Ο ιός ακυρώνει την παγκοσμιοποίηση!

Αυτή την ανέλπιστη συνέπεια που έχει στην οικονομία, η πανδημία του Κορονοϊού, αναδεικνύει σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο στη «Δημοκρατία» της Παρασκευής 13 Μαρτίου o Μιχάλης Ψύλος.

* * *

Ο Ιταλός φιλόσοφος Ντιέγκο Φούσαρο το είπε πολύ ωραία…

… «Μας είπαν ότι τα σύνορα πρέπει να ανοίξουν. Ότι το ιδιωτικό ήταν καλύτερο από το δημόσιο. Ότι το κράτος ήταν κακό. Ότι τα δημόσια νοσοκομεία έπρεπε να κλείσουν για οικονομικούς λόγους. (…) Το μόνο που χρειάστηκε ήταν ένας ιός για να δείξει όλη την ψευδαίσθηση του νεοφιλελευθερισμού».

Ο Φούσαρο, που διδάσκει Ιστορία στο Ινστιτούτο Στρατηγικών και Πολιτικών Μελετών στο Μιλάνο, λέει ότι ο κορονοϊός έδειξε στην πραγματικότητα τα αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης λιτότητας στην Ιταλία. Τα τελευταία δέκα χρόνια η Ιταλία μείωσε τις δαπάνες στα νοσοκομεία κατά 37 δισ. ευρώ και έκλεισε 70.000 κλίνες. Τα νοσοκομεία δεν είχαν τη δυνατότητα αντιμετώπισης της επιδημίας, μέχρι η κυβέρνηση της χώρας να αποφασίσει την επείγουσα πρόσληψη 20.000 υγειονομικών. «Όπου ο κίνδυνος μεγαλώνει, αυξάνεται και η δυστυχία του νεοφιλελευθερισμού» λέει ο Φούσαρο.

Η Ιστορία είναι magistra vitae (δασκάλα της ζωής) έγραφε ο Κικέρων στο «Ορατόριο» το 56 π.Χ. Και είναι αποδεδειγμένη αλήθεια ότι η Ιστορία μάς διδάσκει, αρκεί να γνωρίζουμε πώς να την ακούμε. Ο κορονοϊός χρησιμοποιείται ήδη ως μέθοδος της νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης.

Ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοινώνει σαρωτικούς νέους περιορισμούς για την Ευρώπη σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει την εξάπλωση του κορονοϊού, απαγορεύοντας τη μετακίνηση προς τις ΗΠΑ σε ταξιδιώτες από τις 16 χώρες της ζώνης Σένγκεν. Κατηγορεί μάλιστα την Ευρωπαϊκή Ενωση ότι «έχει αποτύχει στη λήψη ίδιων προστατευτικών μέτρων», ενώ οι ΗΠΑ αγωνίζονται κατά του!

Ο Τραμπ επιμένει να αγνοεί όμως ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο, είναι επίσης παράγοντας κινδύνου: Η επίσκεψη στον γιατρό δεν είναι ένα φυσικό θέμα πολλών Αμερικανών. Από τα περίπου 320.000.000 κατοίκους, περίπου τα 28.000.000 δεν καλύπτονται από ασφάλιση υγείας και άλλα 44.000.000 δεν έχουν επαρκή ασφάλιση. Περισσότερο από το 30% των εργαζομένων δεν μπορεί να πληρώσει την ιατρική αμοιβή.

Εάν έχουν μολυνθεί, πρέπει να αποφασίσουν εάν θα μείνουν στο σπίτι ή θα πάνε στη δουλειά και θα συνεχίσουν να φροντίζουν για την οικογένειά τους. Στη δεύτερη περίπτωση, γίνονται όλοι φορείς της μόλυνσης.

Η παγκόσμια εξάπλωση του κορονοϊού έχει θέσει σε κίνδυνο το κυκλοφορικό σύστημα της παγκοσμιοποίησης, μειώνοντας δραματικά τη διεθνή ροή χρημάτων, αγαθών και ανθρώπων. Σε μια εποχή που όλες σχεδόν οι χώρες έχουν στοιχηματίσει τα «πάντα στις εξαγωγές» και στην εξωστρέφεια, βιώνουν μια βαθιά αμφισβήτηση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου.

Ένας φίλος βιομήχανος που εισάγει ελάσματα από την Κίνα μού έλεγε ότι η επιδημία του κορονοϊού -και η επακόλουθη διακοπή λειτουργίας πολλών κινεζικών εργοστασίων- τον υποχρεώνει να περιορίσει αισθητά τη λειτουργία του εργοστασίου του, με ό,τι αυτό σημαίνει για τον ίδιο και τους εργαζομένους του. Ο ιός έχει μολύνει κάπου 100.000 ανθρώπους μέχρι στιγμής σε όλον τον κόσμο, αλλά ο φόβος έχει κάνει το μεγαλύτερο κακό.

Στην πραγματικότητα, δεν είναι ο ιός που προσβάλλει την παγκόσμια οικονομία, αλλά ο φόβος γι’ αυτόν. Στις διεθνώς συνδεδεμένες οικονομίες η κρίση δεν σταματά στα εθνικά σύνορα. Οι αναφορές για κατάργηση θέσεων εργασίας και οι προειδοποιήσεις για μείωση των κερδών κλιμακώνονται ακόμη και όταν μόνο λίγοι σχετικά άνθρωποι έχουν νοσήσει μέχρι στιγμής.

Η εταιρία Swarovski ανακοίνωσε ότι θα μειώσει το προσωπικό στην έδρα της στο Τιρόλο. Η αεροπορική εταιρία της Νορβηγίας θέλει να απολύσει προσωρινά ένα «σημαντικό μέρος» του εργατικού δυναμικού της, καθώς 3.000 πτήσεις πρόκειται να ακυρωθούν λόγω έλλειψης ζήτησης. Ο κορονοϊός έχει μολύνει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού που συνδέουν τους κατασκευαστές και τους καταναλωτές.

Οι κατασκευαστές που εξαρτώνται από την προμήθεια εξαρτημάτων σε απομακρυσμένες χώρες είχαν ήδη επανεξετάσει τη συμμετοχή τους στην παγκόσμια γραμμή συναρμολόγησης λόγω των υψηλών δασμών, του κόστους των μεταφορών και της αυξημένης αυτοματοποίησης. Αυτή η «Αποπαγκοσμιοποίηση» θα ενισχυθεί από τις επιπτώσεις του κορονοϊού.

Οι άνθρωποι, επίσης, δεν μετακινούνται τόσο πολύ. Οι πωλήσεις αεροπορικών εισιτηρίων την περασμένη εβδομάδα μειώθηκαν κατά 10% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Η παγκόσμια χρηματιστηριακή αγορά έχασε 6 τρισ. δολάρια την περασμένη εβδομάδα, τη χειρότερη απώλεια από τη χρηματοπιστωτική κρίση μια δεκαετία πριν. Η γκροτέσκα ομιλία του Τραμπ επιδείνωσε τις αναταράξεις στα χρηματιστήρια παγκοσμίως.

Στη Wall Street κάποιοι πεσιμιστές παρομοιάζουν την παρούσα χρηματιστηριακή πτώση με αυτήν του 1929 που οδήγησε στη Μεγάλη Υφεση. Σύμφωνα με τον αναλυτή της DZ Bank Κρίστιαν Κάλερ, η ευρωπαϊκή οικονομία θα σημειώσει ύφεση το πρώτο εξάμηνο. Τον Απρίλιο ή τον Μάιο οι χρηματιστηριακές συναλλαγές θα φτάσουν στο κατώτατο σημείο.

Ακόμη και η ισπανική γρίπη του 1918, η οποία κόστισε τη ζωή περίπου 40.000.000 ανθρώπων παγκοσμίως και ήταν μια ολέθρια ανθρωπιστική καταστροφή, προκάλεσε την υποχώρηση της παγκόσμιας ανάπτυξης κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες, αν και στη συνέχεια η τάξη αποκαταστάθηκε. Ωστόσο, πολλοί επενδυτές στα χρηματιστήρια αμφιβάλλουν τώρα ότι αυτό θα συμβεί και πάλι. Επειδή προς το παρόν είναι εντελώς ασαφές πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να περιοριστεί η πανδημία.