Ιστορικές ανακρίβειες: Πράγματα που μάθαμε αλλιώς

Τι είναι το πρώτο πράγμα που θα σκεφτείτε αν ακούσετε το όνομα Ναπολέων; Ένας «μικροσκοπικός» στρατηγός, σωστά; Πώς θα παρουσιάζατε τον Ριχάρδο τον Γ’ αν ανεβάζατε το ομώνυμο έργο του Σαίξπηρ; Σαν έναν σκοτεινό άνδρα με καμπούρα και πρόβλημα στα πόδια, σωστά; Και ακόμη, ποιο είναι το βασικότερο περιστατικό που γνωρίζετε από τη ζωή του Βαν Γκογκ, αν όχι το ότι έκοψε το ίδιο του το αφτί και το έστειλε στην ερωμένη του;

 Κι όμως, όλες οι παραπάνω εικόνες που μας έχει δημιουργήσει η Ιστορία και η διαδεδομένη κουλτούρα, είναι λανθασμένες. Μάθετε παρακάτω τις πραγματικές ιστορίες αυτών και άλλων πέντε ιστορικών γνώσεων που μάθαμε με τρόπο μάλλον ανακριβή.

* * *

Ο χαρταετός του Φραγκλίνου

Τι μάθαμε: Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος ανακάλυψε τον ηλεκτρισμό όταν ένας κεραυνός χτύπησε τον χαρταετό του. Ο Φραγκλίνος έχει πιστωθεί την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού, καθώς είχε ελέγξει από πρώτο χέρι τις θεωρίες του, όταν κατά την διάρκεια καταιγίδας, ένας κεραυνός χτύπησε τον χαρταετό του.

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν μια έννοια ευρέως γνωστή την εποχή του Φραγκλίνου, που ωστόσο δεν ήταν πλήρως κατανοητή. Ο ίδιος πίστευε πως πρόκειται για ένα «υγρό» που κυλά από το ένα σώμα στο άλλο και ότι ο κεραυνός είναι απλώς μία πιο «θεαματική» εκδοχή του στατικού ηλεκτρισμού. Ωστόσο, τις θεωρίες του περί ηλεκτρικού ρεύματος τις δημοσίευσε τον Μάιο του 1752, έναν μήνα πριν την υποτιθέμενη «πτήση» του χαρταετού. Επιπλέον, αν τον χτυπούσε κεραυνός, ο Φραγκλίνος θα ήταν… ψητός το επόμενο δευτερόλεπτο. Αυτό που πιθανότατα συνέβη, είναι ότι παρατήρησε κατά την διάρκεια της καταγιδίας τις άκρες της ουράς του αετού να «ηλεκτρίζονται» ή να σχηματίζεται σπινθήρας στην ένωση του αετού με το σχοινί – όχι πάντως να τον χτυπά κεραυνός. Άλλωστε, η μοναδική πηγή για την ιστορία με τον χαρταετό είναι ένας φίλος του Φραγκλίνου, ο Joseph Priestly, ο οποίος έγραψε αυτή την ιστορία 15 χρόνια αργότερα.

Τα αφτί του Βαν Γκογκ

Τι μάθαμε: Ο Βαν Γκογκ, πάσχοντας από παράνοια, έκοψε το αφτί του και το έστειλε σε μία πόρνη

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Πρόσφατα, το 2009, ένα ζευγάρι γερμανών ιστορικών τέχνης κατέρριψε αυτόν τον «αστικό θρύλο» του κομμένου αφτιού, ο οποίος, σύμφωνα με τους ίδιους, οφείλεται στον αντίζηλο του μεγάλου ζωγράφου, τον Πολ Γκογκέν. Συγκεκριμένα, αναφέρουν πως οι δύο ζωγράφοι είχαν μια έντονη αψιμαχία το 1888, κατά την οποία ο Γκογκέν έκοψε τον λοβό του αφτιού του Βαν Γκογκ. Οι δύο άνδρες αποφάσισαν να κρατήσουν το περιστατικό μυστικό, αλλά ο Γκογκέν, θέλοντας να παρουσιάσει τον Βαν Γκογκ ως παρανοϊκό, επινόησε την ιστορία με την γαλλίδα πόρνη, στην οποία υποτίθεται πως απέστειλε ο τελευταίος το αφτί του πριν αυτοκτονήσει. Πράγματι, ο Βαν Γκογκ υπέφερε από κατάθλιψη και έθεσε τέλος στη ζωή του, αλλά ένας αμερικανός μικροβιολόγος, αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του ζωγράφου, έκανε την εξής διάγνωση: Το πρόβλημα του Βαν Γκογκ ήταν μεταβολικής και όχι νευρολογικής φύσης.

Η καμπούρα του Ριχάρδου

Τι μάθαμε: Ο Ριχάρδος Γ’ ήταν ένας καμπούρης, δολοπλόκος βασιλιάς

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Την εικόνα του δολοπλόκου, κουτσού και καμπούρη βασιλιά την έχουμε στο μυαλό μας εξαιτίας της «απεικόνισής» του κατ’ αυτόν τον τρόπο από τον Σαίξπηρ. Δολοπλόκος μπορεί όντως να υπήρξε, αφού δολοφόνησε όσους συγγενείς του στέκονταν ανάμεσα στον ίδιο και τον αγγλικό θρόνο – αν και κατά την διάρκεια της βασιλείας του υπήρξε ένας μετριοπαθής και μάλλον αποτελεσματικός ηγέτης – αλλά ήταν όντως παραμορφωμένος σωματικά; Τα οστά του Ριχάρδου βρέθηκαν πρόσφατα, το 2012, με εντελώς τυχαίο τρόπο κάτω από ένα πάρκινγκ στην Αγγλία, ωστόσο ο σκελετός του έδειξε πως έπασχε από σκολίωση (κάμψη της σπονδυλικής στήλης προς τα πλάγια) και όχι κύφωση (δηλαδή καμπούρα).

Το ταξίδι του Κολόμβου

Τι μάθαμε: Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική προσπαθώντας να αποδείξει ότι η Γη είναι στρογγυλή

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Η ιδέα ότι η Γη δεν είναι επίπεδη είχε διατυπωθεί πολλούς αιώνες νωρίτερα από την αρχαία Ελλάδα και την Αίγυπτο, επομένως ο μεγάλος εξερευνητής δεν θα ανακάλυπτε την «πυρίτιδα» με μια τέτοια προσπάθεια. Αυτό που ήθελε να αποδείξει με το ταξίδι του ήταν πως μια ρότα προς τα δυτικά θα ήταν ο γρηγορότερος δρόμος για να φτάσει κανείς στις χώρες της Άπω Ανατολής, δηλαδή στα πλούσια εμπορικά λιμάνια των Ινδιών. Κάπως έτσι, έπεσε πάνω στα ανεξερεύνητα εδάφη της Αμερικής. Άλλο ένα πράγμα που δεν ξέρουν πολλοί, ωστόσο, είναι πως ο Κολόμβος δεν πάτησε ποτέ εδάφη της Βορείου Αμερικής – αυτό που ανακάλυψε ήταν η περιοχή του Παναμά.

Το ύψος του Ναπολέοντα

Τι μάθαμε: Ο Ναπολέων ήταν ο πιο κοντός ηγέτης που έχει υπάρξει Ο πιο φιλόδοξος στρατιωτικός ηγέτης και στην συνέχεια αυτοκράτορας της Γαλλίας, υπήρξε ο φόβος και ο τρόμος της Ευρώπης τον 18ο και 19ο αιώνα, παρ’ ότι, σύμφωνα με την θεωρία, είχε ύψος περίπου 1,60 μέτρα, εντελώς δυσανάλογο με τις φιλοδοξίες του.

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Εκεί που η Ιστορία έκανε λάθος ήταν στην «μετάφραση». Οι γαλλικές πηγές για τον Ναπολέοντα έκαναν λόγο για ύψος 5 ποδιών και 2 ιντσών, μόνο που οι δυτικοί δεν υπολόγισαν πως οι Γάλλοι μετρούσαν ελαφρώς διαφορετικά τα «πόδια». Έτσι, στην πραγματικότητα ο Ναπολέων ήταν περίπου 5 πόδια και 7 ίντσες ψηλός, δηλαδή είχε ύψος γύρω στα 1,70 μέτρα. Κάτι που φυσικά δεν τον κάνει υποψήφιο… σέντερ φορ, αλλά δεν τον κατατάσσει και στην κατηγορία του υπερβολικά κοντοστούπη.

Τα κράνη των Βίκινγκ

Τι μάθαμε: Οι Βίκινγκ φορούσαν κερασφόρα κράνη

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς έμοιαζαν οι φορεσιές των ατρόμητων σκανδιναβών πολεμιστών. Ο λόγος που επικράτησε η σύμβαση του κράνους με τα χαρακτηριστικά κέρατα είναι η έμπνευση του Carl Emil Deopler, του ενδυματολόγου που ανέλαβε να ντύσει τους Βίκιγνκ της γνωστής όπερας του Βάγκνερ, «Το Δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ», το 1876. Εκείνος ήταν που επέλεξε αυτό το είδος κράνους και έκτοτε κάθε ενδυματολόγος, σκιτσογράφος, καλλιτέχνης της ποπ κουλτούρας μιμήθηκε την συγκεκριμένη σύμβαση, που φάνηκε ιδιαίτερα ταιριαστή με την παράδοση των Βίκινγκ. Άλλωστε, τέτοια κράνη δεν θα ήταν ιδιαίτερα πρακτικά, αφού θα ήταν μάλλον εύκολο να πιαστούν σε κλαδιά και να παγιδευτούν ευκολότερα.

Οι βαθμοί του Αϊνστάιν

Τι μάθαμε: Ακόμη και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε «μείνει» στα Μαθηματικά ως μαθητής

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Θα ήταν πολύ βολικό για όλους όσους παίρνουν μονάδα στα μαθηματικά να πιστέψουν πως μπορούν στη συνέχεια να γίνουν μαθηματικές ευφυΐες και να αλλάξουν τον κόσμο. Ωστόσο, αυτό που στ’ αλήθεια μαρτυρά ο μαθητικός έλεγχος του μικρού Άλμπερτ είναι πως δεν τα πήγαινε καλά στην ζωολογία, την βοτανολογία και την Γλώσσα. Είναι αλήθεια πως συνολικά δεν ήταν ο καλύτερος μαθητής, αλλά όταν έφτανε η ώρα των Μαθηματικών, ο Αϊνστάιν μπορούσε από τα 15 του να λύσει οποιοδήποτε μαθηματικό πρόβλημα.

Το μήλο του Νεύτωνα

Τι μάθαμε: Ο Νεύτωνας ανακάλυψε την βαρύτητα όταν ένα μήλο έπεσε στο κεφάλι του

Τι ισχύει στην πραγματικότητα: Το 1666, όταν το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ σφραγίστηκε λόγων πανούκλας, ο Νεύτωνας επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Lincolnshire. Ο πρώτος βιογράφος του, William Stukeley, ανέφερε πως το 1726, οι δυο τους βρέθηκαν καθισμένοι κάτω από μια μηλιά, και ο Νεύτων θυμήθηκε πως ήταν 60 χρόνια νωρίτερα, σε εκείνο το ταξίδι από το Κέμπριτζ στην πατρίδα του, που η έννοια της βαρύτητας του καρφώθηκε στο μυαλό. Αυτό που συνέβη λοιπόν είναι ότι ο Νεύτων το 1726, κάτω από μια μηλιά και παρατηρώντας ένα μήλο να πέφτει, θυμήθηκε πώς του «καρφώθηκε» η ιδέα το 1666. Κανείς δεν είναι σίγουρος αν 60 χρόνια πριν, ένα μήλο, ένα σύκο ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο στάθηκε αφορμή για την έμπνευση του μεγάλου επιστήμονα.

Αναδημοσίευση: e-didaskalia.blogspot.gr