• • •
Στο εκλογικό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου φανερώθηκε η ύπαρξη δύο ή περισσοτέρων εκλογικών σωμάτων. Παράλληλοι κόσμοι, δηλαδή, που ως τέτοιοι δεν έρχονται ποτέ σε επαφή.
Οι «φούσκες» των social media και ο πολιτικός τους μικρόκοσμος, είναι ακριβώς εκείνα τα οικοσυστήματα που κάνουν τους χρήστες να αισθάνονται άνετα με ένα αφήγημα ή με κάτι που πιστεύουν, θεωρώντας ότι αυτό είναι πλειοψηφικό ρεύμα και έξω στην κοινωνία.
Οι Data Journalists απευθύνθηκαν σε ειδικούς της τεχνητής νοημοσύνης και των social media προκειμένου να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τι ακριβώς συνέβη στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, με τα αποτελέσματα – έκπληξη που αιφνιδίασαν ακόμα και τους πιο έμπειρους δημοσκόπους, όπως, βέβαια, και τα κόμματα.
Κάτω από τα social media «κρύβεται» η πραγματικότητα
Θα περίμενε κανείς ότι τα κομματικά επιτελεία θα μπορούσαν να διαβάσουν εγκαίρως την πραγματική εικόνα, πέρα από εκείνες που παρουσιάζουν τα social media. Όπως για παράδειγμα ότι πολλοί νέοι στράφηκαν στα μικρά κόμματα. Ή ότι το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε αντιλήφθηκε πως έχανε το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του, απόδειξη ότι δεν είχε πραγματική «γείωση» με την κοινωνία. Τι στα αλήθεια συνέβη στις εκλογές της 21ης Μαϊου;
«Στα social media σηκώνουν θόρυβο οι πιο «θυμωμένοι»» παρατηρεί ο Πολιτικός Αναλυτής Πέτρος Ιωαννίδης, κάνοντας λόγο για μια πλασματική εικόνα που δημιουργήθηκε. «Η κοινωνία είναι τελικά ανασφαλής, κι όχι θυμωμένη», συμπεραίνει.
Γεννιούνται σε έναν ψηφιακό κόσμο για να μεγαλώσουν στον πραγματικό
“Όσο πιο πολύ χρησιμοποιούμε τις εφαρμογές αυτές η προσωποποίηση αυτή φτάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό, μοιάζοντας ολοένα και περισσότερο στον εαυτό μας, με αποτέλεσμα να χτίζεται γύρω μας μια «φούσκα» μέσα στην οποία τελικά ο χρήστης κλειδώνεται χάνοντας την επαφή με το πραγματικό περιβάλλον», επισημαίνει ο Πολιτικός Επιστήμονας, Αντώνης Γαλανόπουλος (αριστερα).
«Στα social media oι άνθρωποι έρχονται σε επαφή μόνο με το περιεχόμενο που επιβεβαιώνει τις σκέψεις τους. Οι άνθρωποι τείνουν να κάνουν ό,τι και ο άνθρωπος τον οποίο συμπαθούν. Γι’ αυτό και μπορούν να χειραγωγηθούν πιο εύκολα».
«Εκκλησία του Δήμου» Α.Ε.
Λειτουργώντας μέσα στις ψηφιακές «φούσκες», όντας απομονωμένοι και μέσα σ’ ένα φιλικό για τις απόψεις τους περιβάλλον, ξεχνώντας επίσης ότι το like δεν είναι ψήφος, οι χρήστες φαίνεται να μπερδεύουν το ψηφιακό περιβάλλον με εκείνο της αρχαίας «Εκκλησίας του Δήμου» ή της «Αγοράς». Ξεχνούν ότι στην πραγματικότητα αλληλοεπιδρούν σε ψηφιακές πλατφόρμες που ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρίες- κολοσσούς. Οι οποίες και παίρνουν τις αποφάσεις για το ποιους παίζουν και ποιους όχι, όπως έγινε με τον Ντόναλντ Τραμπ και το Twitter, αλλά και τι περιεχόμενο παίζουν ή δεν παίζουν. Αναρτήσεις που κατεβαίνουν και χρήστες που μπλοκάρονται για χρονικό διάστημα, γιατί παραβιάζουν τους όρους και τους κανόνες της εταιρείας.
«Η αλληλουχία των αλγορίθμων τροφοδοτείται από τις επιλογές του κάθε χρήστη σε αυτό το περιβάλλον. Από το ποια σελίδα θα επισκεφτεί, πόσο χρόνο θα κάτσει σε αυτήν, πως θα αντιδράσει, θετικά ή αρνητικά, όλα αυτά είναι στοιχεία που τροφοδοτούν την αλληλεπίδραση με το σύστημα», δηλώνει ο κ. Γαλανόπουλος.
Οι εταιρείες αυτές και ενισχύουν το κλείσιμο του κάθε χρήστη στη φούσκα του και περιορίζουν το δικαίωμα λόγου του, αφού δεν πρόκειται για κάποιο δημόσιο χώρο διαλόγου, αλλά για ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οι χρήστες χρησιμοποιούν δηλαδή τον χώρο που τους προσφέρει, αλλά την κυριότητα την κρατούν οι εταιρείες αυτές εσαεί. Ενώ παράλληλα, διατηρούν το δικαίωμα κάποιες απόψεις να τις πριμοδοτούν, ενώ κάποιες άλλες να τις κόβουν.
Τα fake news
Προς υπεράσπιση των social media έρχονται τουλάχιστον δύο επιχειρήματα: Ότι για τα μηνύματα των χρηστών δεν είναι υπεύθυνο το Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης που τα προβάλει και ότι τα fake news μεταδίδονται έξι φορές γρηγορότερα στο διαδίκτυο από τις αληθινές ειδήσεις. Την τελευταία αυτή «ιδιότητα» άλλωστε είναι που εκμεταλλεύονται και ομάδες απόψεων όπως αυτή της «επίπεδης γης» για να μεγαλώνουν το κοινό τους παγκοσμίως και κατ’ επέκταση τα έσοδά τους, αφού εισπράττουν χρήματα από τα views των βίντεο και των podcast που ανεβάζουν.
Το πρόβλημα είναι ότι τα fake news μπορούν να κατευθύνουν τους χρήστες στην μία ή στην άλλη κατεύθυνση κι αυτό γιατί είναι προσαρμοσμένα να μοιάζουν στο περιεχόμενο εκείνο που είναι αρεστό στον εκάστοτε χρήστη. Αν για παράδειγμα ο χρήστης τοποθετείται στη μια ή στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος, τότε θα πιστέψει οποιαδήποτε είδηση του επιβεβαιώνει την ορθότητα της τοποθέτησης του αυτής. Θα τη θεωρήσει αντικειμενική και όχι μόνο δεν θα προσπαθήσει να τη διασταυρώσει, αλλά ακριβώς επειδή τον βρίσκει σύμφωνο, θα την κοινοποιήσει (share) κιόλας διαδίδοντας την έτσι ακόμα περισσότερο. Κι εδώ δεν υπάρχει διάκριση Αριστεράς – Δεξιάς, αφού την πατάνε εξίσου και οι δύο.
Είμαστε όλοι δημοσιογράφοι
Tη λεγόμενη «διασταύρωση της είδησης» δεν κάνει ο ίδιος ο φορέας πριν τη δημοσίευση, αλλά καλείται να κάνει ο ίδιος ο χρήστης. Πράγμα που δεν γίνεται, μιας και ο κάθε χρήστης δεν μπορεί να μετατραπεί σε ερευνητή-δημοσιογράφο που τηρεί τις αρχές δεοντολογίας πριν από κάθε δημοσίευσή του. Όλα αυτά λειτουργούν ως βρόγχος ανατροφοδότησης ή κατά το κοινώς λεγόμενον: λούπα, στην οποία εμπλέκονται όλοι. Η πλατφόρμα, ο δημιουργός του περιεχομένου, ο καταναλωτής του και οι διαφημιζόμενοι. Και όλοι, εκτός από τον χρήστη ο οποίος απλά χάνει το χρόνο του, κερδίζουν χρήματα. «Εάν δεν πληρώνεις για το προϊόν, τότε είσαι ο ίδιος το προϊόν…». Οπότε στην περίπτωση αυτή, ο χρήστης με την κάλυψη ότι ψυχαγωγείται, προσφέρει το χρόνο και τα δεδομένα του, αποτελώντας παράλληλα και διαφημιστικό στόχο, ενώ με την όλη συμμετοχή του ανεβάζει την αξία των μετοχών των εταιρειών που εμπλέκονται με τα social media.
Games που δεν είναι …παιχνίδι
Κάποιος που χαζεύει μια σελίδα με όπλα, γιατί παίζει ένα παιχνίδι στρατηγικής στο διαδίκτυο, δεν συνειδητοποιεί ότι τη συγκεκριμένη στιγμή δίνει κρίσιμα στοιχεία της ψυχοσύνθεσης ή της ευρύτερης ιδεολογικής του ταυτότητας σε τρίτα μέρη, γεμίζοντας τις αχανείς δεξαμενές των big data και δίχως να γνωρίζει πώς θα χρησιμοποιηθούν μέσω τεχνητής νοημοσύνης και από ποιους.
Αν, για παράδειγμα, κάποιος χρήστης – παίκτης ενδιαφέρεται στις αναζητήσεις του για το μεταναστευτικό, τον φράχτη στον Έβρο, τα οπλικά συστήματα και τον Ερντογάν, τότε θα «συναντηθεί» με τα ανάλογα εκπεμπόμενα μηνύματα από προεκλογικές καμπάνιες κομμάτων με αυτή ή παρόμοια την ατζέντα. Θα βομβαρδίζεται με θέματα αυτών των κατηγοριών, ώστε να κατευθυνθεί προς τη συγκεκριμένη επιλογή.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε ως τώρα, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες το 2016 δεν χρειαζόντουσαν να χακάρουν κανέναν στις ΗΠΑ ή τη Βρετανία για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Αρκούσε να καθοδηγούν τα κοινά που θέλανε, προς τα εκεί που θέλανε, προβάλλοντας στοχευμένα την κατάλληλη, κάθε φορά για το σκοπό που θέλανε να επιτύχουν, θεματολογία.
Αναδημοσίευση: datajournalists.co.uk
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου