Ο Κάλχας και ο ιός

Τις προβλέψεις των ειδικών για την πορεία της πανδημίας από την αρχή της, σχολιάζει εύστοχα ο Παντελής Μπουκάλας σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο στην «Καθημερινή» της Πέμπτης 14 Ιανουαρίου

• • •

Από την άνοιξη του 2020 αποθηκεύω στον υπολογιστή, στον φάκελο «Κάλχας», προβλέψεις γιατρών κάθε ειδικότητας, Ελλήνων και ξένων, για την πορεία της πανδημίας: τόσα κρούσματα, τόσα θύματα, τόσες μεταλλάξεις, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στον πλανήτη· τότε θα βγούμε από την καραντίνα, τότε θα ξαναμπούμε· τότε το πρώτο φάρμακο, τότε το εμβόλιο, τότε η ανοσία αγέλης, με τη λέξη «αγέλη» να ηχεί προσβλητική.

Μήνα τον μήνα αντιστοιχίζω τις προβλέψεις σε ό,τι έχει ήδη συμβεί. Εννιά στις δέκα φορές η πονηρία του ιού εκθέτει την επιστημονική μαντική. Πολλοί οι εμπλεκόμενοι αστάθμητοι παράγοντες, απαγορεύουν τις αυστηρώς ποσοτικοποιημένες προαναγγελίες, όσο δουλεμένα κι αν είναι τα προγνωστικά μοντέλα και οι αλγόριθμοι. Η επιμονή σε λεπτομερείς προϋπολογισμούς απειλεί να εκθέσει τους προφήτες σε ειρωνεία ανάλογη εκείνης που επιφύλαξε ο Ευριπίδης στους μάντεις.

Ο επιστημονικός διχασμός, πάντως, φάνηκε από νωρίς, αποτυπώθηκε δε και στην υποδοχή των προβλέψεων από τα ΜΜΕ, που πολιτεύτηκαν κατά τη σημαία τους. Ο κλάδος του καθενός, η ειδίκευσή του, αν όχι και η ειδίκευση μες στην ειδίκευση, έτσι όπως έχει κατατεμαχιστεί η γνώση (όχι πάντα για καλό), λειτουργεί καθοριστικά· σε προσανατολίζει προς συγκεκριμένες μεθόδους και ιδέες.

Αρκετοί πόνταραν σε φωτεινά χρώματα, ίσως για να παρηγορήσουν και να εγκαρδιώσουν. Στην άλλη όχθη όσοι πόνταραν στο μαύρο, πιθανόν για ν’ ακουστούν πειστικότερες οι προειδοποιήσεις τους και να μεταφραστούν έγκαιρα σε υπεύθυνη στάση από πολιτικούς και πολίτες. Δυστυχώς οι περισσότεροι έπαθαν ό,τι και η Κασσάνδρα, σαν να βαραίνει και τη δική τους μοίρα η κατάρα του Απόλλωνα. Δεν θέλαμε να τους ακούσουμε και δεν τους ακούγαμε. Οι πολιτικοί, επειδή έστρεφαν το ένα τους αυτί (ενίοτε και τα δύο) προς άλλες πηγές μηνυμάτων, τουριστικούς πράκτορες, αεροπορικές εταιρείες, εργοστασιάρχες, κομματικούς με «υποχρεώσεις» στην επαρχία τους ή στην εκλογική τους περιφέρεια. Οι πολίτες, επειδή δεν θέλαμε, δεν αντέχαμε να φανταστούμε ότι ο εφιάλτης δεν έχει ανεκτή διάρκεια, ένα τρίμηνο το πολύ, ώσπου να κάψει ο ήλιος.

Κλείνουμε χρόνο, πληθαίνουν τα σημάδια ότι το υγειονομικό τούνελ θα αποδειχθεί ό,τι και το οικονομικό, ατελεύτητο, και όμως, ακόμη δεν θέλουμε να το πιστέψουμε. Αλλά και πώς να πιστέψεις πως η ομηρία μας έχει το γνώρισμα του ορίζοντα, που απομακρύνεται πάνω που πιστεύουμε ότι τον αγγίξαμε; Κι ύστερα, ψυχή μπορεί να επινοήσει κανείς, για ν’ αντέξει. Χρήμα όμως;