Ποιά, όμως, είναι η ιστορία της; Πώς παρασκευάζεται; Τί συμβολίζει;
• • •
Η Ελλάδα σε όλη τη διαδρομή της από τη λήξη του Εμφυλίου και μετά σε καμία φάση δεν Η λαγάνα, παρασκευάζεται χωρίς προζύμι, και έναν τέτοιο πρόχειρο άρτο χρησιμοποίησαν και οι Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο υπό την αρχηγία του Μωυσή.
Έκτοτε επιβαλλόταν από το Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.
Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο Αριστοφάνης στις «Εκκλησιάζουσες» λέει «Λαγάνα πέττεται» δηλ .»Λαγάνες γίνονται». Ο δε Οράτιος στα κείμενά του αναφέρει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών». Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής. Η ονομασία της «Καθαρά» προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης». Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και λαγάνα.
Από την Καθαρά Δευτέρα προετοιμάζεται ο άνθρωπος μετά τις εορτές και την καλοφαγία των Απόκρεων, να καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του για να φτάσει στο τέρμα δηλ. στο Πάσχα και να αναστηθεί ξανά με την Ανάσταση του Κυρίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λαγάνα που έχει το σχήμα της«κυρα - Σαρακοστής» (φωτο),που παριστάνει μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι, δεν έχει στόμα γιατί είναι όλο νηστεία.Τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές, έχει επτά πόδια που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες της νηστείας. Έθιμο που συνηθιζόταν για να μετρούν το χρόνο κατά την περίοδο της Σαρακοστής ήταν κάθε Σάββατο να κόβουν το ένα πόδι και το τελευταίο το έκοβαν το Μ. Σάββατο όπου το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός της επόμενης χρονιάς. Η νόστιμη και λαχταριστή για όλους μας λαγάνα είναι ένα προϊόν άξιο σεβασμού και με πραγματική πλούσια ιστορία, θα είναι μεγάλη απώλεια για τις επερχόμενες γενεές να ξεχάσουν τις παραδόσεις μας, να ξεχάσουν τις παλιές σαρακοστιανές μυρουδιές. Οι αρτοποιοί της γειτονιάς πιστοί στις παραδόσεις μας παρασκευάζουν την Καθαρά Δευτέρα τη λαγάνα συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση του εθίμου, ώστε οι νέες γενεές να έχουν την ευκαιρία να ακούσουν, να μυρίσουν και να γευτούν τη Σαρακοστή γιατί οι Σαρακοστιανές μυρωδιές είναι έμμεσοι φορείς μιας βαθιάς πνευματικότητας.
Η Κυρά Σαρακοστή: Το παμπάλαιο έθιμο και η συνταγή
Το ημερολόγιο αυτό, στα περισσότερα σπίτια το έφτιαχναν
με χαρτί. Ζωγράφιζαν μια γυναίκα με φαρδιά φούστα, μ’ έναν σταυρό στο κεφάλι,
με σταυρωμένα χέρια λόγω προσευχής, χωρίς στόμα λόγω νηστείας, και με επτά
πόδια- ένα για την κάθε εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής.
Ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα, κάθε Σάββατο που περνούσε, της έκοβαν και από ένα πόδι κι έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο έκοβαν και το τελευταίο της πόδι και το κομμάτι αυτό χαρτί το έκρυβαν σ’ ένα ξερό σύκο από αυτά που είχαν αποξηράνει το καλοκαίρι ή στο ψωμί που έψηναν για το βράδυ της Ανάστασης.
Όποιος έβρισκε το χάρτινο πόδι της Κυράς Σαρακοστής στη φέτα του ψωμιού που τού αναλογούσε ή στο σύκο που έπιανε από το καλάθι, πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος, θα του έφερνε τύχη, γούρι.
Εκτός από χαρτί, σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας έφτιαχναν την Κυρά Σαρακοστή από ζυμάρι, με αλεύρι, αλάτι και νερό.
Η συνταγή
Το ζυμάρι για την Κυρά Σαρακοστή όπως και της λαγάνας, φτιάχνεται με:
• 1 κούπα νερό περίπου,
• 1 κούπα αλάτι,
• 3 κούπες αλεύρι,
βάζουμε όσο νερό χρειάζεται, για να γίνει ένα εύπλαστο ζυμάρι. Το “στέγνωμά του” γίνεται σε φούρνο, όχι σε πολύ δυνατή φωτιά, για περίπου 20-30 λεπτά, αφού το ζητούμενο είναι να στεγνώσει και να σκληρύνει και όχι να ψηθεί!
Αυτό το ζυμάρι δεν τρώγεται, παρά μόνο φτιάχνεται για το καλό, αφού είναι αλατόζυμο, όπως το λένε. Το ζυμάρι έχει επίτηδες μεγάλη ποσότητα αλατιού, για να μπορεί να συντηρηθεί και τις 7 εβδομάδες και να μη μουχλιάσει. Δεν ήταν λίγες οι νοικοκυρές που έβαζαν μέσα ένα μικρό νόμισμα. Στο τέλος της 7ης εβδομάδας, κάθε μέλος της οικογένειας έκοβε με το χέρι ένα μικρό κομμάτι. Σε όποιον έπεφτε το νόμισμα σήμαινε ότι θα είχε την τύχη με το μέρος του!
Οι επτά εβδομάδες, κάθε βδομάδα και γιορτή, της Μεγάλης Σαρακοστής
1η Κυριακή της Ορθοδοξίας
2η Κυριακή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
3η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως
4η Κυριακή του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακας
5η Κυριακή της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας
6η Κυριακή των Βαΐων
7η Κυριακή του Πάσχα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου