Για μια χούφτα δολάρια...γκρέμισαν την Αργεντινή

Εξαιρετική η ανάλυση της Ζέζας Ζήκου για την χρεοκοπία της Αργεντινής, σε άρθρο της στην «Οικονομική Καθημερινή» της περασμένης Πέμπτης 4/4. Πήρε στοιχεία από την εκπομπή των «Νέων Φακέλων» του Σκάι που ήταν κι αυτή πολύ καλή. Φυσικά συγκρίνει τις δυο χρεοκοπίες (της Αργεντινής και τη δική μας), τονίζοντας τι παγίδες που μας στήνουν.

* * *

Συγκλονιστική η ομολογία του Ντε Λα Ρούα στη δημοσιογράφο Ελένη Βαρβιτσιώτη, στην εξαιρετική έρευνα του Σκάι για τη χρεοκοπία της Αργεντινής στην εκπομπή των «Νέων Φακέλων». Ο πρώην πρόεδρος της Αργεντινής ομολόγησε πως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μετά την εκλογή του προέδρου Μπους στις ΗΠΑ και την αλλαγή του επικεφαλής του ΔΝΤ αποφάσισε -αιφνιδιαστικά και δίχως να ενημερώσει κανέναν- να διακόψει τις δόσεις των δανείων βοήθειας προκαλώντας την οικονομική και κοινωνική κατάρρευση της χώρας του. Επίσης, ομολόγησε πως έκανε ολέθριο σφάλμα όταν εξαναγκάστηκε να επιβάλει το πάγωμα των τραπεζικών καταθέσεων -όπως ακριβώς έγινε στην Κύπρο- προκαλώντας οργή και χάος, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί τον Δεκέμβριο του 2001.
Όπως η Ελλάδα σήμερα, έτσι και η Αργεντινή στα τέλη της δεκαετίας του ’90 όφειλε πολύ περισσότερα χρήματα από όσα μπορούσε ποτέ να αποπληρώσει. «Δεν έχετε να πληρώσετε; Δώστε μας τα πετρέλαια. Πουλήστε τις τηλεπικοινωνίες, την ύδρευση, τις αερογραμμές, τη συγκοινωνία, το φυσικό αέριο», ο ωμός εκβιασμός. Η κυβέρνηση Μένεμ τους τα έδωσε όλα. Και βρέθηκε η Αργεντινή στην παράδοξη κατάσταση να έχει πουλήσει τα πάντα και το χρέος της να αυξάνεται αντί να μειώνεται! Και ήρθε το χάος. Τι μας θυμίζει αυτό;
Η ελληνική εμπειρία -μέχρι σήμερα- μοιάζει με «ριπλέι» του δράματος της Αργεντινής. Και η Ελλάδα έπασχε ιστορικά από δημοσιονομικά προβλήματα και υψηλό πληθωρισμό, προβλήματα που «λύθηκαν» υποτίθεται με την είσοδό της στην ΟΝΕ το 2001 (όλως τυχαίως, την ίδια στιγμή που η Αργεντινή ετοιμαζόταν να χρεοκοπήσει). Η πρώτη της δεκαετία εντός ΟΝΕ χαρακτηρίστηκε, όπως είχε συμβεί και με την Αργεντινή μετά τη σύνδεσή της με το δολάριο, από ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη, χάρη κυρίως στην είσοδο άφθονων, φθηνών πιστώσεων απέξω. Εκείνη όμως την πρώτη δεκαετία η Ελλάδα έχασε μεγάλο μέρος της ανταγωνιστικότητάς της έναντι της Γερμανίας, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η Αργεντινή έχασε την ανταγωνιστικότητά της έναντι της Βραζιλίας.
Όλα ξεκίνησαν από την κυβέρνηση του περονιστή προέδρου Κ. Μένεμ, σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και προκειμένου να αντιμετωπίσει την έκρηξη του υπερπληθωρισμού, ο οποίος ξεπέρναγε το 100% σε ετήσια βάση, συνέδεσε το αργεντίνικο νόμισμα, το πέσο, με το δολάριο με σταθερή ισοτιμία ένα προς ένα. Η σύνδεση του νομίσματος βασίστηκε στη εγγύηση των υπό κυκλοφορία πέσος από τα αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας σε δολάρια. Το μέτρο αυτό είχε αρχικώς απόλυτη επιτυχία στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ο οποίος έπεσε δραματικά από περισσότερο από 3.000% το 1989 σε 0,2% το 1996, οδήγησε όμως στη δολαριοποίηση της οικονομίας και στην απεμπόληση της νομισματικής πολιτικής της χώρας, η οποία στην πράξη, από το σημείο αυτό και έπειτα ήταν δέσμια της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής.
Όμως στη συνέχεια, η πολιτική του σκληρού δολαρίου, η άνοδος των αμερικανικών επιτοκίων και η υποτίμηση του βραζιλιάνικου ρεάλ το 1999, ανέτρεψαν τη σταθερότητα της Αργεντινής. Η μεσαία τάξη και οι επιχειρήσεις καταστράφηκαν, καθώς η πραγματική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 4,4% το 2001 και 11% το 2002. Οι εξωτερικές επενδύσεις διακόπηκαν, καθώς οι ξένοι επενδυτές διοχέτευαν πλέον τα κεφάλαιά τους στην σαφώς φθηνότερη Βραζιλία, ενώ το βάρος της εξυπηρέτησης του χρέους οδήγησε στον δραματικό περιορισμό των κρατικών δαπανών, όπως τη μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των κοινωνικών δαπανών. Η πολιτική κρίση η οποία ξέσπασε το 2001 δεν μπόρεσε να αντιμετωπιστεί με το έκτακτο πακέτο βοηθείας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο απαίτησε τον περαιτέρω περιορισμό του πρωτογενούς ελλείμματος. Το αποτέλεσμα ήταν η δραματική παραίτηση του προέδρου Ντε Λα Ρούα τον Δεκέμβριο του 2001.
Η κήρυξη της πτώχευσης έγινε κατά τη διάρκεια της βραχείας θητείας του προέδρου Σάα του κόμματος των Περονιστών, ο οποίος διαδέχθηκε τον Ντε Λα Ρούα. Ο επόμενος πρόεδρος, πάλι από το κόμμα των Περονιστών, Ε. Ντουάλντε, άφησε ελεύθερη τη διαμόρφωση της ισοτιμίας του πέσο, το οποίο υποτιμήθηκε άμεσα σχεδόν κατά περίπου 70%, ενώ τα δολαριακά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας έπεσαν κάτω από τα 10 δισ. δολάρια. Η χρεοκοπία της κεντρικής κυβέρνησης οδήγησε στην κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, την πτώχευση χιλιάδων επιχειρήσεων, την εκτίναξη της ανεργίας κοντά στο 25% και στο γκρέμισμα της οικονομίας.
Η έβδομη πλουσιότερη χώρα των αρχών του προηγούμενου αιώνα σήμερα καρκινοβατεί με έναν πληθωρισμό που καλπάζει πάνω από το 20%. Δεν χρειάζεται όμως να μελετήσει κανείς τους οικονομικούς δείκτες. Μια ιστορική ήττα. Απ’ όλα τα σημάδια που σου δείχνει η Αργεντινή, το πιο οδυνηρό δεν είναι ο χαμένος πλούτος. Αυτό που σου μαθαίνει η Αργεντινή: η χρεοκοπία δεν μετριέται σε χαμένο χρήμα. Μετριέται σε χαμένες γενιές.