«Χειμώνιασε και πρέπει να μείνω άστεγος»

Το τελευταίο Σάββατο του χρόνου αναδημοσιεύω το άρθρο του Παντελή Μπουκάλα στην «Καθημερινή» της Τρίτης 17/12. Άρθρο στο οποίο ασχολήθηκε με την πρόσφατη αυτοκτονία του εθνοφύλακα στη Λήμνο και συγκεκριμένα με την επιστολή που άφησε πίσω του.

* * *

Αν ένας θάνατος δεν είναι πολιτικός από μόνος του, καμία πολιτική διάσταση δεν μπορούν να του αποδώσουν οι κομματικές ανακοινώσεις, όσα πύρινα (δηλαδή καμένα από την πολυχρησία) στερεότυπα κι αν επιστρατευτούν· η σπέκουλα δίνει απλώς την ευκαιρία σε όσους θα όφειλαν να νιώθουν συνυπεύθυνοι να μετατοπίσουν τη συζήτηση από το καθαυτό γεγονός στα παράπλευρα και δευτερεύοντα· να γλιστρήσουν στη συνήθη ανούσια έριδα. Οι τυπικά εκούσιοι και στην πραγματικότητα εξαναγκασμένοι θάνατοι αποκτούν την πολιτική τους βαρύτητα αφενός με το σημείωμα που αφήνει ο αυτόχειρας, αφετέρου με το πάγωμα της κοινωνίας, που συναισθάνεται ότι για μία επιπλέον φορά στάθηκε αδύνατο να προστατέψει ένα αναγκεμένο μέλος της. Οσο για την πολιτεία, και αυτή αισθάνεται κατά βάθος τρόμο, αλλά τον ξορκίζει αρνούμενη την πολιτικότητα ενός συμβάντος, που είναι πολύ μεγαλύτερη από την πολιτικότητα πενήντα τηλεΔεν είναι εύκολο να μετρηθούν οι αυτοκτονίες των τελευταίων δύσκολων ετών. Και δεν είναι ηθικό ούτε να τις πολλαπλασιάζει η κομματική ρητορική ούτε να θεωρούνται πολιτικού χαρακτήρα όσες έχουν γίνει. Οι άνθρωποι, δυστυχώς, αυτοκτονούσαν και προ μνημονίων. Και κάποιοι θα αυτοκτονήσουν ακόμη κι όταν θα βγούμε επιτέλους από το διαβόητο τούνελ, σκοτεινό προς το παρόν και αδιέξοδο, για να βρεθούμε στην υπεσχημένη γη της ευδαιμονίας. Σ’ αυτήν τη γη δεν θα φτάσει ποτέ ο αυτοπυροβοληθείς εθνοφύλακας της Λήμνου. Αν όμως δεν δουλέψει η μηχανή της λήθης, θα μας συνοδεύει ώς τότε και το δικό του προθανάτιο σημείωμα, όπως πολλά άλλα: «Δεν μπορώ να ζω άλλο σε βάρος των φίλων μου. Χειμώνιασε και πρέπει να μείνω άστεγος. Η υγεία μου είναι χάλια. Εχω ένα χρόνο να πάρω τα φάρμακα για το ζάχαρο. Παρακαλώ τον μητροπολίτη Λήμνου να αφήσει να με θάψουν σαν χριστιανό».
«Αδύναμος χαρακτήρας»; «Καταπονημένος από τη φθαρμένη υγεία του και πανικόβλητος μπροστά στην επικείμενη έξωση χειμώνα καιρό»; «Κακός διαχειριστής των οικονομικών του»; Ως θνητοί, είμαστε υποχρεωμένοι να μείνουμε στις υποθέσεις· αρκεί να μην προσβάλλουν τον νεκρό με την επιπολαιότητά τους και να μην παραγνωρίζουν τη βαρύτητα του σημειώματός του. Η οποία απορρέει από τη γενναιότητά του να μην καταγγείλει κανέναν και από την έγνοια του να ευχαριστήσει τους φίλους του και, προληπτικώς, να τους απαλλάξει, όσο γίνεται, από ενδεχόμενες τύψεις για το διάβημά του. Μιλώντας για τους φίλους του, που τον βοήθησαν να φτάσει μέχρις εδώ, μιλάει για την κοινωνία του, τον κόσμο του. Δίχως τον κόσμο, δίχως το αλληλέγγυο περιβάλλον του καθενός, το οποίο αναπληρώνει την απούσα πολιτεία, πιθανότατα οι αυτοκτονίες θα ήταν περισσότερες. Μόνο που πλέον η εξάντληση, οικονομική παρά ψυχική, μας χτυπάει όλους.
Κυβέρνηση και τρόικα μάλλον δεν κατανοούν πόσο δύσκολα τα βγάζει πέρα ένα μεγάλο κοινωνικό τμήμα, που το στοίχημά του είναι η αξιοπρεπής επιβίωση και όχι η ευδαιμονία. Αλλιώς δεν θα εμφανίζονταν τόσο περήφανοι για τις «επιτυχίες» τους.