Το άρθρο της βδομάδας

Δεν μπόρεσα να γράψω τη Παρασκευή το σχόλιο, το έγραψα όμως και το ανέβασα χθες. Ετσι δεν έβαλα το ενδιαφέρων άρθρο του Σταυρου Λυγερου στην Καθημερινή της ίδιας μέρας υπό τον τίτλο:

Το οικονομικό πρόβλημα είναι πολιτικό

Το έργο το έχουμε ξαναδεί. Το 2004, η κυβέρνηση Καραμανλή αποκάλυψε με επικοινωνιακό θόρυβο τις δημοσιονομικές ταχυδακτυλουργίες της κυβέρνησης Σημίτη. Ποιος δεν θυμάται την επιχείρηση «απογραφή»; Τώρα, η κυβέρνηση Παπανδρέου αποκαλύπτει –πιο σεμνά, είναι αλήθεια– τις αντίστοιχες ταχυδακτυλουργίες της κυβέρνησης Καραμανλή. Και στις δύο περιπτώσεις, η νέα κυβέρνηση προσπάθησε/προσπαθεί να φορτώσει στην προηγούμενη όσα περισσότερα βάρη μπορεί, ώστε να είναι για την ίδια ευκολότερο να εμφανίσει πρόοδο.
Ολα αυτά, όμως, είναι πολιτική σπέκουλα πάνω στο άρρωστο σώμα της ελληνικής οικονομίας. Η διεθνής κρίση παρόξυνε, αλλά δεν προκάλεσε το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι χρόνιο και αποτυπώνεται με αλάνθαστο τρόπο στο μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και στον δραματικά μικρό όγκο πραγματικών επενδύσεων. Τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που επενδύονται στη Σοφοκλέους περισσότερο απομυζούν πόρους παρά συμβάλλουν στην ανάπτυξη.

Το έλλειμμα και το χρέος έφθασαν σ’ αυτά τα ύψη επειδή οι πόροι που τα διόγκωσαν δεν διοχετεύθηκαν σε παραγωγικές επενδύσεις, οι οποίες θα δημιουργούσαν πρόσθετο πλούτο. Κατά κανόνα, σπαταλήθηκαν κατά τρόπο που τροφοδότησε τις εισαγωγές. Οι κυβερνήσεις επιδίδονται σε δημοσιονομικού τύπου παρεμβάσεις. Η λύση, όμως, δεν θα προκύψει με διαχείριση της υφιστάμενης «πίτας». Θα προκύψει μόνο εάν δρομολογηθεί νέα αναπτυξιακή δυναμική. Για να παραχθεί πλούτος πρέπει να αξιοποιηθούν υπαρκτά συγκριτικά πλεονεκτήματα και να απελευθερωθούν παραγωγικές δυνάμεις. Και για να συμβεί αυτό, πρέπει να δημιουργηθεί το περιβάλλον, το οποίο θα διευκολύνει την ανάληψη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.

Η αντιπαράθεση των κομμάτων για την οικονομία, όμως, γίνεται με όρους προπαγανδιστικών σχημάτων. Τα δύο μεγάλα, μάλιστα, ανταγωνίζονται σε ιδεολογικο-πολιτικό μεταπρατισμό, επικαλούμενα ξένα μοντέλα. Αναμφίβολα, έχουμε να διδαχθούμε πολλά και από παντού, αλλά μέχρις εκεί. Η Ελλάδα χρειάζεται επεξεργασμένες λύσεις με ιθαγένεια και όχι έτοιμες συνταγές από το εξωτερικό. Η διαπίστωση της ανάγκης για μία μεταρρύθμιση σε έναν τομέα είναι αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη. Καμία μεταρρύθμιση δεν μπορεί να αποδώσει εάν δεν έχει κερδίσει τουλάχιστον την ανοχή της κοινής γνώμης. Χωρίς αυτήν ακόμα και τα πιο σωστά μέτρα κινδυνεύουν να ακυρωθούν από κοινωνικές αντιδράσεις. Επιβεβαιώνεται και σε αυτό το επίπεδο ότι το οικονομικό πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό πρόβλημα. Προϋπόθεση για μία αποτελεσματική συλλογική προσπάθεια ανόρθωσης είναι η διαμόρφωση κλίματος αυτοπειθαρχίας. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η δημιουργία κλίματος πολιτικής εμπιστοσύνης. Αυτό δεν επιτυγχάνεται με επικοινωνιακά κόλπα. Επιτυγχάνεται με καθαρές κουβέντες και κυρίως με κοινωνικά δίκαιη οικονομική πολιτική. Την καχυποψία, τη συντεχνιακή νοοτροπία και την άρνηση τροφοδότησε η συνήθως δικαιολογημένη εντύπωση των εργαζομένων ότι το κόστος των περιβόητων διαρθρωτικών αλλαγών επιρρίπτεται κατά κανόνα μόνο στις δικές τους πλάτες.