Το νερό, η επόμενη κρίση της Ευρώπης

Παρατεταμένη ξηρασία στη Γερμανία το 2018:
χαμηλό νερό του ποταμού του Ρήνου στην Κολωνία
στο χρόνο ξημερωμάτων στις 20 Ιουλίου στη Γερμανία

Η προσδοκία πως ο χειμώνας με τις βροχές και τα χιόνια του θα μετρίαζε κάπως τα φαινόμενα ξηρασίας στην Ευρώπη, διαψεύστηκε οικτρά.

Έτσι πριν καν μπει το καλοκαίρι, η Ευρώπη στερεύει από νερό.

• • •

Μεγάλος ταμιευτήρας νερού που αποτελεί βασική πηγή υδροδότησης εκατομμυρίων Καταλανών έχει αδειάσει. Η αδυναμία παροχής νερού σε πολλά χωριά, έχει προκαλέσει δημόσια αντιπαράθεση και συγκρούσεις στη Γαλλία. Στην Ιταλία, η στάθμη του μεγαλύτερου ποταμού έχει υποχωρήσει στα επίπεδα του περασμένου Ιουνίου. Πάνω από το ένα τέταρτο της Γηραιάς Ηπείρου βρίσκεται αντιμέτωπη με συνθήκες ξηρασίας ήδη από τον Απρίλιο, και πολλές χώρες προετοιμάζονται για ένα δύσκολο καλοκαίρι, ανάλογο του περυσινού.

Πρόσφατη μελέτη με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων επιβεβαίωσε πως η Ευρώπη πλήττεται από σοβαρή ξηρασία από το 2018. Οι ολοένα και υψηλότερες θερμοκρασίε προκαλούν έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο επισφάλειας νερού. 

«Πριν από λίγα χρόνια θα έλεγα πως έχουμε αρκετό νερό στην Ευρώπη. Τώρα, φαίνεται πως είμαστε αντιμέτωποι με πρόβλημα λειψυδρίας» σημειώνει ο Τόρστερ Μάγιερ-Γκιρ, επικεφαλής της μελέτης δορυφορικών δεδομένων. 

Η λειψυδρία έχει προκαλέσει μείωση
στη γεωργική άρδευση και πλήθος
προβλημάτων σε καλλιέργειες και σοδειές

Οι ειδικοί προειδοποιούν πως ακόμη και μια βροχερή άνοιξη δε θα μπορούσε να εξισορροπήσει την κατάσταση. Και με το καλοκαίρι προ των πυλών, οι κυβερνήσεις αγωνίζονται να βρουν λύση όχι μόνο για τις υφιστάμενες δυσκολίες, αλλά και για τις μελλοντικές ελλείψεις. 

 

Χειμερινή ξηρασία

Η περυσινή ξηρασία που έπληξε την επιφάνεια και τον υδροφόρο ορίζοντα της Ευρώπης, ήταν ιστορικών διαστάσεων. Η προσδοκία πως ο χειμώνας με τις βροχές και τα χιόνια του θα μετρίαζε κάπως το φαινόμενο, διαψεύστηκε οικτρά.

Η Ισπανία βιώνει ένα αφύσικο κύμα ζέστης και ξηρασίας την άνοιξη, ιδίως στην Καταλωνία, βορειοανατολικά, που αντιμετωπίζει την χειρότερη ξηρασία εδώ και δεκαετίες. 

Η ξηρασία, επισήμανε ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ την περασμένη εβδομάδα, «θα είναι ένα από τα κεντρικά πολιτικά και εδαφικά θέματα αντιπαράθεσης στη χώρας τα προσεχή χρόνια». 

Ελλείψει βροχοπτώσεων, στους ταμιευτήρες νερού -όπου συγκεντρώνεται το βρόχινο νερό για να χρησιμοποιηθεί τους ξηρότερους μήνες- έχει καλυφθεί μόνον το ένα τέταρτο της χωρητικότητάς τους στην περιοχή. Κάποιοι αγρότες αναγκάστηκαν να μην καλλιεργήσουν, σε πολλές περιοχές νερό μεταφερόταν σε υδροφόρες ενώ σε τουλάχιστον μία περίπτωση, αγρότες υποχρεώθηκαν να αναβάλουν επ’ αόριστον τη σπορά.

Η Γαλλία βίωσε τον πιο ξηρό χειμώνα των τελευταίων 60 ετών, καθώς για τουλάχιστον 30 συναπτά 24ωρα δεν έπεσε ούτε σταγόνα βροχής τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. 

Η εκκλησία του Sant Romà de Sau στον ταμιευτήρα νερού
του Sau στην Καταλωνία έχει αποκαλυφθεί πλήρως
λόγω της δραματικής πτώσης της στάθμης των υδάτων

Στην Ιταλία, το ερευνητικό ίδρυμα CIMA κατέγραψε μείωση χιονόπτωσης κατά 64% έως τα μέσα Απριλίου. Τα νερά του Πάδου βρίσκονται σε εξίσου χαμηλά επίπεδα όπως το περασμένο καλοκαίρι. Ενώ το επίπεδο των υδάτων της λίμνης Γκάρντα είναι χαμηλότερο και από το μισό της μέσης στάθμης της. 

Οι χειμερινές βροχοπτώσεις είναι ζωτικής σημασίας ιδίως για τις μεσογειακές χώρες, εξηγεί ο Φρεντ Χάτερμαν, υδρολόγος στο Ινστιτούτο Έρευνας Κλιματικών Επιπτώσεων του Πότσδαμ. 

Δεδομένης της φετινής πενιχρής βροχόπτωσης και της περιορισμένης χιονοκάλυψης των Άλπεων, «αν δε βρέξει και τώρα, τότε η ξηρασία είναι ουσιαστικά δεδομένη» προειδοποίησε. 

Ωστόσο, ακόμη και αν βρέξει από εδώ και στο εξής, οι ανοιξιάτικοι όμβροι θα λειτουργήσουν μόνο προς άμβλυνση της έντονης λειψυδρίας αυτό το καλοκαίρι. 

 

Οι παράγοντες ξηρασίας 

Η ξηρασία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο με πολλούς παράγοντες, από την υπερκατανάλωση έως την άνοδο της θερμοκρασίας – που είναι βέβαιο πως θα εντείνει την λειψυδρία στην Ευρώπη. 

Υπάρχουν τρεις τρόποι μέσω των οποίων η υπερθέρμανση του πλανήτη θα εντείνει την ξηρασία στην Ευρώπη, εξηγεί ο Χάτερμαν. 

Στην Καταλωνία τα αποθέματα νερού
στους υδάτινους ταμιευτήρες
έχουν μειωθεί κατά 26% 

Πρώτον, όσο οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, τόσο περισσότερο νερό εξατμίζεται. «Ουσιαστικά, θα πρέπει να έχουμε μια σταθερή αύξηση των βροχοπτώσεων για να αντισταθμίσουμε την αύξηση της εξάτμισης» σημειώνει ο Γερμανός υδρολόγος. 

Δεύτερον, η κλιματική αλλαγή αποδυναμώνει τον ευρωπαϊκό αεροχείμαρρο, κάτι που σημαίνει πως η ατμοσφαιρική πίεση μπορεί να διαταραχθεί, προκαλώντας παρατεταμένες περιόδους ζέστης και ξηρασίας -όπως συνέβη πέρυσι- ή παρατεταμένες έντονες βροχοπτώσεις, όπως συνέβη κατά τις φονικές πλημμύρες του 2021. 

Τρίτον, οι παγετώνες και η χιονοκάλυψη της Ευρώπης συρρικνώνονται ραγδαία εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας, γεγονός που στερεί τη ζωτικής σημασίας υδροδότηση από μεγάλα ποτάμια, όπως ο Ρήνος, ο Δούναβης, ο Ροδανός ή ο Πάδος. 

Φέτος, το νερό από το λιώσιμο των πάγων στους ταμιευτήρες της Ευρώπης «θα είναι πραγματικά πολύ λιγότερο από το σύνηθες» εκτιμά ο Αντρέα Τορέτι, ερευνητής στο Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

Σύμφωνα με τον ίδιο, Ισπανία, νότια Πορτογαλία, Ιταλία και Γαλλία θα αποδειχτούν ιδιαίτερα ευάλωτες. 

«Η Πολωνία και άλλες περιοχές όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Ελλάδα δείχνουν προειδοποιητικά σημάδια για ξηρασία», προειδοποίησε. 

Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με τα στοιχεία της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus, η Ευρώπη, όπου η θερμοκρασία ανεβαίνει δύο φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, αντιμετώπισε πέρυσι το πιο ζεστό καλοκαίρι που έχει καταγραφεί στην ήπειρο από το 1950 που ξεκίνησε η συγκέντρωση δεδομένων.

 

 

Αναδημοσίευση: kathimerini.gr