Γιάννης Παπαθανασίου: «Θα αποφεύγαμε τα μνημόνια αν..»

Την Κυριακή 32 Ιανουαρίου, η «Καθημερινή» δημοσίευσε συνέντευξη του κ Παπαθανασίου (φωτο). Τελευταίου υπουργού οικονομικών των κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή και συγγραφέα του βιβλίου 8 μήνες, όσος και ο χρόνος της υπουργίας του.
Εκεί απαντά στο έγγραφο των υπηρεσιών της Τραπέζης της Ελλάδος, που αποκάλυψε η «Καθημερινή» στις 6 Ιανουαρίου. Που ήταν προς τον διοικητή της Γιώργο Προβόπουλο, με ημερομηνία 6 Οκτωβρίου 2009. Το οποίο καταλήγει στο συμπέρασμα γραμμένο μάλιστα με πλάγια γραμματοσειρά για έμφαση, είναι: «Με βάση τα έως τώρα στοιχεία και τις εξελίξεις, καθώς και τις διαφαινόμενες προοπτικές, ευρισκόμεθα ενώπιον ενός πρωτοφανούς δημοσιονομικού εκτροχιασμού, ο οποίος δεν δικαιολογείται, παρά μόνο σε πολύ μικρό βαθμό, από την κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας. Είναι δε απολύτως βέβαιο ότι η παρούσα δημοσιονομική θέση της χώρας δεν είναι διατηρήσιμη».
Ας δούμε την συνέντευξη του κ. Παπαθανασίου στην Ειρήνη Χρυσολωρά, που ουσιαστικά που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρων

* * *

Η ευθύνη της τότε κυβέρνησης Καραμανλή δεν είναι η έκρηξη ελλείμματος, που της καταλογίζουν οι αντίπαλοί της, αλλά ότι δεν τόλμησε να αλλάξει το μοντέλο της οικονομίας και να το στρέψει από την κατανάλωση και τον δανεισμό στην παραγωγή και στην εξωστρέφεια, υποστηρίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Γιάννης Παπαθανασίου. Ο πρώην υπουργός Oικονομικών των «8 μηνών» του 2009 («8 μήνες» είναι ο τίτλος του πρόσφατου βιβλίου του), σχολιάζοντας την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, του Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου, που μιλούσε για «πρωτοφανή δημοσιονομικό εκτροχιασμό», επιμένει ότι αυτός θα μπορούσε να είχε συγκρατηθεί –και το μνημόνιο να είχε αποτραπεί– αν λαμβάνονταν μέτρα από την επόμενη κυβέρνηση. Υποστηρίζει, μάλιστα, ότι το ΠΑΣΟΚ σκόπιμα φόρτωσε τα βάρη στην προηγούμενη κυβέρνηση για να το εκμεταλλευθεί πολιτικά.

– Η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, του Οκτωβρίου του 2009, αναφέρει ότι το έλλειμμα αυξανόταν κάθε μήνα κατά 1% του ΑΕΠ (και τον Σεπτέμβριο 1,5% του ΑΕΠ), παρά τα μέτρα που πήρατε ως υπουργός Οικονομικών τον Μάρτιο και τον Ιούνιο. Τόσο τα έσοδα μειώνονταν, όσο και οι δαπάνες αυξάνονταν. Γιατί συνέβη αυτός ο εκτροχιασμός;

Συντάκτης της εν λόγω έκθεσης, την οποία είχε επικαλεσθεί και ο πρώην υπουργός Φίλιππος Σαχινίδης σε ομιλία του πριν από έναν χρόνο, είναι στενός συνομιλητής του Γιώργου Παπακωνσταντίνου. Ομως, ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος απαντώντας, στις 24 Νοεμβρίου 2009, στη Βουλή για το έλλειμμα έλεγε τα εξής: «Επειδή αρκετοί είπαν ότι δεν περιγράψαμε ακριβώς πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, απαντώ ότι πώς θα μπορούσαμε να πούμε αφού έμεναν ακόμη τέσσερις μήνες. Η μεν κυβέρνηση της Ν.Δ. είχε πει ότι αν επανεκλεγόταν θα έκοβε δαπάνες, θα πάγωνε αμοιβές και συντάξεις, θα έκανε διάφορα για τη φοροδιαφυγή κ.λπ. Πώς μπορούσα να ξέρω τι θα έκανε η σημερινή κυβέρνηση;». Εννοώντας την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Το λέω αυτό επειδή δείχνει πώς μπορείς να επηρεάσεις την εξέλιξη των πραγμάτων. Θέλω να θυμίσω ότι στο τελευταίο τρίμηνο του έτους η κυβέρνηση έχασε κάθε έλεγχο στα έσοδα. Η υστέρηση εσόδων στο εννιάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2009 σε σχέση με το 2008 ήταν πράγματι 1,1 δισ. ευρώ. Μόνο στο τελευταίο τρίμηνο του έτους όμως ξεπέρασε τα 2 δισ. ευρώ, για να φθάσει στο σύνολο του έτους περίπου στα 3 δισ. ευρώ! Και οι δαπάνες επίσης στο τελευταίο τρίμηνο αυξήθηκαν με πολλαπλάσιο ρυθμό σε σχέση με το εννιάμηνο. Οι λειτουργικές κατά 69%, για οδοιπορικά κατά 78% και οι προμήθειες του Δημοσίου κατά 105%.

– Τα στελέχη της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ υποστηρίζουν ότι είχατε αφήσει μια σειρά από υποχρεώσεις, π.χ. προς το ΙΚΑ, και αυτό τους υποχρέωσε να πραγματοποιήσουν δαπάνες, όχι ότι είχαν πρόθεση να φουσκώσουν το έλλειμμα.

Δεν συμφωνώ σ’ αυτό, είχαν πρόθεση να φορτώσουν όλα τα βάρη στην προηγούμενη κυβέρνηση για να εμφανιστούν ότι ξεκινούν από χειρότερη βάση, ώστε να έχουν καλύτερα αποτελέσματα και να τα εκμεταλλευθούν πολιτικά. Ακόμη και για το ΙΚΑ, που είχε πρόβλημα, είχαμε υπογράψει συμφωνία να εκδώσουμε ομόλογα για να χρηματοδοτηθεί και να καλύψει τις ανάγκες του. Το ίδιο είχε κάνει παλιότερα και ο κ. Χριστοδουλάκης.

– Εν τω μεταξύ, καμπανάκι είχαν χτυπήσει οι υπηρεσίες της Κομισιόν σε σημείωμά τους (2/7/2009), ενόψει του Eurogroup του Ιουλίου, εκτιμώντας ότι το έλλειμμα μπορεί να φτάσει το 10% του ΑΕΠ. Επίσης, είχαμε «οχλήσεις» Ευρωπαίων αξιωματούχων, όπως την επιστολή Γιούνκερ, ότι τα μέτρα δεν είναι αρκετά και υποθέτω ότι θα είχατε αντίστοιχες εκτιμήσεις από τις υπηρεσίες του υπουργείου.

Η έκθεση αυτή, την οποία πολλές φορές χρησιμοποιούσαν οι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ, βασιζόταν στα στοιχεία του πρώτου τριμήνου και έλεγε ότι το έλλειμμα μπορεί να έφτανε το 10% αν δεν λαμβάνονταν μέτρα. Εμείς λάβαμε τρεις φορές περιοριστικά μέτρα σε μια προεκλογική χρονιά.

– Ναι, αλλά μέτρα του 1% του ΑΕΠ και του 0,5% του ΑΕΠ, που δεν ήταν αρκετά για να ρίξουν το έλλειμμα από 10% του ΑΕΠ σε 3,7% του ΑΕΠ...

Μα δεν θα έφτανε το 10%. Η ίδια έκθεση, που ανέφερε ότι το έλλειμμα θα έφτανε το 10% του ΑΕΠ αν δεν πάρουμε μέτρα, σημείωνε επίσης ότι η κυβέρνησή μας είχε δεσμευθεί να λάβει κι άλλα μέτρα μόνιμου χαρακτήρα τον Οκτώβριο. Η δέσμευσή μας υπήρχε. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, πήγαμε σε εκλογές με αυστηρή ατζέντα περικοπών. Ο,τι κάναμε θα ήταν σε συμφωνία με τους Ευρωπαίους γιατί ο στρατηγικός μας στόχος ήταν να αποφύγουμε τα χειρότερα. Νομίζω ότι δεν υπάρχει Ελληνας που να μην έχει πεισθεί ότι όποια μέτρα και αν συμφωνούνταν τότε, δεν θα είχαν καμία σχέση με τη λαίλαπα που ακολούθησε όταν η χώρα έχασε την πρόσβαση στις αγορές και προσέφυγε στο ΔΝΤ.

– Γιατί σταματήσατε τη δημοσίευση των δελτίων εκτέλεσης του προϋπολογισμού από τον Ιούνιο;

Ολα τα στοιχεία ήταν γνωστά. Σας παραπέμπω στην έκθεση της Επιτροπής για την αξιοπιστία των δημοσιονομικών στοιχείων, που συγκρότησε ο κ. Παπακωνσταντίνου, όπου στη σελίδα 29 αναφέρεται ότι: «Τα στοιχεία αυτά ήταν διαθέσιμα κάθε μήνα και ήταν γνωστά στις αρμόδιες υπηρεσίες. Απλά δεν δημοσιεύονταν». Σταματήσαμε πράγματι οτιδήποτε θα μπορούσε να βάλει τη χώρα στο μάτι του κυκλώνα και δεν τη δυσφημίσαμε παγκοσμίως, όπως έκανε η επόμενη κυβέρνηση τους πρώτους έξι μήνες, με τις συνέπειες που όλοι ξέρουμε.

– Υποστηρίζετε ότι η πρόβλεψη για έλλειμμα 6% του ΑΕΠ, στα στοιχεία που στείλατε στην Κομισιόν, ήταν απλώς μια πρόβλεψη. Ηταν όμως βάσιμη με τα δεδομένα που υπήρχαν;

Σας παραπέμπω και πάλι στην έκθεση του Ιουλίου της Κομισιόν, που βασίζεται στις εαρινές εκτιμήσεις της Ε.Ε. Σύμφωνα λοιπόν με την Ε.Ε. το έλλειμμα του 2009 εκτιμάτο ότι θα φθάσει στο 5,1% του ΑΕΠ, χωρίς μάλιστα να υπολογίζει τα μέτρα που λάβαμε τον Ιούνιο. Η πραγματικότητα είναι ότι λόγω της διεθνούς κρίσης οι προβλέψεις όλων των χωρών και των διεθνών οργανισμών έπεσαν έξω. Το ίδιο συνέβη και στη χώρα μας.

- Πιστεύετε, αλήθεια, ότι θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει το μνημόνιο αν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε λάβει τα μέτρα που είχατε προγραμματίσει εσείς;

Ασφαλώς και θα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει το μνημόνιο. Και αυτό δεν το λέω μόνο εγώ. Το έχει πει και ο κ. Προβόπουλος στην Εξεταστική Επιτροπή, ότι αν οι αγορές έβλεπαν την έμπρακτη βούληση της κυβέρνησης να περιορίσει το έλλειμμα, η χώρα θα μπορούσε να αποφύγει την προσφυγή στο ΔΝΤ. Το μνημόνιο είναι αποτέλεσμα της μετατροπής της κρίσης χρέους σε κρίση δανεισμού.

Να ασχοληθούμε με το μέλλον

- Φεύγοντας από το παρελθόν, πώς βλέπετε τη σημερινή κατάσταση της οικονομίας; Βγαίνει από το τούνελ της κρίσης και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να μην ξαναμπούμε σε μια τέτοια περιπέτεια;

Για μένα, μετά την έκδοση του βιβλίου μου, η συζήτηση για το παρελθόν έχει τελειώσει. Ο,τι είχα να πω είναι γραμμένο και πρέπει πλέον να ασχολούμαστε με το μέλλον. Σε σχέση με το μέλλον, το πρόβλημα είναι ότι –και σ’ αυτό έχουν ευθύνη και οι ξένοι– δεν έχουμε διορθώσει τα βαθύτερα αίτια της κρίσης. Με το που μπήκαμε έστω και σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2017 αμέσως οι εισαγωγές μας άρχισαν να αυξάνονται περισσότερο από τις εξαγωγές μας. Η δημόσια διοίκηση, η παιδεία, η δικαιοσύνη είναι σε ακόμα χειρότερη θέση από το 2009. Eμειναν πίσω μόνο οι θυσίες και η μείωση του βιοτικού μας επιπέδου.

Η κυβέρνηση Καραμανλή έχει τις δικές της ευθύνες. Oχι όμως αυτές που της καταλογίζουν οι αντίπαλοί της. Δεν ήταν η έκρηξη του ελλείμματος το 2009 όπως υποστηρίζουν μερικοί. Εκρηξη ελλείμματος υπήρχε σε όλες τις χώρες του πλανήτη τότε. Ηταν ότι δεν τόλμησε να αλλάξει ριζικά το μοντέλο της οικονομίας που μας κληροδότησαν οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κώστα Σημίτη. Δεν μετατρέψαμε την Ελλάδα από χώρα δανεισμού και κατανάλωσης σε χώρα παραγωγής και εξωστρέφειας. Για το αύριο, πιστεύω ότι το πρόγραμμα της Ν.Δ. και του Κυριάκου Μητσοτάκη, με άξονα τη μείωση της φορολογίας είναι αυτό που χρειάζεται η χώρα για να γυρίσει πραγματικά σελίδα.

Αναδημοσίευση: kathimerini.gr
Πηγή: kathimerini.gr