικά όμως; Ξέρουμε ότι σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις, παρά τα μεγάλα λόγια που λένε, παρά τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν, προσπαθούν να χειραγωγήσουν τη Δικαιοσύνη. Κάποιες το κάνουν με ωμό τρόπο, κάποιες πιο διακριτικά. Φυλάνε τα νώτα τους για να μην έχουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Το πετυχαίνουν πάντα; Οχι. Κάποιες φορές βρίσκουν πρόθυμους που προτιμούν να τα έχουν καλά με την εξουσία, παρά με τη συνείδησή τους. Την εξουσία τη χαϊδεύουν, τη συνείδησή τους τη ναρκώνουν. Από φόβο; Ενδεχομένως. Με σκοπιμότητα; Πιθανόν. Για προσωπικό όφελος; Ισως. Οι βρόμικες ιστορίες με τα παραδικαστικά κυκλώματα είναι μια ένδειξη. Η κριτική όμως δεν πρέπει να είναι ισοπεδωτική. Οι αφορισμοί αδικούν. Δεν είναι όλοι ίδιοι.

Υπάρχει το τεκμήριο της αθωότητας για τους κατηγορουμένους; Υπάρχει. Για όλους τους κατηγορουμένους; Ανεξαιρέτως. Για όποιο έγκλημα κι αν κατηγορούνται. Οι πάντες οφείλουν να σέβονται το τεκμήριο αθωότητας και να αποφεύγουν χαρακτηρισμούς πριν αποφανθεί η Δικαιοσύνη. Κυρίως αυτοί που έχουν δημόσιο λόγο και είναι σε πόστα εξουσίας. Αν είσαι πρωθυπουργός πρέπει να μετράς τα λόγια σου. Σ’ ακούνε οι πολίτες, σ’ ακούνε και οι δικαστές.

Αν από το βήμα της Βουλής αποκαλείς συμμορίτες τους ανθρώπους που δικάζονται, δεν δικαιούται ο καθένας να ισχυριστεί ότι θέλεις να καταδικαστούν και στέλνεις μήνυμα στο δικαστήριο να πάρει την απόφαση που εξυπηρετεί τους πολιτικούς σχεδιασμούς σου; Υποδύεσαι τον δικαστή, ενώ άλλος είναι ο ρόλος σου. Αν είσαι υπουργός και δηλώνεις ότι θέλεις να πάει φυλακή ένας κατηγορούμενος ενώ η δίκη του είναι σε εξέλιξη, δεν κάνεις κουρέλι το τεκμήριο αθωότητας το οποίο πρέπει να προστατεύεις; Αν μάλιστα είσαι υπότροπος, αν δηλαδή έχεις διαπράξει κι άλλες αθλιότητες τέτοιου τύπου, αν κανείς δεν σε έχει ανακαλέσει στην τάξη, αν μένεις ατιμώρητος και συνεχίζεις ακάθεκτος να προκαλείς, γίνεσαι αναπόφευκτα το κακό μεταδοτικό παράδειγμα.

Αν είσαι δημοσιολόγος με κεντρική θέση σε μεγάλα μέσα ενημέρωσης και στο παρελθόν έχεις υποστηρίξει με πάθος την άποψη ότι η Δικαιοσύνη είναι υπεράνω κριτικής, ότι ουδείς πρέπει να αμφισβητεί τις αποφάσεις της, ότι όποιος εκφράζει δημοσίως τη διαφωνία του είναι ύποπτος, αλλά κάνεις αυτό που αποδοκίμαζες στεντορείως επειδή δεν σου αρέσει μια απόφαση της Δικαιοσύνης, επειδή δεν συμφωνείς με την πρόταση ενός εισαγγελέα, επειδή ένας δικαστικός παράγοντας δεν συμπεριφέρεται όπως εσύ θα επιθυμούσες, τότε είσαι ασυνεπής. Το λιγότερο. Το χειρότερο; Φερέφωνο της εξουσίας. Και έτσι ακυρώνεις αυτοθέλητα το τεκμήριο της ανιδιοτέλειας.