22 - 28 Ιουλίου 1987: Ο φονικός καύσωνας των 44 βαθμών Κελσίου

Σήμερα η χρήση του κλιματισμού είναι αυτονόητη. Για όσους δεν διαθέτουν η πολιτεία στους καύσωνες ανοίγει κλιματιζόμενες αίθουσες. Αυτό οφείλεται στο σκληρό μάθημα που πήρε η ελληνική κοινωνία στον φονικό καύσωνα του 1987.

Τέτοιες μέρες πριν 33 χρόνια είχαμε τον καύσωνα αυτό. Ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου και είχε διάρκεια ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες θύματα.

* * *

Το 1987, ήταν μια χρονιά ακραίων καιρικών φαινομένων. Ο Μάρτιος ήταν ένας μήνας ασυνήθιστα παρατεταμένων χιονοπτώσεων. Τη Δευτέρα 9/3/1987, το πάχος του χιονιού στο κέντρο της Αθήνας, έφτασε τα 10-15 cm, ενώ ως τις 17 Μαρτίου, έπεφταν χιόνια σε Αττική και Εύβοια και οι θερμοκρασίες ήταν καθαρά πολικές. Στη Νέα Φιλαδέλφεια -4°C, στο Τατόι -7°C και στα Τρίκαλα Θεσσαλίας -18°C ! (Γιώργος Μελανίτης, "Ο Καιρός και τα Μυστικά του").

Η θεωρία "βαρύς χειμώνας - βαρύ καλοκαίρι" δεν γίνεται αποδεκτή από την επιστήμη της Μετεωρολογίας, ωστόσο, το 1987, υπήρξε απόλυτη "επιβεβαίωσή" της.

Ο όρος "καύσωνας" (<μτγν. καύσων) χρησιμοποιείται στη χώρα μας για να περιγράψει μια παρατεταμένη περίοδο πολύ θερμού καιρού. Ο διεθνής όρος είναι heat wave (θερμό κύμα).Σύμφωνα με το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, έκδοση 2014, ο καύσωνας είναι «εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του αέρα( για την Ελλάδα, ίση ή μεγαλύτερη των 39 βαθμών Κελσίου κατά τη διάρκεια της ημέρας και μεγαλύτερη των 26 κατά τη νύχτα), η οποία συνοδεύεται από άπνοια, παρατηρείται σε ευρεία γεωγραφική έκταση και διαρκεί δύο τουλάχιστον εικοσιτετράωρα».

Καύσωνες είχαμε και τα προηγούμενα χρόνια και μάλιστα με θύματα: 20-26 Αυγούστου 1958, με ρεκόρ θερμοκρασίας 47,2°C στα Τρίκαλα και 500 - 600 νεκρούς, στις 10/7/1977 με 48°C σε Ελευσίνα και Τατόι, 25/6/1982, με 44,6°C  στη Νέα Φιλαδέλφεια και 43,8°C στα Τρίκαλα (και 40 νεκρούς). Ωστόσο, ο καύσωνας του 1987 ήταν πραγματικά απίστευτος...

Ήδη από τις 18 και 19 Ιουλίου, η θερμοκρασία άρχισε να ανεβαίνει απειλητικά στους 38-39°C. Στις 20 Ιουλίου, η θερμοκρασία έφτασε στους 40°C και ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από 40°C (max Ελευσίνα 45°C, Νέα Φιλαδέλφεια 44°C), με μέση τιμή τους 43°C.

Στις 22 Ιουλίου το θερμόμετρο άρχισε να ανεβαίνει επικίνδυνα σε πολλές περιοχές της χώρας. Στην Αθήνα το πρόβλημα ήταν εντονότερο λόγω του νέφους που ήταν τότε σε υψηλά επίπεδα. Το τσιμέντο στα κτίρια πύρωνε τους τοίχους και για πρώτη φορά δεν δρόσιζε ούτε το βράδυ.

Η θερμοκρασία έφτασε τους 44 βαθμούς. Το χειρότερο όμως ήταν η διάρκεια του καύσωνα. Για οχτώ συνεχείς ημέρες το θερμόμετρο δεν έπεφτε κάτω από τους 30 βαθμούς ούτε τη νύχτα. Τις πρώτες ημέρες κανείς δεν φανταζόταν τι θα ακολουθούσε. Ακόμα και τα ρεπορτάζ των εφημερίδων ήταν ψύχραιμα παρόλο που στο πρωτοσέλιδο των Νέων στις 22.7.1987 διαβάζουμε ότι είχαν ήδη σημειωθεί οι τέσσερις πρώτοι θάνατοι.

«Ο καύσωνας συνέβαλε στον θάνατο 4 ατόμων δύο στην Αθήνα και δύο στον Βόλο που έπασχαν από καρδιοπάθεια, ενώ δεκάδες άλλα, μεγάλης κυρίως ηλικίας, μεταφέρθηκαν με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα σε διάφορα νοσοκομεία».

Η ανησυχία δεν ήταν μεγάλη επειδή το πρόβλημα εντοπίστηκε κυρίως σε άτομα που είχαν ήδη προβλήματα υγείας. Τις επόμενες ημέρες όμως η κατάσταση ξέφυγε.

Γέμισαν τα νεκροτομεία.

 Στις 23 Ιουλίου οι νεκροί είχαν αυξηθεί, αλλά ακόμα ο αριθμός δεν ήταν ανησυχητικός. «Θερίζει η Λάβρα» διαβάζουμε στο πρωτοσέλιδο. Το πρόβλημα της ζέστης έκαναν χειρότερο οι διακοπές νερού και ρεύματος.

Στις 25 Ιουλίου η χώρα βρισκόταν σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης».

Οι νεκροί είχαν φτάσει τους 300 και ο αριθμός συνέχιζε να αυξάνεται.

Σοκαρίστικο είναι το ρεπορτάζ που αναφέρει ότι οι νεκροθάλαμοι των νοσοκομείων είχαν γεμίσει με αποτέλεσμα να μην υπάρχει χώρος για τους νεκρούς. «Όπως έγινε γνωστό, τα στρατιωτικά νοσοκομεία διέθεσαν τους νεκροθαλάμους τους και ήδη μεταφέρονται σε αυτούς νεκροί από άλλα νοσοκομεία».

Μία ημέρα μετά οι νεκροί τοποθετούνταν ακόμα και στα ψυγεία των βαγονιών των τρένων του ΟΣΕ σύμφωνα με το ρεπορτάζ (αρχική φωτο).

Μετά την εβδόμη ημέρα του καύσωνα η θερμοκρασία άρχισε να πέφτει, αλλά αργά.

 Ο απολογισμός όμως ήταν τραγικός.

Ο φονικός καύσωνας του 1987 άφησε πίσω του σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 1300 νεκρούς, εκ των οποίων οι 1115 στην Αττική.

Και μέσα σε όλη την τραγική αυτή κατάσταση κάποιοι Έλληνες για να εκμεταλλεύτικαν και τον καύσωνα. Όπως γράφει στο μπλογκ του, ο μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος: «Στην οδό Πανεπιστημίου, συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια, σε απίστευτα υψηλές τιμές…»!

Ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι οι νεκροί ξεπέρασαν τους 1.500, αλλά για πολιτικούς λόγους ο αριθμός δεν επιβεβαιώθηκε.

Ο Γ. Μελανίτης, στο βιβλίο του που αναφέραμε και παραπάνω, γράφει ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από 3.500 (οι 2.500 απ' αυτούς στην Αθήνα). Και ο Δ. Ζιακόπουλος στο βιβλίο του "Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου", τόμος ΙΙ "η πρόγνωση", αναφέρει ότι οι νεκροί, συνολικά, έφτασαν τους 4.000. Από το 1988, άρχισε η μαζική εγκατάσταση κλιματιστικών σε δημόσια κτίρια αλλά και στα σπίτια, κι έτσι οι καύσωνες των επόμενων ετών ήταν, σχετικά, ανώδυνοι…

 Όποιος κι αν είναι ο πραγματικός αριθμός, ο καύσωνας του 1987 αποτελεί μέχρι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της χώρας εν καιρώ ειρήνης.

Αναδημοσίευση: mixanitouxronou.gr και protothema.gr