51 χρόνια πριν το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη αυτό στον Δοξαρά Λάρισας

Το σιδηροδρομικό δυστύχημα που μας συγκλονισε όλους στην Ελλάδα, έφερε στο νου μας ένα άλλο πολύνεκρο δυστύχημα. Αυτό που έγινε μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα στον Δοξαρά Λάρισας το 1972.

Ας δούμε τι έγινε στις 16 Ιανουαρίου 1972 κι ένα ντοκιμαντέρ που εξιστορεί τα γεγονότα:

• • •

Συνέβη ένα χειμωνιάτικο σούρουπο της 16ης Ιανουαρίου 1972, όταν δύο επιβατικές αμαξοστοιχίες συγκρούστηκαν μετωπικά στο ενδιάμεσο των σταθμών Ορφανά Καρδίτσας και Δοξαράς της Λάρισας. 19 (ή 21 σύμφωνα με άλλες πηγές)  άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 44 τραυματίστηκαν.

Ήταν η εποχή της χούντας και μια περίοδος που ο ελληνικός σιδηρόδρομος είχε ενοποιηθεί με την ίδρυση του ΟΣΕ και βρισκόταν στο τελικό στάδιο της μετάβασής του από την ατμοκίνηση στην ντιζελοκίνηση. Το δίκτυο ήταν μονής γραμμής, οι σύγχρονες μέθοδοι ενδοεπικοινωνίας ανύπαρκτοι και οι καθυστερήσεις κι εκείνη την εποχή συχνό φαινόμενο.

Το ένα τρένο είχε ξεκινήσει στις 13.30 από τη Θεσσαλονίκη, με προορισμό την Αθήνα, ενώ το άλλο, στις 9:30 από τον Πειραιά με προορισμό τη συμπρωτεύουσα. Δύο Πειραιώτες μηχανοδηγοί, οι Πολίτης και Σταματίου παρέλαβαν τη ντιζελάμαξα ALCO.A323 και κατευθύνθηκαν στον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης.

Εκεί, η Α323, μπαίνει επικεφαλής του τρένου που πριν από λίγο είχε φτάσει με μικρή καθυστέρηση από το Μόναχο. Τελικός προορισμός για την υπερταχεία απολύτου προτεραιότητας «Ακρόπολις Εξπρές», ήταν η Αθήνα. Στις 13.30, το «Ακρόπολις», ξεκίνησε από τη συμπρωτεύουσα. Με σχετικά μεγάλη καθυστέρηση, το «Ακρόπολις» έφτασε στη Λάρισα, όπου έκανε μία σύντομη στάση και συνέχισε την πορεία του.

Λίγα λεπτά αργότερα, ο σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλου, δίνει εντολή αναχώρησης στην αμαξοστοιχία 121, Πειραιά-Θεσσαλονίκης, γνωστότερη σαν «πόστα».

Επρόκειτο για ένα τρένο που έκανε στάση σε όλους τους σταθμούς. Πίσω από την ντιζελομηχανή της, βρισκόταν ένα βαγόνι-ταχυδρομείο ιταλικής κατασκευής, δύο επίκουρες κλειστές φορτάμαξες και δύο επιβατάμαξες. Στη μία από αυτές, επέβαιναν 30 στρατιώτες του Πυροβολικού, που από τη Θήβα πήγαιναν με μετάθεση σε μονάδες της Βόρειας Ελλάδας.

Η διασταύρωση των δύο τρένων, προγραμματίστηκε να γίνει είτε στο σταθμό των Ορφανών, είτε στον σταθμό του Δοξαρά. Οι δύο σταθμάρχες, Νικόλαος Γκέκας των Ορφανών και Δημήτριος Παπαδόπουλος του Δοξαρά, διαφωνούσαν μεταξύ τους, καθώς ο ένας ήθελε να γίνει η διασταύρωση στον σταθμό του άλλου. Τη διαφωνία τους κλήθηκε να επιλύσει ο ρυθμιστής κίνησης των τρένων Γεώργιος Χαλιώτης, από την Αθήνα.

Οι συνεννοήσεις μεταξύ των τριών υπαλλήλων του ΟΣΕ, δεν είχαν αποτέλεσμα, καθώς δεν υπήρχαν σύγχρονα συστήματα επικοινωνίας. Το «Ακρόπολις», πέρασε κανονικά από τον Δοξαρά, χωρίς να σταματήσει, καθώς είχε προτεραιότητα, ενώ και ο σταθμάρχης Γκέκας έδωσε εντολή να ξεκινήσει η «πόστα» από τα Ορφανά!

Τα δύο τρένα πλέον, μόνο με ένα θαύμα δεν θα συγκρούονταν. Στο μεταξύ, ο βοηθός μηχανοδηγός της 121 αμαξοστοιχίας, έχοντας δεχτεί παράπονα από τον προϊστάμενο της «πόστας», ότι υπήρχε πρόβλημα θέρμανσης, άφησε τη θέση του και πήγε στο μηχανοστάσιο να δει την ατμογεννήτρια. Έτσι, ο μηχανοδηγός Σύρμας, που καθόταν δεξιά, δεν είχε ορατότητα προς τα αριστερά, απ’ όπου ερχόταν η υπερταχεία.

Έχει γραφτεί, ότι οι μηχανοδηγοί της Α323, άκουγαν στο ραδιόφωνο την αναμετάδοση του αγώνα ποδοσφαίρου Πανιωνίου-Ολυμπιακού, που διεξαγόταν εκείνη τη μέρα και πιθανότατα ήταν απορροφημένοι.

Ένας βοσκός μάλιστα που από ψηλά έβλεπε τη διαγραφόμενη μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων άρχισε να κουνά την κάπα του, αλλά ο οδηγός της Α323 αμαξοστοιχίας νόμισε ότι ο βοσκός τον χαιρετά και του κόρναρε. Λίγες στιγμές αργότερα έγινε το μοιραίο.

Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, το «Ακρόπολις», με ταχύτητα 100 km/h και η Α121 συγκρούστηκαν μετωπικά. Η ντιζελομηχανή του «Ακρόπολις» συνέθλιψε τη μηχανή της «πόστας», ενώ και τα τρία πρώτα βαγόνια της, έγιναν συντρίμμια. Στον παγωμένο θεσσαλικό κάμπο, μέσα στο χιονόνερο, 21 άνθρωποι άφησαν την τελευταία τους πνοή και περισσότεροι από 40 τραυματίστηκαν.

 

Η δίκη

Από τις έρευνες και τις ανακρίσεις προέκυψε πως η σύγκρουση ήταν αποτέλεσμα λανθασμένης συνεννόησης. Ο σταθμάρχης Ορφανών και ο σταθμάρχης Δοξαρά διαφωνούσαν ποιο τρένο έχει προτεραιότητα.

Τόσο σε εκείνους όσο και στον ρυθμιστή κίνησης του ΟΣΕ, Γ. Χελιώτη ασκήθηκε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια και διατάραξη της ασφάλειας των συγκοινωνιών.

Στη δίκη που ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1972 στην Καρδίτσα, ο ένας σταθμάρχης έριχνε τις ευθύνες στον άλλον. Η πολιτική αγωγή κατηγορούσε τον ΟΣΕ στο σύνολό του και μάρτυρες κατέθεσαν ότι οι σταθμάρχες και οι ρυθμιστές συχνά καλούνταν να καλύψουν βάρδιες 20 συνεχόμενων ωρών.

Στιγμιότυπο από την δίκη την σταθμαρχών
και του ρυθμιστή κίνησης του ΟΣΕ

Οι περισσότερες ευθύνες βάραιναν τον σταθμάρχη Ορφανών, καθώς εκείνος ήταν που έδωσε τη μοιραία εντολή να ξεκινήσει ο σταματημένος συρμός, δίχως πρώτα να επιβεβαιώσει ότι το “Εξπρές” περίμενε στο Δοξαρά.

Πρωτόδικα καταδικάστηκαν και οι τρεις σε φυλάκιση από 3 έως 5 έτη χωρίς αναστολή.

Τον Ιανουάριο του 1973, το Εφετείο Λάρισας επέβαλε ποινή φυλάκισης 5 χρόνων μόνο στο σταθμάρχη Ορφανών και αθώωσε τους άλλους δύο κατηγορούμενους.

Μετά το δυστύχημα ανακοινώθηκε ότι τα τρένα πλέον θα είναι εξοπλισμένα με ραδιόφωνα και ότι το δίκτυο επικοινωνιών του ΟΣΕ θα αναβαθμιζόταν.

 Δείτε το αξιόλογο ντοκυμαντέρ:

 

Πηγές: fosonline.gr , sansimera.gr και mixanitouxronou.gr