Από τα (ανύπαρκτα) λεφτόδενδρα των Βρυξελλών... στην εθνική κρίση;

Την έκθεση Πισσαρίδη σχολιάζει εύστοχα η Ζέζα Ζήκου σε άρθρο της στα «Παραπολιτικά» του  Σαββάτου 12 Δεκεμβρίου. Σε άρθρο της με τον ίδιο τίτλο κρίνει πως η οικονομία της Ελλάδας  χρειάζεται διαφορετικά πράγματα μετά την μνημονική δεκαετία και την καραντίνα απ’ όσα προτείνουν οι οικονομολόγοι που την έγραψαν

• • •

Προσωπικά θεωρώ την καραντίνα καθαρτική, επηρεασμένη κυρίως από τον Καβάφη, που η «πολλή συνάφεια του κόσμου» του προκαλούσε δυσφορία. Το θέμα είναι, όμως, ότι η καραντίνα καταστρέφει την οικονομία. Καμιά κοινωνία δεν αντέχει υπό συνθήκες απομόνωσης, όχι μόνο γιατί πλήττεται η Δημοκρατία, αλλά γιατί η λιποθυμία της οικονομίας προκαλεί φτώχεια. Οι τοξικές θεραπείες κρίνονται απαραίτητες, σαν να πρόκειται για ένα καινούργιο δόγμα, αλλά γεννούν και τοξικούς μύθους στους Ελληνες περί (ανύπαρκτων) λεφτόδενδρων από τις Βρυξέλλες. Κάπως έτσι ερμηνεύεται η Εκθεση Πισσαρίδη. Η έκθεση έχει την εγκυρότητα ενός τεχνοκρατικού κειμένου γραμμένου από οικονομολόγους, που, όμως, έχουν διαπρέψει σε αυτό το σύστημα εξουσίας, που είναι (συν)υπόλογο για την κατάσταση που θέλει να θεραπεύσει. Αρκεί και μόνο να σημειωθεί ότι στην έκθεση αξιολογείται θετικά η υποταγή στο δόγμα της εσωτερικής υποτίμησης, που εφαρμόστηκε την τελευταία, μνημονιακή δεκαετία, αν και επισημαίνεται ότι οδήγησε σε αποεπένδυση γιγαντιαίας κλίμακας και δεν συνέβαλε στην ποιοτική αναβάθμιση της ελληνικής παραγωγής. Προφανώς και είναι αφελές να πιστεύει κανείς πως, ύστερα από μία δεκαετία οικονομικής κρίσης και τρία Μνημόνια -τα οποία είχαν εκπονήσει από κοινού το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα-, θα μπορούσε η Εκθεση Πισσαρίδη να προσφέρει κάτι περισσότερο. Η έκθεση αποτελεί για την κυβέρνηση Μητσοτάκη το διαβατήριο για να αντλήσουμε πόρους 32 δισ. ευρώ από το «Ταμείο Ανάκαμψης» και να φτιάξουμε ανταγωνιστική (;) οικονομία που δεν φρόντισαν οι ίδιοι από θέσεις εξουσίας πριν από 20 χρόνια, όταν η σαθρή κυβέρνηση Σημίτη έριξε τη χώρα γυμνή στα αγκάθια της ευρωζώνης. Όταν η γενικόλογη έκθεση θα αποκτήσει σάρκα και οστά με τα μέτρα που θα εξαναγκαστεί να πάρει η κυβέρνηση, τότε θα προσφέρεται και για κριτική. Δυστυχώς, όμως, αν οι εξελίξεις ξεφύγουν από τα όρια αντοχής των συστημάτων Υγείας και εθνικής άμυνας, τότε μπορεί να οδηγηθούμε σε «εθνική κρίση».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πήρε την απόφαση σύστασης του «Ταμείου Ανάκαμψης» επειδή κατανόησε πως χρειάζεται άμεση και μεγάλης κλίμακας δημόσια παρέμβαση για την ενίσχυση επιχειρήσεων και εργαζομένων. Όμως, η Εκθεση Πισσαρίδη δεν λαμβάνει υπόψη της (καθώς δεν είναι αυτό το έργο της) την οικονομική και κοινωνική κρίση στην οποία έχει εισέλθει η χώρα λόγω της πανδημίας, και μάλιστα όταν όλα τα μεγέθη της οικονομίας δείχνουν ότι βυθιζόμαστε στη φτώχεια. Κάθε μήνας καραντίνας στοιχίζει στην ελληνική οικονομία 6 δισεκατομμύρια ευρώ. Και πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια στην παγκόσμια οικονομία.

Με τη δραματική ύφεση 11,7%, που ανακοίνωσε η ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το τρίτο τρίμηνο, και το αρνητικό ρεκόρ αποπληθωρισμού στο -2,3% το δεύτερο τρίμηνο, στοιχειώδη μεγέθη για όσους γνωρίζουν καλά οικονομικά, η ουτοπία αισιοδοξίας είναι επικίνδυνη. Ο αποπληθωρισμός δημιουργεί έναν «φαύλο κύκλο» υποανάπτυξης και δημοσιονομικών προβλημάτων, ειδικά όταν εμφανίζεται σε μια χώρα με υψηλό χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) και μεγάλο ύψος «κόκκινων» δανείων, όπως η Ελλάδα. Και αυτό συμβαίνει γιατί τα χρέη είναι ονομαστικά, άρα, όταν έχουμε αποπληθωρισμό, δηλαδή μείωση του επιπέδου τιμών, το πραγματικό χρέος αυξάνεται. Παράλληλα, σε συνθήκες αποπληθωρισμού, οι επενδυτές αναβάλλουν τις επενδυτικές αποφάσεις, ενισχύοντας τις υφεσιακές τάσεις. Η κυβέρνηση οφείλει να ενισχύσει τώρα τα εισοδήματα των πολιτών, να στηρίξει τους εργαζομένους και τις εργαζόμενες, τους ευάλωτους, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι ευθύνες της είναι παραπάνω από προφανείς και είναι τεράστιες.

Τέλος, να θυμίσω ότι τον περασμένο Μάρτιο, Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί συμφώνησαν σε ένα δημοσιονομικό πακέτο-μαμούθ, το μεγαλύτερο στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ, για την ενίσχυση νοικοκυριών, νοσοκομείων και επιχειρήσεων, ύψους σχεδόν 2 τρισ. δολαρίων - πραγματικά λεφτόδενδρα. Αυτό είναι το πακέτο που, συνυπολογίζοντας τα τρισεκατομμύρια νομισματικής τόνωσης (φρέσκο χρήμα) της Fed, οι ΗΠΑ ρίχνουν (με άλλα λόγια, κόβουν νέο και πρακτικά άπειρο χρήμα) στην οικονομία για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της επιδημίας. Το αντίθετο από αυτό που γίνεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτά.