Η αλκοόλη της ρητορείας

Την «μέθη» που προκαλεί στους ομιλητές, καθώς και το τι είπαν υπό την επήρεια αυτής οι κυβερνώντες, αναδεικνύει σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο ο Παντελής Μπουκάλας στην «Καθημερινή» της Παρασκευής 24 Ιανουαρίου

* * *

Συμβαίνει συχνά με όσους βρίσκονται μ’ ένα μικρόφωνο στη διάθεσή τους, σε στούντιο, πλατεία ή συνεδριακή αίθουσα, ακόμα και σε ναό, όταν ο άμβωνας μεγεθύνεται σε μπαλκόνι. Πολιτικοί, ιερωμένοι, δημοσιολογούντες εκστασιάζονται με τα ίδια τους τα λεγόμενα, που αυτονομούνται σταδιακά από τον νοητικό έλεγχο. Με κομμένους πια τους χαλινούς της, η γλώσσα πανηγυρίζει τη βροντώδη αμετροέπειά της, ενίοτε και την ασυνταξία της, την έκπτωσή της σε άθροισμα επιφωνημάτων. Δεν το λέει η παροιμία, το λέει η πείρα: Αν τσακίζει κόκαλα η γλώσσα, πρώτα τα δικά μας τσακίζει, ξεκινώντας από το έρκος των οδόντων μας. Συνήθως ο μεθυσμένος από αλκοόλη ξυπνάει την επομένη με μια γεύση μελαγχολικού αυτοοικτιρμού, ανήσυχος για το τι άστοχο μπορεί να του ξέφυγε. Ο μεθυσμένος όμως από τον ρητορεύοντα εαυτό του δεν έχει τέτοιο πρόβλημα. Από μικρόφωνο σε μικρόφωνο αποκτά τα γνωρίσματα του βαριά εξαρτημένου.

Στους περισσότερους πολιτικούς η εκ ρητορείας μέθη είναι συνήθως προεκλογική. Αν τους δοθεί η εξουσία, συνέρχονται. Συνειδητοποιούν πως η πραγματικότητα παραμένει πεισματάρα και διδακτική, τουλάχιστον για όσους έχουν όρεξη να διδαχθούν. Το είδαμε με τις «αυταπάτες» του ΣΥΡΙΖΑ. Το ξαναβλέπουμε με τη διακυβέρνηση της Ν.Δ., η οποία σε πολλά οδηγήθηκε γρήγορα στην αυτοαναίρεση. Το Μακεδονικό και το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι δύο από τα κυριότερα παραδείγματα απόσυρσης των προεκλογικών λεονταρισμών, που ήταν χρήσιμοι μόνο για να ευφρανθεί η ακοή των ψηφοφόρων.

Πολύ πιο χρήσιμο θα ήταν πάντως –κοινωνικά, όχι κομματικά– να δηλώνουν εντίμως και ευθαρσώς οι εκάστοτε μετανοούντες ότι προεκλογικά έδρασαν συνειδητά σαν διακινητές ψευδαισθήσεων, χωρίς οι ίδιοι να τρέφουν καμία αυταπάτη. Ηξεραν στη Ν.Δ. ότι το σύνθημα «η Μακεδονία είναι μία και ελληνική» είναι ψηφοθηρικά εθνολαϊκιστικό, δεν στέκει ιστορικά και γεωγραφικά. Επέμεναν όμως, αφήνοντας να διαρρέει η φήμη ότι «ο αρχηγός δεν συμφωνεί, αλλά...»· πώς οι σημιτικοί άφηναν να διαρρέει η φήμη ότι «ο αρχηγός δεν συμφωνεί με τους Ολυμπιακούς»; Ηξεραν επίσης ότι τους πρόσφυγες δεν τους φέρνει «η κυρα-Τασία», κι όμως επέμεναν στην κακοήθεια και το ψέμα. Τώρα, όσοι έδωσαν την ψήφο τους δίκην επιταγής, καταναλώνοντας ψευδαισθησιογόνες ουσίες, δημοκοπικά συνθήματα δηλαδή, απαιτούν να δουν το άμεσο αντίκρισμά της. Αλλά τέτοιο αντίκρισμα δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο η «στερνή γνώση», που ούτε παρηγορεί ούτε βοηθάει. Αυτό το λέει και η παροιμία.