Η Πορτογαλία διαψεύδει τις μοιρολογίστρες

Την απάντηση σε αυτούς που λένε: Πως δεν είναι και τίποτε αν βγούμε σε 10 μήνες από τα μνημόνια έδωσε στην «Καθημερινή» της Κυριακής 22 Οκτωβρίου ο Κώστας Καλλίτσης με άρθρο του με τον ίδιο τίτλο.

* * *

Αναπτύσσεται μια ανόητη φιλολογία: Κι αν βγούμε από το μνημόνιο, αφού θα συνεχιστεί η επιτήρηση και θα έχουμε αναλάβει δεσμεύσεις για τα επόμενα χρόνια, απλώς θα έχουμε βγει από το 3ο για να μπούμε στο 4ο μνημόνιο. Δεν θα έχουμε πετύχει κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού η χώρα θα παραμένει δεσμευμένη – «λέει» αυτή η φιλολογία της μοιρολογίστρας.

Τη διαψεύδει (και) η Πορτογαλία. Μεταξύ των θεμάτων που συζήτησε το Eurogroup την περασμένη Δευτέρα, ήταν η πορεία της οικονομίας της. Παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της 6ης μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος προσαρμογής (στις 5.5.2014) αξιολόγησης – ναι, παραμένει σε επιτήρηση. Και η αποτίμηση των Ευρωπαίων υπουργών, παρά τις κατά καιρούς ανησυχίες που διατυπώνονται, ήταν θετική: Η χώρα είναι σε ανοδική τροχιά.

Η Πορτογαλία, ως γνωστόν, δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα επιτυχούς πορείας μετά την ολοκλήρωση ενός προγράμματος. Η Κύπρος είχε μπει σε πρόγραμμα (κατά πολλούς, το σκληρότερο όλων…) τον Μάρτιο 2013, πέτυχε να βγει από αυτό τρία χρόνια μετά, τον Μάρτιο 2016 (χωρίς καν να χρησιμοποιήσει το 30% των πόρων που το συνόδευαν) και σήμερα η ανάπτυξή της είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού στον κάθε επισκέπτη της. Η Ιρλανδία μπήκε σε πρόγραμμα προσαρμογής τον Νοέμβριο 2010, βγήκε από αυτό τρία χρόνια μετά, τέλη 2013, στέκεται όρθια και προχωράει.

Καμία χώρα δεν βγήκε από το πρόγραμμα χωρίς ο λαός της να υποστεί θυσίες. Κοινό χαρακτηριστικό και των τριών, όμως, αυτό που τους επέτρεψε να περάσουν τις δοκιμασίες με επιτυχία, ήταν ότι το πολιτικό σύστημά τους είχε το κουράγιο να αντικρίσει την κατάσταση χωρίς ωραιοποιήσεις και τη διάθεση να συνεννοηθεί για να αντιμετωπίσει από κοινού την κρίση. Δεν έπασχε από το απεχθές σύνδρομο που λέγεται «βουλιμία για την εξουσία» – να γίνουν κυβέρνηση πάση θυσία, με όποιο κόστος για τη χώρα τους. Δεν επιχειρούσε ο καθένας να βάλει τρικλοποδιά στον άλλο, για να προλάβει, αυτός, να… σώσει τη χώρα του.

Και στην Πορτογαλία, τα χρόνια 2011 - 2015 επιβλήθηκαν πολιτικές αυστηρής λιτότητας. Κόπηκαν οι μισθοί στο Δημόσιο, οι συντάξεις και τα κοινωνικά επιδόματα, μειώθηκαν οι κοινωνικές υπηρεσίες, αυξήθηκαν οι έμμεσοι και οι φόροι εισοδήματος, απορρυθμίστηκε η αγορά εργασίας, αυξήθηκε η ανεργία, ιδιωτικοποιήθηκαν από την ενέργεια μέχρι τα ταχυδρομεία και τις αερομεταφορές. Η κοινωνία πλήρωσε το κόστος των αλλαγών, αλλά δεν παραμυθιάστηκε ούτε παραδόθηκε. Αγωνίστηκε να δημιουργήσει τους όρους για να ζήσει καλύτερες ημέρες. Και τα κατάφερε.

Τον Μάιο 2014 η Πορτογαλία βγήκε από το πρόγραμμα. Στις εκλογές, το 2015, η συντηρητική κυβέρνηση παρέδωσε στους Σοσιαλιστές. Η νέα πολιτική αξιοποίησε τους βαθμούς ελευθερίας που είχαν δημιουργηθεί μετά την έξοδο από το μνημόνιο. Ετσι, την περίοδο της λιτότητας διαδέχθηκε η περίοδος της μεγέθυνσης.

Στη βάση των μεταρρυθμίσεων που είχαν γίνει, χωρίς να υπάρξει δημοσιονομικό ξεχείλωμα (αντιθέτως, η σοσιαλιστική κυβέρνηση έκοψε το έλλειμμα από 4,4% το 2015 στο 2,1% του ΑΕΠ το 2016, το χαμηλότερο αφότου αποκαταστάθηκε η δημοκρατία στη χώρα, το 1974...), η νέα κυβέρνηση εφάρμοσε μια πολιτική δυναμικής προώθησης της οικονομικής μεγέθυνσης μέσω επενδύσεων. Με την εφαρμογή αυτής της πολιτικής, άρχισε η απορρόφηση της ανεργίας, η οποία το δεύτερο τρίμηνο φέτος έπεσε στο χαμηλότερο σημείο από το 2009 – χαμηλότερα από τη μέση της Ευρωζώνης. Τον Ιούνιο, φέτος, ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσής της (θετικός επί 13 συνεχή τρίμηνα…) ήταν διπλάσιος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.

Η Πορτογαλία, βεβαίως, παραμένει σε επιτήρηση και σέβεται τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την (εκούσια) συμμετοχή της στην Ευρωζώνη – αλλά ουδείς διανοείται να ισχυριστεί ότι αυτά ισοδυναμούν με ένα ακόμη μνημόνιο. Με τη μεγέθυνση, τη μείωση της ανεργίας, την αποκατάσταση των δικαιωμάτων της εργασίας, αυξάνονται τα εισοδήματα και, σταδιακά, μειώνεται η φορολογία που είχε πλήξει κυρίως τις μεσαίες τάξεις. Οι Πορτογάλοι σήμερα ζουν καλύτερα.

Καθοριστική παράμετρος, το πολιτικό σύστημά τους. Δεν είναι άρρωστο, βουλιμικό. Δεν ταλαντεύεται κάθε μέρα αν θα τινάξει στον αέρα ή όχι όσα επιτεύχθηκαν – μόνο και μόνο για να πέσει η κυβέρνηση του αντιπάλου. Και δεν επιτρέπει στις μοιρολογίστρες να διαμορφώνουν την εικόνα του.