Γιατί μας αρέσουν τα χριστουγεννιάτικα τραγουδάκια

Φαντάζομαι το έχετε ήδη παρατηρήσει, αφού ολημερίς και ολονυχτίς ακούμε χριστουγεννιάτικα τραγουδάκια παντού: στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, σε αναδυόμενα παράθυρα στο διαδίκτυο, σε καταστήματα, σε μπαρ, σε καφετέριες!

Αν εξαιρέσεις όμως τις αμέτρητες φορές που ακούμε τη συγκεκριμένη εορταστική μουσική αυτήν την περίοδο και ενίοτε κουραζόμαστε/εκνευριζόομαστε, πρέπει να το παραδεχτεί κανείς: μας αρέσει! Και μας αρέσει πολύ! Την περιμένατε πώς και πώς όλο το χρόνο!

Γιατί;

 • • •

Διότι η μουσική μάς θυμίζει το παρελθόν μας: τις θαυμάσιες στιγμές που θα θυμόμαστε σε όλη μας τη ζωή. Τα κάλαντα και τα λοιπά χριστουγεννιάτικα τραγούδια είναι ένα παντοδύναμο εργαλείο που προκαλεί αισθήματα νοσταλγίας. Είναι ένας τρόπος να ξαναζήσουμε τα παιδικά μας χρόνια, τον καιρό που ακόμη πιστεύαμε πως ένα γράμμα στον Άη Βασίλη για το πόσο καλά παιδάκια ήμαστε, θα μας έφερνε το τελευταίο βιντεοπαιχνίδι - εκείνο που θέλαμε ήδη από το Νοέμβρη, όταν το πήρε ο κολλητός μας...

Έρευνες σχετικά με το πώς ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη μουσική, εξηγούν γιατί τα τραγούδια είναι ένα κρίσιμο κομμάτι των χαρούμενων γιορτών.

  Σε μια μελέτη του 2007, ερευνητές έπαιξαν αποσπάσματα από δημοφιλή τραγούδια σε εθελοντές και τους ρώτησαν στη συνέχεια εάν τους προκάλεσαν αυτοβιογραφικές αναμνήσεις (δηλαδή αναμνήσεις για την ζωή τους) ή όχι. Μολονότι οι εθελοντές δε γνώριζαν όλα τα τραγούδια, το 30% των αποσπασμάτων που ακούστηκαν, ξαναζωντάνεψε αναμνήσεις φίλων, οικογενειακές και χώρων, ενώ συχνά αυτές οι αναμνήσεις σχετίζονταν με αισθήματα νοσταλγίας. Όσο πιο εξοικειωμένοι ήταν οι εθελοντές με ένα τραγούδι, τόσο πιθανότερο ήταν μια ανάμνησή τους να συνδέεται με αυτό. Οι αναμνήσεις φυσικά δεν ανακαλούνταν με την ίδια πάντα ένταση. Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι το πιθανότερο είναι να θυμάται κανείς αγαπημένες, έντονες αναμνήσεις, όταν ακούει έναν αγαπημένο ήχο.

 Όσο πιο θετικά αισθήματα έχουμε για μια ανάμνηση και όσο πιο ζωηρά την ανακαλούμε, τόσο πιο πιθανό είναι να σχετίζεται με μουσική. Κάτι που συμβαίνει ιδιαιτέρως κατά τη διάρκεια των γιορτών.

 Καθώς μεγαλώναμε, αυτή ήταν η περίοδος του χρόνου κατά την οποία μπορούσαμε να ελπίζουμε όχι μονάχα σε νέα παιχνίδια μα και στην προσοχή και αγάπη των γονιών μας, που έπαιρναν άδεια από τη δουλειά για να περάσουν χρόνο μαζί μας. Επισκέψεις από παππούδες και γιαγιάδες, ξαδέρφια έσκαγαν μύτη και ολόκληρη η μέρα αφιερωνόταν στο φαγητό, το παιχνίδι και το να είμαστε χαρούμενοι. Και όλα αυτά, ενώ από πίσω έπαιζαν τραγούδια Χριστουγέννων, τα οποία χαράσσονταν στο μυαλό μας ως υπενθύμιση της καλής μας τύχης.

Δεδομένου του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη μουσική, δε συνιστά έκπληξη το γεγονός ότι τα τραγούδια μάς ερεθίζουν να θυμηθούμε συγκεκριμένα γεγονότα και πρόσωπα. Σύμφωνα με μια μελέτη απεικόνισης του εγκεφάλου, η μουσική ενεργοποιεί αμφότερα το μεταιχμιακό σύστημα, μία από τις πρωταρχικές περιοχές συναισθημάτων του εγκεφάλου, και τον προσφηνοειδή λοβό, ένα τμήμα του εγκεφαλικού φλοιού που εμπλέκεται στην ανάκληση της αυτοβιογραφικής μνήμης. Τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια «χτυπούν χορδές» που «συντονίζονται» με τις περιοχές αναμνήσεων και συναισθημάτων του εγκεφάλου μας.

 Η ποιότητα καθεαυτή του τραγουδιού παίζει επίσης ένα ρόλο στην ανάκληση αναμνήσεων. Μια μελέτη του 2008 έδειξε ότι τραγούδια που παράγουν ισχυρότερες συναισθηματικές εμπειρίες, μπορούν αργότερα να κληθούν στη μνήμη πιο εύκολα. Δεν έχω κάτι με το «Μικρό Τυμπανιστή», αλλά συναισθηματικά μάλλον είναι λίγο ρηχό το τραγουδάκι. Απλά μου είναι αδύνατο να αντιστοιχίσω τις αγαπημένες μου αναμνήσεις σε αυτό το «πα-ραμ-παμ-παμ-παμ»!

 Τα αγαπημένα τραγούδια επιπλέον διεγείρουν το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου, οδηγώντας στην απελευθέρωση ντοπαμίνης, μιας ουσίας που εμπλέκεται και στις εθιστικές ιδιότητες των ναρκωτικών. Όπως η χρήση ναρκωτικών, έτσι και η μουσική μπορεί να εξαρτάται από το περιβάλλον. Όσο και να μας αρέσει το "Πάει ο παλιός ο χρόνος", δε μας συγκινεί το ίδιο και τον...Ιούλιο!

 Ωστόσο, μόλις γυρίσουμε το ημερολόγιό μας στο Δεκέμβρη, ακούγοντας ότι "..ήρθε ο νέος με τα δώρα, με τραγούδια με χαρά", το κέντρο ανταμοιβής μας στέλνει ένα ερέθισμα και μας γεμίζει με ένα θερμό αίσθημα, ακριβώς όπως κουρνιάζουμε πλάι στο τζάκι, όταν μπούμε μες το σπίτι από έξω που έχει χιόνι (εκτός και αν μένετε στην Κύπρο, οπότε χρησιμοποιήστε την φαντασία σας για το πώς θα ήταν να επιστρέφατε σπίτι από το χιόνι).

Η μουσική έχει ισχυρή επίδραση στον εγκέφαλό μας. Όσο περισσότερο ένα μουσικό κομμάτι αγγίζει το συναίσθημά μας, τόσο πιθανότερο είναι να το θυμόμαστε. Μια 65χρονη γυναίκα ζήτησε σε ένα ραδιοφωνικό σταθμό να παίξουν το "Ρούντολφ το ελαφάκι", επειδή της θύμιζε την καλύτερή της φίλη, την οποία είχε γνωρίσει στο νηπιαγωγείο, και όλες τις παιδικές διασκεδαστικές στιγμές που έζησαν τότε. Το τραγούδι αναζωπύρωνε τις τρυφερές αναμνήσεις της, ακόμη και 60 χρόνια μετά.

 Επομένως, μη σας νευριάζει η επαναλαμβανόμενη εκτέλεση των τραγουδιών στις γιορτές. Καθώς θα φοράτε τη γιορτινή σας ενδυμασία για το ρεβεγιόν, θυμηθείτε: δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να ανεβάσετε το ηθικό σας από το να τραγουδήσετε έναν ή δυο χριστουγεννιάτικους σκοπούς. Αυτό και ίσως...και κάνα πιατάκι μελομακάρονα...

 

 

Αναδημοσίευση: openscience.gr