Επιτάφιος θρήνος (3) – Ποιος σκότωσε το Συγκρότημα;

Κάθε Σάββατο αναδημοσιεύω κάποιο άρθρο. Όμως την Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου, ο Γιώργος Λακόπουλος στο anoixtoparathyro.gr, έγραψε ως αυτόπτης μάρτυρας την γνώμη του για την κατάρρευση του ΔΟΛ. Το κείμενο του έχει τον ίδιο τίτλο. Να σημειώσω πως όσο κι αν έψαξα δεν βρήκα κείμενο με τίτλο Επιτάφιος θρήνος (2), αλλά μόνο το «Επιτάφιος θρήνος: Ο ΔΟΛ έπεσε υπέρ πίστεως και …ΝΔ». Αυτό Προδίδει μεγάλο εκνευρισμό του συντάκτη. Όπως κι ότι αναφέρει το «ιστορικό πρωτοσέλιδο των Νέων είναι της 7^ης Φεβρουαρίου» ενώ πρόκειται γι’ αυτό της Τετάρτης 8^ης Φεβρουαρίου της μέρας δηλαδή που έγραφε το παρακάτω κείμενο.

Την άποψή μου για τον ΔΟΛ θα τη δείτε εδώ, που έχω το άρθρο της πρώτης σελίδας του «Βήματος τηςΚυριακής» 29 Ιανουαρίου σχολιασμένο από τονΧριστόφορο Κάσδαγλη. Αλλά δεν παύει να είναι «ένα ιστορικό συγκρότημα τύπου».
Για μια βδομάδα θα απουσιάσω, οπότε θα τα πούμε και πάλι με το «άρθρο που σας χρωστάω το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου.

* * *

Ας βάλουμε το δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων του ΔΟΛ. Υπό την απειλή της ανεργίας που τους περιμένει και με τη οργή -καθώς προσπαθούν να ζήσουν απλήρωτοι για μήνες- στη συντριπτική τους πλειοψηφία, αλλά όχι όλοι- οι εργαζόμενοι στα  ΝΕΑ εντυπωσίασαν παραθέτοντας τα πρόσωπά τους  στο, ιστορικό, πρωτοσέλιδο της 7ης Φεβρουαρίου 2017.

Από το κλισέ απουσίαζε η φωτογραφία του εκδότη- του οποίου το όνομα είναι το μόνο που εμφανίζεται πλέον στην ταυτότητα της εφημερίδας. Τους βάζει μπροστά ο ίδιος ή τον βγάζουν από το κάδρο; Σε κάθε περίπτώση πάντως ο ΔΟΛ ανήκει στον Ψυχάρη και στον ίδιο στρέφονται οι εναγόμενοι πάσης προέλευσης.

Με όλο το σεβασμό σε όλους, αυτή η δραματική εξέλιξη συνιστά ταυτόχρονα αφορμή για μια συζήτηση που δεν έγινε ποτέ στα ΜΜΕ, παρά τα διαδοχικά λουκέτα σε μεγάλες μιντιακές επιχειρήσεις.

Ας αρχίσουμε με τα γενικά. Πρέπει μια κυβέρνηση να επεμβαίνει στη διάσωση μιας ιδιωτικής επιχείρησης- όταν μπορεί; Η απάντηση είναι θετική, υπό την αίρεση παραμέτρων που σχετίζονται  με την οικονομία, το τραπεζικό σύστημα, την απασχόληση. Αν το εξειδικεύσουμε όμως τα πράγματα αλλάζουν.

Πρέπει μια κυβέρνηση να μπορεί να επεμβαίνει στη διάσωση μιας επιχείρησης Τύπου; Η απάντηση είναι δυσάρεστη, αλλά δεν μπορεί παρά να είναι αρνητική. Όχι.  Δεν πρέπει να μπορεί. Γιατί αν έχει δικαίωμα να «διασώσει» μια εφημερίδα -και γιατί μία αν όχι όλες- θα αποκτήσει και « δικαίωμα» να την ελέγχει. Και αν την ελέγχει παύει να είναι μέσο ενημέρωσης. Είναι κάτι μεταξύ «Πράβντα» και «Αυγής» ή «Ριζοσπάστη».

Αν δεν είναι έτσι, τότε γιατί δεν ασκήθηκαν πιέσεις -και από τους εργαζόμενους- στον εκδότη να αποδεχθεί  την πρόταση Σαββίδη που προσκόμισε ο Βασίλης Μουλόπουλος; Όταν ορισμένοι θεώρησαν αυτή την πρόταση ως Δούρειο ίππο για «άλωση» του ΔΟΛ υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ  -παρότι εξασφάλιζε την έκδοση- πώς αξιώνουν από τη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να πάρει πρωτοβουλίες διάσωσης και ποιες μπορεί να είναι αυτές;

Πώς εκείνοι που καταγγέλλουν την κυβέρνηση ότι παρεμβαίνει στη Δικαιοσύνη, της ζητούν τώρα να παρέμβει, αλλά… διαφορετικά; Γιατί δεν απευθύνονται και στην αντιπολίτευση που θα μπορούσε να συμπράξει στη διευκόλυνση της Δικαιοσύνης ψηφίζοντας στη Βουλή ρυθμίσεις που της προτάθηκαν;

Ποιος κοροϊδεύει ποιον εδώ; Ποια πολιτικά παιχνίδια παίχθηκαν και ποιες από τις ιδέες «σωτηρίας», είχαν στην ούγια την εξυπηρέτηση των τραπεζών; Εν πάση περιπτώσει πιστεύουν κάποιοι ότι αν ήταν διαφορετική η πρόσφατη δικαστική απόφαση, ακόμη και αν είχε ψηφιστεί ειδικός νόμος, θα είχε αλλάξει την πραγματική  κατάσταση του ΔΟΛ και για πόσο;

Ο υπερδανεισμός

Πάμε στο δεύτερο ερώτημα. Πότε κλείνει μια ιδιωτική επιχείρηση -των επιχειρήσεων Τύπου συμπεριλαμβανομένων; Η απάντηση είναι απλή: όταν ξεμένει από λεφτά και δεν μπορεί να πληρώσει τα προσωπικό της και να εξυπηρετήσει τον δανεισμό της. Δηλαδή όταν οι δουλειές της δεν πάνε καλά-για διάφορους λόγους. Ή απλώς όταν το επιχειρηματικό πλάνο του ιδιοκτήτη πάσχει και αποτυγχάνει.

 Ο ΔΟΛ υπερχρεώθηκε στις τράπεζες. Είναι υποκρισία να μην παραδέχεται κανείς ότι αυτό το «κατάφεραν» χάρη στο ιμπέριουμ που διέθετε. Στην επιρροή των εφημερίδων που επέτρεπε στους ιδιοκτήτες του να ασκούν πιέσεις στις διοικήσεις των τραπεζών και τις κυβερνήσεις. Υπήρξε  δηλαδή αλόγιστη χρήση της  εξουσίας που είχαν και αυτό συγκάλυπτε την κρίση που κυοφορούσε ο ΔΟΛ εντός του. Μια πλευρά της οποίας ήταν ο εύκολος πλουτισμός προσώπων εις βάρος των εφημερίδων.

Αν τα δάνεια αξιοποιήθηκαν με τον σωστό τρόπο, ή ακόμη αν διοχετεύθηκαν αποκλειστικά στην επιχείρηση, είναι άλλη συζήτηση. Πάντως, το τραπεζικό χρήμα διασφάλιζε τα τελευταία χρόνια τη λειτουργία της επιχείρησης. Όχι η ευρωστία της.

Πόσο μακριά θα μπορούσε να πάει αυτό; Ειδικά από τη στιγμή που ο σημερινός ιδιοκτήτης- που έγινε πλούσιος κατά τη διαδρομή του στον ΔΟΛ-  δεν είχε τρόπο να χρηματοδοτήσει -και άλλο, γιατί ήδη το έκανε για όσους γνωρίζουν- την πάσχουσα επιχείρηση του, τη λειτουργία της οποίας είχε ανάγκη πρωτίστως ο ίδιος.

Εδώ αναδεικνύεται  το μεγάλο ερώτημα. Γιατί έπαψε να είναι εύρωστος ο ΔΟΛ; Για όσους δεν θέλουν να κλείνουν τα μάτια -ή δεν έχουν λόγους να παριστάνουν τους ανήξερους-  εξέπεσε γιατί άρχισε να χάνει κυκλοφορία΄-άρα και επιρροή.

Η κρίση δηλαδή ήταν πρωτίστως δημοσιογραφική και ακολούθησε η συρρίκνωση της πολιτικής επιρροής και τα οικονομικά προβλήματα. Τα δάνεια δόθηκαν σε εφημερίδες με ένα συγκεκριμένο επίπεδο κυκλοφορίας  -που αποτελούσε και την εγγύησή τους- και αυτό το επίπεδο διαρκώς κατέβαινε- όπως το ίδιο συνέβαινε και με τη συμμετοχή του ΔΟΛ στο ΜΕGΑ.

Γιατί συνέβη αυτό; Πέρα από τις γενικότερες αιτίες που έπληξαν τα  ΜΜΕ -ιδίως τις εφημερίδες- στη περίπτωση του ΔΟΛ υπήρξε κάτι περισσότερο: άλλαξε πολιτική ταυτότητα και εκδοτική γραμμή.  Όσες φορές συμβαίνει αυτό στον Τύπο κατά κανόνα είναι θανατηφόρο. Οι αναγνώστες δεν είναι κοπάδια για να τους χειραγωγεί ο κάθε εξυπνούλης.

Ο ΔΟΛ τρώει τα παιδιά του

Αυτό φυσικά δεν αφορά τους συντάκτες του ΔΟΛ, τους ρεπόρτερς που συνέχισαν να κάνουν τη δουλειά τους στο μέτωπο της ειδησεογραφίας με την ίδια αρτιότητα που τους κατέτασσε στις καλύτερες ομάδες του ελληνικού Τύπου -αν δεν ήταν η καλύτερη.

Αφορά τον πολιτικό προσανατολισμό της εφημερίδας, όπως πρόκυπτε από την κεντρική διαχείριση της επικαιρότητας και την τοποθέτησή της απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Ειδικότερα όπως αυτά υπηρετούνταν με συγκεκριμένη αρθρογραφία από πρόσωπα που είχαν εγγραφεί στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού ως προσκείμενα στην ιδιοκτησία -και δρούσαν και πέραν των εντύπων με τον ίδιο τρόπο.

Ότι κάποια από αυτά τα πρόσωπα φέρονται να εκμεταλλεύτηκαν την φυσική αδυναμία του Σταύρου Ψυχάρη να έχει ο ίδιος επαφή με το πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον και με την εκδοτική πρακτική και του υπέβαλαν επιλογές, απλώς εξηγεί όσα ακολουθήσαν.

Δεν εξηγεί πάντως την εμμονή του να αναθέτει ρόλους σε πρόσωπα με κουλτούρα «μαρμαρά», ή ψευδο-αριστοκρατικές πρακτικές και αλαζονεία, που απομάκρυνε από τον ΔΟΛ μεγάλες πένες, όπως ο Νίκος Νικολάου, ο Αλέξης Παπαχελάς, ο Πέτρος Ευθυμίου. Καθώς και ρεπόρτερς που θεμελίωσαν με τη δουλειά τους την επιτυχία των εφημερίδων, τις τελευταίες δεκαετίες.

Δεν εξηγεί ούτε την ευκολία προνομιακής ενσωμάτωσης προσώπων που εν συνεχεία εξελίχθηκαν σε ανταγωνιστές, υβριστές, ή απλώς υπονομευτές του ίδιου του Ψυχάρη. Πόσοι άραγε από όσους ευνόησε με ρόλους κατ’ απονομήν κατά καιρούς θα γύριζαν πίσω για να τον στηρίξουν -απλήρωτοι- στη δύσκολη στιγμή, όπως έκανε π.χ. ο Παν. Λάμψιας;

Αυτά τα ανεξήγητα, εξηγούν ωστόσο τη διολίσθηση στο λάθος που απαξίωσε συνολικά τον έναν από  τους δυο μεγαλύτερους εκδοτικούς οργανισμούς της χώρας.

Το αδιανόητο: ο ΔΟΛ υπέρ της Δεξιάς!

Έτσι φτάνουμε στον πυρήνα του προβλήματος του ΔΟΛ. Επί των ημερών του Σταύρου Ψυχάρη -χρονικά τουλάχιστον- δύο εφημερίδες που ήταν για δεκαετίες ταυτισμένες με τη Δημοκρατική Παράταξη, άρχισαν να υποστηρίζουν την αντίπαλη Δεξιά παράταξη. Πρακτικά έτσι στράφηκαν εναντίον των αναγνωστών τους. Η πολιτική προτίμηση και η ιδεολογική ταυτότητα ενός πολίτη προηγείται της επιλογής εφημερίδας ή καναλιού για ενημέρωση.

Οι αναγνώστες των εφημερίδων του  ΔΟΛ- και οι θεατές των ειδήσεων του  ΜΕGΑ ανήκαν στην ευρύτερη πολιτική ομάδα της Δημοκρατικής παράταξης,  όπως διαμορφώθηκε ιστορικά και περιλάμβανε το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ, τον ΣΥΡΙΖΑ και τις κεντρώες δυνάμεις.  Αυτοί διάβαζαν -ακόμη και με ηρωικό τρόπο παλαιοτέρα- τα ΝΕΑ και το ΒΗΜΑ.

Από ένα σημείο και πέρα όμως –επί Σημίτη για την ακρίβεια- μια συγκεκριμένη αρθρογραφία από το -καθημερινό τότε- ΒΗΜΑ άρχισε να στρέφεται εναντίον όλων των άλλων, πλην του Σημίτη. Για την ακρίβεια εναντίον των αντιπάλων του – στο δημοκρατικό χώρο, ενώ άρχισε να φλερτάρει και με τη ΝΔ.

Το ποια προσωπικά απωθημένα βγήκαν, ποια κερδοσκοπικά κόλπα στήθηκαν και ποιες πολιτικές σκοπιμότητες υπηρετήθηκαν χρήζει διερεύνησης. Η ουσία είναι ότι από τον ΔΟΛ άρχισαν να λοιδορούνται οι αξίες των αναγνωστών του: η ιδεολογία τους, η ιστορική διαδρομή τους, τα σύμβολά τους, οι αντιλήψεις τους για τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες, η συμμετοχή τους σε κινητοποιήσεις, οι  ιστορικές αναφορές τους και οι αρχές τους.

Ήταν αρχή του τέλους για όσους είχαν επαφή με την κοινωνία και άκουγαν τη βουή του πλήθους. Ωστόσο η προσωπική παρουσία του Λαμπράκη με τη γνωστή πολιτική κουλτούρα, κρατούσε ακόμη τις εφημερίδες στον δημοκρατικό χώρο.Τα πράγματα εξελίχθηκαν ταχύτατα σε αρνητική κατεύθυνση όταν εμφανίζεται στο προσκήνιο ο Αντώνης Σαμαράς. Ως παλαιόθεν προσωπικός φίλος του Σταύρου  Ψυχάρη -ιδιοκτήτη του ΔΟΛ πλέον -εκλαμβάνεται ως σωτήρας των οικονομικών προβλημάτων που είχε η επιχείρηση- άλλωστε ο ένας γιος του εκδότη είναι πια βουλευτής της ΝΔ.

Ήδη ο Ψυχάρης προσπάθησε να διαπραγματευτεί, μαζί με άλλους επιχειρηματίες του χώρου, με τον Γ. Παπανδρέου όταν ήταν πρωθυπουργός.  Η «γάτα Ιμαλάϊων» υπήρχε από παλιά. Φυσικά το ίδιο συνέβαινε πάντα και με όλους.

Λόγω Σαμαρά το Συγκρότημα αρχίζει να προβάλει τις απόψεις, την πολιτική και τα στελέχη της ΝΔ. Πρόσωπα της Δεξιάς που δεν είχαν ποτέ καμιά τύχη στον ΔΟΛ- λόγω των ιδεών τους που αντιστρατευόταν την παράδοση του  -απολάμβαναν πλουσιοπάροχης φιλοξενίας. Με άλλα λόγια ο ΔΟΛ στήριζε τον Σαμαρά για τον οποίο οι αναγνώστες των εφημερίδων του είχαν ήδη άποψη και καθημερινά τηλεφωνούσαν εξοργισμένοι -χωρίς να τους ακούει κανείς.

Ο ΔΟΛ εναντίον του εαυτού του!

Όταν άρχισε να ανέρχεται ο Αλέξης Τσίπρας απέναντι στον Σαμαρά η κατάστασή επιδεινώθηκε. Μετά από μια απόπειρα συνεννόησης με τον νέο ισχυρό άνδρα της χώρας  -που δημοσιοποιήθηκε από τον ίδιο τον Ψυχάρη αργότερα και αφού είχε αποτύχει, καθώς ο Τσίπρας δεν έδωσε συνέχεια – η ίδια αρθρογραφία που είχε αρχίσει να κατατρώει τα θεμέλια του Συγκροτήματος επι Σημίτη ακόμη, στράφηκε μανιωδώς, κατά του ΣΥΡΙΖΑ και του ιδίου του Τσίπρα προσωπικά.

Δεν ήταν κριτική στις επιλογές του- ως αυτονόητη δημοσιογραφική λειτουργία.  Ήταν εμπαθής πολεμική,  όχι απλώς εναντίον του κόμματος που ανερχόταν και έφτασε ως την κυβέρνηση αλλά και υπέρ των αντιπάλων του,- πρώτα του Σαμαρά και μετά του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Δεν μιλάμε για συντάκτες που παρέθεταν πληροφορίες, αποκαλύψεις και ρεπορτάζ εκθέτοντας την κυβέρνηση, όπως ήταν η δουλειά τους. Αλλά για όσους σχολίαζαν, παραπληροφορούσαν, διατύπωναν γνώμη με εμφανή μονομέρεια, προκατάληψη, αλαζονεία και διάθεση κανιβαλισμού των κυβερνητικών υπερ της ενίσχυσης των Νεοδημοκρατών. Κατά τρόπο που δεν ήταν συμβατός με την παράδοση των εφημερίδων και το σεβασμό τους στη δημοκρατική παράταξη και τα κόμματά της.

Αντικομμουνισμό π.χ. δεν πούλησε ποτέ το Συγκρότημα- και δεν ήταν ποτέ με το ΚΚΕ. Συγκρούσθηκε ακόμη και με τον Ανδρέα Παπανδρέου αλλά στις χειρότερες στιγμές του δεν προσπάθησε να τον λοιδορήσει …υπέρ του Μητσοτάκη.

Κανείς δεν λάμβανε υπόψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε έπραττε σωστά η κυβέρνησή του είτε όχι, ανήκε στην ευρύτερη παράταξη στην οποία στήριζε την ισχύ του ο ΔΟΛ. Ο Τσίπρας ήταν άξιος σφοδρής κριτικής για όσα έκανε, αλλά όχι υπέρ της ΝΔ. Υπερ των αρχών της δημοκρατικής παράταξης και της Κεντροαριστεράς.

Ο υπέρ της Δεξιάς λόγος, στην πράξη συνιστούσε εχθρική και αλαζονική αντιμετώπιση των αναγνωστών των δυο εφημερίδων οι οποίοι μετακινούνταν μαζικά προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Ανακάλυπταν ότι η αρθρογραφία των εφημερίδων που προτιμούσαν ως τότε, όχι απλώς έπαψε να τους εκφράζει, αλλά και τους εξόργιζε. Αν παρέμειναν κάποιοι ήταν για την εγκυρότητα του ρεπορτάζ και τίποτε άλλο.

Οι φίλοι του Κυριάκου όμως συνέχιζαν ακάθεκτοι- ως κομιστές της επίσημης εκδοτικής πολιτικής, παρότι ο ίδιος ο Ψυχάρης στο κυριακάτικο άρθρο του δε έγραψε ποτέ επιθετικά κατά του Τσίπρα σε προσωπικό επίπεδο.  Αλλά, σχεδόν ερήμην του, ο ΔΟΛ στρεφόταν όλο και περισσότερο εναντίον του εαυτού του.  Για τον μέσο πολίτη ήταν πλέον εμφανώς πολιορκητικός κριός της ΝΔ.

 Η  «δικαίωση» του Τσίπρα και ο κυνισμός του Κυριάκου

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η εν λόγω αρθρογραφία δεν συνιστούσε κριτική, έστω επιθετική κατά του ΣΥΡΙΖΑ  – όπως θα όφειλε ιδίως φαότου όταν έγινε κυβέρνηση και τα θαλάσσωσε- και υπέρ ενός αλλού κόμματος της Δημοκρατικής Παράταξης. Αντίθετα συμπληρώνονταν με επιθέσεις και σ’ αυτά τα κόμματα- πλην του… Σταύρου Θεοδωράκη.

Δεν ήταν σπονδή στην πολυφωνία- που διέκρινε τον ΔΟΛ- ήταν προκλητική στράτευση συγκεκριμένων προσώπων υπέρ του Κυριάκου και πριν του Σαμαρά. Ούτε καν υπέρ της ΝΔ, αν σκεφθεί κανείς την αντιμετώπιση του Κ.  Καραμανλή– που συνιστά την αυθεντική εκπροσώπηση της κεντροδεξιάς στην Ελλάδα.

Με άλλα λόγια ήταν ωμή προπαγάνδα υπέρ συγκεκριμένων παραγόντων της Δεξιάς, η οποία εκφραζόμενη με την προεδρία ενός Μητσοτάκη στη ΝΔ ήταν ακόμη πιο προκλητική για το παραδοσιακό κοινό του ΔΟΛ. Ο  Άδωνις Γεωργιάδης  έγινε ο σούπερ σταρ του Συγκροτήματος-  με τη δημοκρατική παράδοση!

Όσοι αναφέρονται σήμερα στην ιστορία του ΔΟΛ ως λόγο για να συνεχίσει, δεν τα σκέφθηκαν όταν τη βεβήλωναν υπέρ των ακραίων της ΝΔ; Από την πλευρά της οποίας, ειρήσθω εν παρόδω, επιδείχθηκε απίστευτος κυνισμός: καλύτερα να κλείσει ο ΔΟΛ παρά μην στηρίζει το Κυριάκο. Ή να στηρίζει την κυβέρνηση- όπως θα  είχε  κάθε δικαίωμα βέβαια.

Ενδεχομένως ο Τσίπρας αισθάνθηκε «δικαίωση» από την κατάληξη ενός εκδοτικού φορέα που συντηρούσε  πρόσωπα που δεν έκρυβαν ότι ήθελαν «να τον ρίξουν», σαν να ήταν αυτή η δουλειά  τους. Πάντως, μια πρόταση την έκανε στην Βουλή για κάποια διέξοδο.

Ο  πρόεδρος της ΝΔ όμως δεν έκανε κάτι  υπέρ των εργαζόμενων και του ΔΟΛ, αλλά «δικοί» του -που παρίσταναν τους διαμεσολαβητές- διέδιδαν ότι «δεν θα δεχθεί τη λύση Μουλόπουλου –Σαββίδη». Δηλαδή του απέδιδαν ότι απειλούσε τις .. .τράπεζες!  Ακόμη και ένα κείμενο που έστειλε όταν του ζητήθηκε ήταν …εναντίον  του Ψυχάρη και δεν δημοσιεύθηκε. Αφού δεν ενδιαφέρθηκε ο αρχηγός πήραν δρόμο και οι υπόλοιποι. Όσοι  συνωστίζονταν για να τους κάνουν ρεκλάμα, ούτε τηλέφωνο το τελευταίο διάστημα.

Αυτοκτονία και μαχαίρωμα

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν ήταν δουλειά των κομμάτων να σώσουν το Συγκρότημα, ειδικά αν κάποιοι εντός του δεν ήθελαν να σωθεί, υπό την επήρεια τρίτων. Σε κάθε περίπτωση τον ΔΟΛ δεν τον έκλεισε ο Τσίπρας, ούτε μπορούσε. Τον έκλεισαν όσοι τον έβαλαν σε λάθος τροχιά.

Το Συγκρότημα τα τελευταία χρόνια πήγε στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που πήγαιναν οι αναγνώστες του και φυσικά τους έχασε. Άρα, έχασε τη δύναμή του.

Όλοι ξέρουν πως αυτό σχετίζεται με τη φυσική αδυναμία του Ψυχάρη να παρακολουθεί τα πράγματα . Όπως σχετίζεται και με ένα συγκεκριμένο ύφος  διοίκησης -από συγκεκριμένα πρόσωπα που  εμπιστεύθηκε- που έδιωχνε στελέχη και «υπογραφές» – ως πρόσφατα. Αλλά αυτό δεν αλλάζει την ουσία.

Η δημοσιογραφική απαξίωση έφερε, δια της συρρίκνωσης της κυκλοφορίας, το οικονομικό αδιέξοδο και η πολιτική αποδυνάμωση -που επήλθε εν τω μεταξύ- εξανέμισε κάθε διαπραγματευτική ισχύ.

Αυτή ήταν η πορεία προς το τέλος και δεν βαρύνει τους  εργαζόμενους- αλλά έχει ονοματεπώνυμα. Απλώς παίζεται αν, από ένα σημείο και πέρα, το όνομα του Ψυχάρη πρέπει να μπει πρώτο ή τελευταίο σ’ αυτή τη λίστα.

Ποτέ άλλοτε στον ελληνικό Τύπο, τόσοι λίγοι δεν πήραν στο λαιμό τους τόσους πολλούς. Ο θάνατος του ΔΟΛ πριν από όλα υπήρξε κάτι μεταξύ αυτοκτονίας και πισώπλατης εξόντωσης από μέσα.  Κάποιοι την έκαναν- αλλά οι φωτογραφίες ορισμένων από τους δράστες υπάρχουν στο πρωτοσέλιδο των ΝΕΩΝ.