Δημόσια τηλεόραση, «ποταμίσια» λογική

Το ρόλο της Δημόσιας Τηλεόραση ςστην ενημέρωση, που δεν υπηρετεί σήμερα η ΕΡΤ, αναλύει σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο στη «Δημοκρατία» της Παρασκευής 14 Φεβρουαρίου ο Μανώλης Κωττάκης

 ** *

Τo σημερινό σημείωμα θα μπορούσε να εξαντληθεί σε δυο τρεις γραμμές, και μάλιστα υπό μορφήν ερωτήματος: Πόσο δημόσια είναι μια τηλεόραση που κηρύσσει πανηγυρικώς τον αποκλεισμό των πολιτικών κομμάτων, του Τύπου και του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τις συχνότητες και τους δέκτες της;

Είμαι, όμως, υποχρεωμένος να το αναπτύξω και να εξηγήσω. Το ερέθισμα μου το έδωσε η πρόσφατη απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της εταιρίας να διακόψει την ανταλλακτική διαφήμιση του Τύπου από την ΕΡΤ. Απόφαση που εγείρει σοβαρότατα ερωτήματα και προκαλεί εύλογες απορίες. Απόφαση, η οποία, προστιθέμενη σε προηγούμενες, δημιουργεί, κΑπόφαση που εγείρει σοβαρότατα ερωτήματα και προκαλεί εύλατά τη γνώμη μου, το αρνητικό προφίλ μιας αποστειρωμένης από την κοινωνία ΕΡΤ.  Πριν έλθω στην ουσία της υπόθεσης, ξεκαθαρίζω ότι εκτιμώ βαθύτατα τον πρόεδρο της ΕΡΤ Γιώργο Γαμπρίτσο -ιδιαιτέρως ευγενής άνθρωπος στο λίγο που τον γνώρισα το 2010- και τον εξαίρετο συνάδελφό μου, διευθύνοντα σύμβουλο Κωνσταντίνο Ζούλα. Τους πιστώνω ότι στο διάστημα της θητείας τους κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν διαμαρτυρήθηκε για κομματική προπαγάνδα μέσα από τα δελτία ειδήσεων ή τις εκπομπές της ΕΡΤ. Από μόνο του αυτό κάτι λέει.

Ωστόσο, με όλη την εκτίμηση που τους έχω, διαφωνώ με την προσέγγισή τους σε τρία κομβικά ζητήματα. Το πρώτο είναι η στάση της δημόσιας τηλεόρασης απέναντι στα κόμματα, τα οποία, σύμφωνα και με το Σύνταγμά μας, είναι βασικοί θεσμοί της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Διαφημίστηκε στην πρώτη συνέντευξη Τύπου της νέας διοίκησης η καταρχάς σωστή απόφασή της να καταργήσει τη μετάδοση των πολύωρων κουραστικών κομματικών εκδηλώσεων (συνέδρια, κεντρικές επιτροπές, κοινοβουλευτικές ομάδες), που μεταδίδονταν συνήθως από την ΕΡΤ2.

Αλλά από τον περιορισμό -που θα ήταν, κατά την άποψή μου, η ενδεικνυόμενη απόφαση- έως την πλήρη κατάργηση υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση. Το μήνυμα που εστάλη στην κοινωνία ήταν λάθος. Η δημόσια τηλεόραση δεν πρέπει να απαξιώνει τους κομματικούς σχηματισμούς.

Η δημόσια τηλεόραση έκανε όλα αυτά τα χρόνια, με την ανοιχτή στάση της απέναντι στα κόμματα, τη διαφορά. Η δημόσια τηλεόραση πρέπει να λειτουργεί με όρους δημοσίου συμφέροντος, όχι με όρους ιδιωτικών καναλιών. Πρέπει να προβάλλει αυτά που δεν δείχνουν οι άλλοι. Στο παρελθόν, το 1996, είχε μεταδώσει ολόκληρο το δραματικό συνέδριο της διαδοχής του ΠΑΣΟΚ. Σημαντικά συνέδρια της φιλελεύθερης παράταξης. Κρίσιμες κοινοβουλευτικές ομάδες. Δεν είναι, λοιπόν, δυνατόν, στο όνομα της αποστείρωσης, να διαφημίζεται η απόφαση ότι δεν μεταδόθηκε η ομιλία του πρωθυπουργού στο συνέδριο της Ν.Δ., στο όνομα της αντικειμενικότητας και του δήθεν κομματικού εναγκαλισμού. Διότι έτσι, στην πραγματικότητα -ειδικώς όταν αυτό υπογραμμίζεται-, υποβαθμίζεται ο λόγος του πρωθυπουργού σήμερα, του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης αύριο. Σε εποχές κρίσης, σαν αυτήν που ζούμε σήμερα, η δημόσια τηλεόραση πρέπει να δίδει περισσότερη πολιτική στον πολίτη από ό,τι τα ιδιωτικά κανάλια, που προσφέρουν στον Ελληνα ενέσεις ενημέρωσης με σειρές ναφθαλίνης από την Ελλάδα μιας δεκαετίας που δεν υπάρχει πια.

Σημαντικές ομιλίες στο Συνέδριο των Δελφών πρέπει να μεταδοθούν live. Οι δηλώσεις που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μετά το δραματικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής έπρεπε να μεταδοθούν live. Kαι των εκπροσώπων άλλων κομμάτων. Το συνέδριο του σπαρασσόμενου ΣΥΡΙΖΑ στα βασικά του πρέπει να μεταδοθεί live. Δράσεις όλων των κομμάτων, κοινοβουλευτικών και εξωκοινοβουλευτικών, το ίδιο. Οι διαδηλώσεις στη Μεγάλη Βρετανία για το Brexit και η δήλωση του πρωθυπουργού Τζόνσον μάς αφορούν και έπρεπε να μεταδοθούν live. Δεν γίνεται μια ολόκληρη εποχή και μια κρίση να συσκευαστούν για να χωρέσουν σε ένα δελτίο ειδήσεων ή σε μερικές ενημερωτικές εκπομπές. Δεν χωράνε! Όταν λοιπόν στους άλλους η ενημέρωση υποχωρεί στις πρωινές ζώνες ή υπάρχει μόνο ως lifestyle στις βραδινές, η ΕΡΤ δεν δικαιούται να αμεμπολεί το όπλο της. Μπορεί να είναι παντού. Το πρώτο λάθος, λοιπόν, είναι αυτό: Η απόσταση από την πολιτική και η απόρριψη προς την πολιτική σε μια εποχή που χρειαζόμαστε ενημέρωση για την πολιτική. Το δόγμα «όλα καλά, αρκεί να μην ενοχλούμε» είναι βαθύτατα συντηρητικό και δεν βγάζει πουθενά.

Το δεύτερο λάθος της ΕΡΤ είναι η στάση απέναντι στον Τύπο. Η απόρριψη και του Τύπου. Η απόφαση να διακοπεί η ανταλλακτική διαφήμιση μεταξύ εφημερίδων και ΕΡΤ πλήττει ευθέως τον Τύπο. Η ΕΡΤ θα έπρεπε, ως φορέας δημόσιας ενημέρωσης που αναγνωρίζει ότι οι εφημερίδες φτιάχνουν κάθε μέρα την ατζέντα της επικαιρότητας, να ηγηθεί εκστρατείας για να επιστρέψουμε στην ανάγνωση.

Οχι εκστρατείας για να μειώσουμε την ανάγνωση. Σε μια εποχή που τρεις τουλάχιστον εκδότες-μιντιάρχες έχουν δικούς τους τηλεοπτικούς διαύλους για να διαφημίζουν τα έντυπά τους, η απόφαση του διοικητικού συμβουλίου εγείρει τεράστια ερωτήματα. Το σημαντικότερο από όλα: Ποιον εξυπηρετεί ο αποκλεισμός των εντύπων, των οποίων οι εκδότες δεν έχουν κανάλι ως πολλαπλασιαστή; Αλλά αυτό είναι το ολιγότερο. Ολοι καταλαβαίνουμε. Το περισσότερο είναι η δίωξη του Τύπου από τη δημόσια τηλεόραση. Η έξωσή του. Η αδιαφορία για τη στήριξή του. Εν προκειμένω, εδώ τίθεται σοβαρό ερώτημα και για την κυβέρνηση: 5.000.000 ενίσχυση για τον όλον Τύπο το 2020 -αυτό σχεδιάζεται- και, την ίδια ώρα, 5.000.000 προϋπολογισμός για δύο τηλεοπτικές παραγωγές της ΕΡΤ για τα επόμενα τρία χρόνια;

Κλείνω με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Κάθε χρόνο στις γιορτές, από τα Χριστούγεννα έως τα Θεοφάνεια η δημόσια τηλεόραση (ΕΤ3) μετέδιδε τη λειτουργία από το Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι και την τελετή αγιασμού των υδάτων στον Κεράτιο Κόλπο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Σημαντική τελετή για το γένος. Υπενθυμίζει ότι, αν και ολίγοι στην Πόλη, υπάρχουμε. Την παρακολούθησα μια φορά και ρίγησα, καθώς η φωνή του Πατριάρχη σκεπαζόταν εσκεμμένα από τη φωνή ενός μουεζίνη που είχε βγει στον μιναρέ. Έως και ο ΣΥΡΙΖΑ σεβάστηκε το έθιμο και μετέδιδε τις θρησκευτικές τελετές, σε εποχές που το Πατριαρχείο βαλλόταν από τη Ρωσική Εκκλησία και χρειαζόταν στήριξη. Φέτος, επί Ν.Δ., το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξαφανίστηκε από τις οθόνες της ΕΡΤ. Από το οπτικό πεδίο της δημόσιας τηλεόρασης. Αγνωστο γιατί. Λυπούμαι για την αιχμή, αλλά, όταν απορρίπτεις διαρρήδην τα κόμματα, τον Τύπο, την Ορθοδοξία, αυτό σημαδοτεί μια «ποταμίσια» λογική. Είμαι βέβαιος ότι, με αυτή τη λογική, ούτε η μεγάλη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για τη Μακεδονία το 2018 θα μεταδιδόταν από την ΕΡΤ. Τα ίδια με τον ΣΥΡΙΖΑ θα έκανε και η Ν.Δ.

Κλείνω: Γράφω έπειτα από μακρά παρατήρηση και τώρα που είναι νωρίς. Σε χρόνο μη αναμενόμενο. Αν επικρατήσει αυτή η λογική, δεν θα το γλιτώσει το «τσαφ» η ΕΡΤ. Και, επειδή ηγούνται αυτής σοβαροί άνθρωποι κατά τα λοιπά, δεν της αξίζει.