Το... περίπου κόστος των έργων

Για το πως κοστολογούνται τα δημόσια έργα και ειδικά αυτά του Αθήνα 2004 περιγράφει σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο στη χθεσινή (Παρασκευή 4/1/13) «Καθημερινή» ο κ. Κωνσταντίνος Ζούλας. Και δηλώνει έκπληκτος, δείτε το και μείνετε κι εσείς έκπληκτοι όπως κι εγώ.

* * *

Συχνά στις γιορτές προκύπτουν και απρόσμενες συναντήσεις. Κάπως έτσι σε ένα τραπέζι είχα μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με έναν εκ των εμπειρότερων κοστολόγων δημόσιων και ιδιωτικών έργων, το τεχνικό γραφείο του οποίου δραστηριοποιείται στην Ελλάδα κοντά 50 χρόνια, έχοντας αναλάβει περισσότερα από 450 έργα. Πριν όμως σας περιγράψω τους λόγους της έκπληξής μου για όσα άκουσα, απαραίτητη είναι για όσους δεν έχουν ασχοληθεί με τα δημόσια έργα η περιγραφή του ρόλου του κοστολόγου και γιατί είναι εκ των πραγμάτων απαραίτητος.
Ως γνωστόν, από τη μελέτη ώς την αποπεράτωση κάθε μεγάλου έργου καλούνται να συνεργαστούν αρχιτέκτονες μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι - μηχανολόγοι, μηχανικοί, πολιτικοί μηχανικοί, περιβαλλοντολόγοι, μέχρι και κυκλοφοριολόγοι, ακουστικολόγοι κ.λπ. Ο κοστολόγος φέρει την ευθύνη να συγκεντρώσει όλες τις τεχνικές μελέτες των παραπάνω, να εξετάσει λεπτομερώς τα στοιχεία τους και με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια να κοστολογήσει αναλυτικά τα υλικά και τη δαπάνη μηχανημάτων και εργατικών κάθε εργασίας προκειμένου να υπάρξει ένας αξιόπιστος προϋπολογισμός.
Ε, λοιπόν, η συζήτηση με τον εμπειρότατο κοστολόγο άναψε όταν στο τραπέζι παραδέχθηκε ότι ούτε λίγο ούτε πολύ όλα τα δημόσια έργα στην Ελλάδα από το 2004 μέχρι σήμερα αποτιμώνται στο... περίπου! Γιατί από το 2004; Διότι ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς αποφάσισε να αντικαταστήσει τον μπούσουλα κοστολόγησης που υπήρχε από το 1953(!) με έναν τιμοκατάλογο ο οποίος, κατά τον πεπειραμένο κοστολόγο, είναι όχι μόνον ελλιπής, αλλά και εντελώς αυθαίρετος.
Οπως μας εξήγησε, ήδη από το 1953 ο υπουργός Δημοσίων Εργων και διάσημος αρχιτέκτονας Κυπριανός Μπίρης εκπόνησε ένα πολυσέλιδο εγχειρίδιο κοστολόγησης των δημόσιων έργων το οποίο θεωρήθηκε πρότυπο διεθνώς. Η λογική του ήταν απλή: Ακόμη και για την παραμικρή εργασία, όπως π.χ. για ένα εξωτερικό επίχρισμα επιφάνειας, περιέγραφε πόσα κιλά τσιμέντου και πόσος ασβέστης απαιτούνται ανά τετραγωνικό, όπως και τον συντελεστή ωριαίας αμοιβής των εργατών αναλόγως του αν ήταν ανειδίκευτοι, εξειδεικευμένοι κ.λπ. Ο δε λόγος που ο μπούσουλας αυτός κατόρθωσε να επιβιώσει επί μισό και πλέον αιώνα ήταν η πρόνοια των συντακτών του να μην αναφέρουν τιμές, αλλά να αφήσουν κενή την τιμολόγηση κάθε εργασίας προκειμένου να επαναπροσδιορίζεται από εποχή σε εποχή.
Τι φέρεται αντιθέτως και παραδόξως να έκανε ο κ. Σουφλιάς; Αντί να επικαιροποιήσει, όπως οι προκατοχοί του, τη νόρμα Μπίρη (αντικαθιστώντας τις καταργηθείσες από την τεχνολογία μεθόδους και εργασίες με τις νέες), συνέταξε έναν τιμοκατάλογο αποτιμώντας κατ’ αποκοπήν το κόστος των εργασιών. Με συνέπεια, όλα τα έργα έκτοτε όχι μόνον να μην αιτιολογούνται αναλυτικά, αλλά να υποχρεώνονται οι κοστολόγοι να περιγράφουν ακόμη και ψευδώς τις εργασίες κάθε έργου βάσει του τιμοκαταλόγου, ασχέτως αν είναι διαφορετικές από τις αναγραφόμενες.
Ο γράφων δεν έχει τις γνώσεις για να υιοθετήσει ή να απορρίψει τις φημολογίες ότι στη σύνταξη του τιμοκαταλόγου πιθανόν «επέδρασαν» και μη υπηρεσιακοί παράγοντες, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις περιγράφονται ακόμη και μάρκες υλικών. Αυτό ωστόσο που προκαλεί τεράστια εντύπωση είναι ότι από το 2004 μέχρι σήμερα ακόμη και τα μεγάλα έργα οδοποιίας αποτιμώνται, ως φαίνεται, στο... περίπου, με συνέπεια να μην μπορεί να γίνει κανένας ουσιαστικός έλεγχος του κόστους τους.
Εκρινα αναγκαίο να σας μεταφέρω τη συζήτηση με τον έμπειρο κοστολόγο όχι μόνον γιατί βρίσκεται στο τέλος της καριέρας του και ως εκ τούτου δεν είχε κανένα κίνητρο να μου εκμυστηρευτεί τι συμβαίνει. Ο λόγος που περιέγραψα αναλυτικά την παρακαταθήκη του είναι γιατί διασταύρωσα πως από την αυθαίρετη αυτή αποτίμηση πιθανόν να κατασπαταλώνται κάθε χρόνο δεκάδες εκατομμύρια ευρώ τα οποία μάλιστα επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Ως εκ τούτου, ας μας επιτρέψουν οι κυβερνώντες όχι μόνον να μην επιχαίρουμε, αλλά και να είμαστε άκρως επιφυλακτικοί με τις πομπώδεις διακηρύξεις τους περί επιτάχυνσης του ΕΣΠΑ κ.λπ...