Ενώ συντελείται ο αργός θάνατος του δολαρίου, οι BRICS καταστρώνουν το νέο παγκόσμιο νόμισμα

Το δολάριο έχει υποτιμηθεί σημαντικά έναντι του χρυσού και βρίσκεται πλέον σε ιστορικό χαμηλό για τον φετινό χρόνο. Ο τερματισμός της ηγεμονίας του δολαρίου έρχεται, λένε οι αναλυτές, και οι εκτιμήσεις για τα μελλούμενα είναι πολλές και ενδιαφέρουσες.

Ο Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε πρόσφατα ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να είναι «υποτελής» στη σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, αλλά πρέπει να γίνει μια ανεξάρτητη τρίτη δύναμη στη συναυλία των υπερδυνάμεων, επιτέθηκε ουσιαστικά στο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

• • •

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη  Welt, προειδοποίησε κατά της «εξωτερίκευσης» του αμερικανικού δολαρίου, η οποία θα μπορούσε να αναγκάσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες να αποφύγουν να κάνουν επιχειρήσεις με τρίτες χώρες ή να διακινδυνεύσουν παραβιάσεις κυρώσεων.

Η ανακοίνωση έγινε άμεσα κατανοητή στις αγορές συναλλάγματος, γι’ αυτό και το δολάριο διολίσθησε έναντι πολλών νομισμάτων. Το ευρώ, για παράδειγμα, κέρδισε δύο σεντς έναντι του αμερικανικού νομίσματος και έφθασε την Πέμπτη στο 1,1070, το υψηλότερο επίπεδό του εδώ και πάνω από ένα χρόνο.

Αν δίπλα στη Ρωσία και την Κίνα που απομακρύνονται από το δολάριο, αποφασίσει και η Ευρώπη να δει με κριτική ματιά το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα είναι πιθανό να αντιμετωπίσει μια κοσμογονική ανατροπή.

 

Οι ωφελημένοι της πτώσης

Οι ειδικοί ωστόσο δεν αναμένουν ότι το ευρώ ή το κινεζικό νόμισμα γουάν θα είναι οι μόνοι ωφελημένοι από ένα λυκόφως του δολαρίου, που η αλήθεια είναι ότι δεν μπορεί να αντικατασταθεί από άλλο νόμισμα, όπως αυτό αντικατέστησε τη βρετανική λίρα ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα πριν από περίπου 100 χρόνια.

Αυτό που θα μπορούσε να προκύψει είναι συνολικά ένας πιο πολυπολικός νομισματικός κόσμος, στον οποίο και ο χρυσός θα αποκτήσει και πάλι ισχυρότερο ρόλο.

Δεν είναι τυχαίο ότι η τιμή του χρυσού έχει επίσης αυξηθεί και πάλι έντονα πρόσφατα, αφού μόλις την Πέμπτη, η ουγγιά έφρασε να κοστίζει περίπου 2050 δολάρια, η υψηλότερη τιμή εδώ και ένα χρόνο.

«Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους το δολάριο θα μπορούσε να χάσει τη θέση του στην παγκόσμια οικονομία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Mαρκ Τσάντλερ, ειδικός σε θέματα συναλλάγματος στην Bannockburn Global Forex.

 

Η Αμερική χάνει τον παγκόσμιο ρόλο της

Το δολάριο θα μπορούσε να εκτοπιστεί από άλλο νόμισμα ή η Αμερική θα μπορούσε να αποσυρθεί από τον παγκόσμιο ρόλο της στον κόσμο, λέει ο ίδιος. Ο Τσάντλερ πάντως δεν αναμένει ότι κάποιο άλλο νόμισμα θα κερδίσει την κούρσα, αλλά εκτιμά ότι η Ουάσινγκτον είναι πιο πιθανό να βάλει τρικλοποδιά στον εαυτό της.

Οι παρατηρητές αναφέρουν ως σημαντική πτυχή τη χρήση του δολαρίου ως οικονομικού όπλου. Για παράδειγμα, μετά τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, τα συναλλαγματικά αποθέματα του Κρεμλίνου πάγωσαν κατά 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Πολλοί πολιτικοί ζητούν να διατεθούν τα κατασχεθέντα ρωσικά αποθεματικά στην Ουκρανία. Σε απάντηση, πολλές χώρες μείωσαν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα σε δολάρια.

Η Κίνα, για παράδειγμα, έχει μειώσει δραστικά τις συμμετοχές της σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου εντός του ισοδύναμου ποσού των 3,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Το Πεκίνο κατέχει πλέον μόνο 860 δισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικό χρέος. Στο αποκορύφωμά του, κάποτε κατείχε χαρτιά αξίας 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Και η Κίνα δεν φαίνεται να είναι μόνη της στην εγκατάλειψη του δολαρίου. Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αποκαλύπτουν ότι οι παγκόσμιες κεντρικές τράπεζες κατείχαν μόνο το 58,4% των επίσημα αναφερόμενων συναλλαγματικών αποθεμάτων τους σε δολάρια στο τέλος του 2022. Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό από το 1995.

 

Το γουάν και τα άλλα νομίσματα

Τα υπόλοιπα νομίσματα ωστόσο δεν φαίνεται να μπορούν πραγματικά να επωφεληθούν από την πτώση του αμερικανικού νομίσματος. Τουλάχιστον το ευρώ κέρδισε και πάλι ελαφρώς σε βάρος.

Το γουάν όμως δεν έχει παίξει πραγματικά ρόλο μέχρι στιγμής. Ούτε καν το 3% των παγκόσμιων αποθεμάτων δεν είναι στο κινεζικό νόμισμα. Το κινεζικό γουάν εξακολουθεί να μην είναι σωστά μετατρέψιμο.

Επιπλέον, η συναλλαγματική ισοτιμία της Κίνας είναι αυστηρά ελεγχόμενη και σκόπιμα αδιαφανής. Η Κίνα προσπαθεί να τοποθετηθεί ως εναλλακτική λύση στο δολάριο και έχει δημιουργήσει το δικό της σύστημα πληρωμών για να ανταγωνιστεί το SWIFT.

Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για το καθεστώς του αποθεματικού νομίσματος ή ακόμη και του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ινδία, η οποία δεν θέλει πλέον να πληρώνει για το πετρέλαιό της από τη Ρωσία σε δολάρια υπό τον φόβο των αμερικανικών κυρώσεων, προτιμά να χρησιμοποιεί το νόμισμα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Dirham παρά το κινεζικό γιουάν.

 

Το χρέος και το έλλειμμα

Ωστόσο, οι οικονομικοί κίνδυνοι για το δολάριο είναι δύσκολο να αγνοηθούν. Οι ΗΠΑ έχουν συσσωρεύσει ένα βουνό χρέους ύψους 31,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Και δεν είναι μόνο αυτό που πρέπει να χρηματοδοτηθεί, αλλά και το μεγάλο έλλειμμα στο εξωτερικό εμπόριο, επειδή εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει. Μόνο πέρυσι, το χάσμα μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών ήταν περίπου 950 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι αναλυτές πλέον κάνουν λόγο για δίδυμα ελλείμματα ή μια «εντυπωσιακή κρίση του ισοζυγίου πληρωμών», όπως σχολιάζει ο Λουκ Γκρόμεν, στρατηγικός αναλυτής στην εταιρεία αναλύσεων Forest for the Trees του παρόχου χρηματοοικονομικών υπηρεσιών RealVision.

Η εποχή του δολαρίου μπορεί να μην έχει τελειώσει ολοκληρωτικά, αλλά η επόμενη μέρα έχει ήδη ξεκινήσει.

 

Μια εναλλακτική οικονομία στα σκαριά

Το ρωσικό Ίδρυμα Roscongress αξιολόγησε τη θέση του δολαρίου στη διεθνή οικονομία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αντιπροσωπεύει το 60% των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων. Το αμερικανικό νόμισμα κορυφώθηκε πριν από 20 χρόνια.

Η χρήση των κυρώσεων ως γεωπολιτικού όπλου παρακινεί τις μη δυτικές χώρες να σκεφτούν τη δημιουργία μιας εναλλακτικής λύσης στο δολάριο.

Η ζήτηση για ένα τέτοιο νόμισμα θα αυξηθεί όταν εμφανιστούν κοινοί οικονομικοί χώροι στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ασία και τη Λατινική Αμερική.

Η εφαρμογή αυτής της τάσης θα οδηγήσει στην εμφάνιση ενός νέου παγκόσμιου νομίσματος μέχρι το 2035-2040.

 

Το νέο νόμισμα πρέπει να πληροί τις λειτουργίες του παγκόσμιου χρήματος


«Οποιαδήποτε λειτουργική εναλλακτική λύση στο δολάριο πρέπει να πληροί όλες τις ιδιότητες του διεθνούς χρήματος, πρώτα απ 'όλα, να εκτελεί τις λειτουργίες των διασυνοριακών πληρωμών και τις λειτουργίες της συσσώρευσης αποθεμάτων χρυσού και συναλλάγματος. Εάν το νέο νόμισμα πληροί αυτά τα κριτήρια, τότε η αγορά θα αποκτήσει πράγματι ανάλογο», καταλήγει ο Mikhail Belyaev, οικονομικός αναλυτής, υποψήφιος οικονομικών επιστημών.
Το δολάριο δεν μονοπώλησε το εξωτερικό εμπόριο, απλώς είναι πιο κερδοφόρο για τους περισσότερους συντελεστές να πραγματοποιούν συναλλαγές με το αμερικανικό νόμισμα.
Εξαίρεση αποτελεί η Ρωσία και μια σειρά από άλλες χώρες που έχουν υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Η Μόσχα πραγματοποιεί πληρωμές πετρελαίου με την Ινδία σε ντιρχάμ ΗΑΕ, κάνει αποταμιεύσεις σε γουάν και άλλες χώρες μπορούν να κάνουν το ίδιο.
«Κανείς δεν έχει καθορίσει ποτέ ότι οι διεθνείς πληρωμές θα είναι μόνο με δολάριο, δεν υπήρχε τέτοια διάταξη στη συμφωνία του Bretton Woods, αυτή είναι η ρητορική ορισμένων στοχαστών που σκέφτηκαν τότε αυτή την ιδέα», δηλώνει ο Belyaev.
Η απόφαση για μετάβαση από τον κανόνα του χρυσού στο δολάριο το 1944 ελήφθη επειδή το αμερικανικό νόμισμα κυριάρχησε στους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οικισμούς, στον χρηματοοικονομικό και βιομηχανικό τομέα κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Χάρη σε αυτό, διαμορφώθηκε μια παράδοση να χρησιμοποιείται το δολάριο ως διεθνές χρήμα, το οποίο δεν επηρεάστηκε καν από την άρνηση των ΗΠΑ να υποστηρίξουν το νόμισμα με χρυσό το 1971.

Χρειαζόμαστε μια εναλλακτική οικονομία

Το δολάριο βασίζεται στην υλική βάση που θα έπρεπε να έχει ο ανταγωνιστής του.
«Εναλλακτικές λύσεις για το δολάριο έχουν ήδη εμφανιστεί - όχι μόνο το αμερικανικό νόμισμα συμμετέχει στους διεθνείς διακανονισμούς και στο σχηματισμό κρατικών αποθεματικών, αλλά ένας πραγματικός ανταγωνιστής θα προκύψει μόνο όταν αρχίσει να βασίζεται στο πραγματικό εμπόριο.
Το γουάν θεωρείται από πολλούς ως ανταγωνιστής του δολαρίου, επειδή η κινεζική οικονομία και το εξωτερικό εμπόριο βρίσκονται πίσω από αυτό», συνοψίζει ο Belyaev.
Το γoυάν είναι ένα πολλά υποσχόμενο νόμισμα, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα γίνει το νέο παγκόσμιο χρήμα.
«Αυτός ο ρόλος μπορεί να διαδραματιστεί από ένα νόμισμα ή πολλά νομίσματα. Η διαστρωμάτωση του κόσμου σε δύο νομισματικές ζώνες είναι επίσης δυνατή», καταλήγει ο Belyaev.

Την ίδια ώρα, ο James O'Neill, διακεκριμένος οικονομολόγος και εμπνευστής των BRICS, αναφέρει πως οι χώρες μέλη (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) δέχονται στις τάξεις της κράτη όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, εγείροντας –εύλογα– ερωτήματα σχετικά με τα κριτήρια για ένταξη και τον ρόλο της δικής τους Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης.
Πέρα από τα παραπάνω, όμως, αξίζει να αναρωτηθεί κανείς αν οι γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως προκύπτουν από την Ευρασία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την επιρροή όσο και την ύπαρξη του δολαρίου.
«Οι εικασίες για το ζοφερό μέλλον του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν είναι κάτι καινούργιο.
Είναι συχνό φαινόμενο από τότε που ξεκίνησα την καριέρα μου τη δεκαετία του 1980.
Προφανώς, εάν έρθει μια στιγμή που οι ΗΠΑ πάψουν να είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, η θέση του δολαρίου θα τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Το ίδιο ίσχυε και για τη λίρα το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα» αναφέρει ο οικονομολόγος και προσθέτει:
«Πιθανή απουσία του δολαρίου από τον βασιλικό νομισματικό θώκο δεν θα ήταν απαραίτητα κάτι κακό για την οικονομία των ΗΠΑ, δεδομένων των πρόσθετων ευθυνών που συνεπάγεται η έκδοση του κύριου αποθεματικού νομίσματος του κόσμου.
Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία όπου οι ΗΠΑ δεν θα είναι πλέον τόσο κυρίαρχες όσο κάποτε, δεν είναι βέλτιστο να εξαρτώνται όλοι τόσο από το αμερικανικό νομισματικό σύστημα και τις εγχώριες προτεραιότητες της Federal Reserve.
Άλλες οικονομίες θα προτιμούσαν τα δικά τους νομίσματα, τις δικές τους νομισματικές πολιτικές και τα δικά τους εμπορικά πρότυπα να μην επηρεάζονται τόσο από αυτά των ΗΠΑ.
Από την άλλη, το γεγονός ότι μια ομάδα αναδυόμενων δυνάμεων εκτός ΗΠΑ έχει υψηλότερες φιλοδοξίες δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι για το χρηματοπιστωτικό σύστημα με επίκεντρο τις ΗΠΑ.
Εξάλλου, οι BRICS και οι πιθανές χώρες BRICS-Plus αντιμετωπίζουν πολλές δικές τους σημαντικές προκλήσεις και δεν είναι σαφές τι ελπίζουν να επιτύχουν μαζί πέρα από τη δημοσίευση συμβολικών δηλώσεων.
Το σημαντικότερο είναι ότι οι πιο σημαντικές οικονομίες του ομίλου είναι η Κίνα και η Ινδία, σκληροί αντίπαλοι που σπάνια συνεργάζονται για οτιδήποτε.
Μέχρι να αλλάξει αυτό, δεν είναι ρεαλιστικό να λέμε ότι οι χώρες μέλη των BRICS θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κάποια σοβαρή πρόκληση για το δολάριο.

 

 

Αναδημοσίευση: eretikos.gr και bankingnews.gr