Όταν δεν «μας ενδιαφέρουν» όλες οι επιχειρήσεις το ίδιο

 Αναδημοσιεύω εκτάκτως, όπως λένε όταν οι  Κυριακάτικες εφημερίδες βγαίνουν Σάββατο γιατί ακολουθεί τριήμερο, το άρθρο του Μανώλη Κωτάκη στη δημοκρατία της Πέμπτης 24 Ιουνίου με τον τίτλο «Και ας τρώγωμεν πέτρες».

Αναφέρεται στην πτώχευση του Mouzenidis Travel και της αερπορικής εταιρίας Ellinair που συνταράζει την Βόρεια Ελλάα και δεν ασχολήθικαν καθόλου τα αθηνοκεντρικά Μέσα Ενημέρωσης, αλλά και η Ελληνική κυβέρνηση

Ο καλός δημοσιογράφος γράφει (οι επισημάνσεις δικές του):

• • •

Ο αιώνιος αθηνοκεντρισμός των μέσων ενημέρωσης πρωτευούσης υπήρξε, δυστυχώς, για άλλη μια φορά η αιτία για να μην κατανοήσουμε σε όλο της το εύρος τη σημασία μιας είδησης που μας ήρθε από τη βόρεια Ελλάδα: την είδηση μιας πτώχευσης.

Αν το «μπαμ» είχε ακουστεί στο κέντρο των Αθηνών ή αν είχε ακουστεί στο Λονδίνο, όπως πρόπερσι συνέβη με την Thomas Cook, τα βαν των ημέτερων τηλεοράσεων θα ήταν μονίμως εγκατεστημένα έξω από τα γραφεία της πληγείσας επιχείρησης, οι ζωντανές μεταδόσεις θα ήταν διαρκείς και οι υποψήφιοι άνεργοι εργαζόμενοι θα έδιναν συνεντεύξεις κατά ριπάς.

Ενώ τώρα ποιος να ασχοληθεί με κάποιους που φέρνουν κάθε χρόνο 500.000 ταπεινούς τουρίστες από τη… Μόσχα! Με τους.. Ρώσους και το ξανθό γένος θα ασχολούμαστε τώρα; Τα ρούβλια τους… μυρίζουν! Σας παρακαλώ!

Αναφέρομαι βεβαίως στο «κανόνι» της τουριστικής επιχείρησης Mouzenidis Travel, η οποία προσέφυγε προχθές εκτάκτως στη Δικαιοσύνη ζητώντας προστασία από τους πιστωτές της, στους οποίους εμφανίζει ανοίγματα της τάξης των 60.000.000 ευρώ. Για εμάς εδώ, στην Αθήνα, το επώνυμο του (καταγόμενου απο την ομογένεια της Γεωργίας) ιδρυτή της Μπόρις Μουζενίδη, ο οποίος έφυγε αιφνιδίως από τη ζωή σε ηλικία 60 ετών χτυπημένος από κορονοϊό, πιθανόν να μη λέει και πολλά. Ίσως να μη λέει και τίποτε. Για όλο τον Βορρά, όμως, η εταιρία Mouzenidis Travel, η οποία διακινούσε από το 1995 τεράστιους αριθμούς τουριστών από τις χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης, και ειδικώς τη Ρωσία, ήταν στρατηγικός παίκτης.

Αναπτυσσόμενος στρατηγικός παίκτης με κλάδους όχι μόνο τον κλασικό τουρισμό «ήλιος και θάλασσα», αλλά και τον περιηγητικό τουρισμό (αρχαιότητες Μακεδονίας), καθώς και τον θρησκευτικό τουρισμό (Άγιον Όρος, Παναγία Σουμελά κ.λπ.).

Τον οποίο πολύ δυσκόλεψε η γεωπολιτική απόφαση της Ελλαδικής Εκκλησίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως να αναγνωρίσουν την αντιρωσική Ουκρανική σχισματική Εκκλησία.

Το Πατριαρχείο Μόσχας εξέδωσε ταξιδιωτική οδηγία. Έως και ανταγωνιστική αεροπορική εταιρία είχε ιδρύσει τα τελευταία χρόνια για πτήσεις εσωτερικού αλλά και εξωτερικού ο Μπόρις Μουζενίδης, την Ellinair. Η κατάρρευση της υγιέστατης μέχρι τον Covid μητρικής εταιρίας (τα έσοδά της μειώθηκαν κατά 95%, το 2020 εισέπραξε 5.700.000 ευρώ έναντι 122.800.000 ευρώ το 2019), η αναστολή λειτουργίας της και η υπαγωγή της στο καθεστώς προστασίας πιστωτών θα έχει ως συνέπεια να βρεθούν σε δύσκολη θέση σειρά ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στη Μακεδονία και τη Θράκη, ειδικώς στη Χαλκιδική. Η κατάρρευσή της θα έχει ως συνέπεια να επηρεαστούν ένα σωρό ειδικότητες εργαζομένων, αλλά και επιχειρήσεων που εμμέσως ωφελούνταν από την αυξημένη οικονομική της δραστηριότητα. Η κατάρρευσή της δείχνει τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία μας, αλλά και το πόσο πίσω γυρίζει και αυτό το καλοκαίρι ο τουρισμός μας. Ενδειξη του πόσο βαρύ οικονομικό χειμώνα θα έχουμε, παρά τις αισιοδοξίες, και σε τι κίνδυνο φτώχειας τίθενται χιλιάδες νοικοκυριά.

Ο Covid φαίνεται ότι τιθασεύεται προσώρας, αλλά τα προβλήματα μόλις αρχίζουν. Πλέον όλων αυτών, όμως, η πτώχευση της Mouzenidis αποτελεί περίπτωση προς μελέτη -«case study» αγγλιστί-, διότι αυτό που της συνέβη, το οποίο θα περιγράψουμε, μπορεί να αποτελέσει κακό προηγούμενο για δεκάδες άλλες επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονται σε κίνδυνο. Από την τροπή που έλαβαν τα πράγματα -δεν επεδίωξα αναλυτικότερη ενημέρωση- είναι προφανές πως το κράτος αποφάσισε να μην τη σώσει. Αποφάσισε να την αφήσει στη μοίρα της. Και οι πιστώτριες τράπεζες πιθανόν. Αυτό που αποκάλεσε ειρωνικά «κράτος-προστάτης στην πανδημία» ο υποψήφιος καγκελάριος των Χριστιανοδημοκρατών Λάσετ βρήκε όμως 120.000.000 ευρώ για να σώσει μια μεγάλη και στρατηγικής σημασίας αεροπορική εταιρία της πατρίδας μας. Και πολύ καλά έκανε, πολλώ δε μάλλον όταν υποχρέωσε και τους μετόχους της να βάλουν σε βάθος χρόνου το χέρι στην τσέπη.

Το κράτος βρήκε επίσης 308.000.000 και απήλλαξε μεγάλη εταιρία του εξωτερικού από τις υποχρεώσεις της σύμβασης που υπέγραψε με το Ελληνικό Δημόσιο λόγω διαφυγόντων κερδών. Σωστά, ενδεχομένως. Το κράτος βρήκε επίσης ένα μεγάλο ποσό για να αποζημιώσει τους παραχωρησιούχους των εθνικών μας οδών, λόγω μείωσης της κίνησης των αυτοκινήτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Απαντες επικαλέστηκαν τη νομική έννοια της «ανωτέρας βίας» και εν τέλει αποζημιώθηκαν. Σωστά, ενδεχομένως, και πάλι. Το μέγα ερώτημα που προκύπτει για τη Μouzenidis Travel και την κάθε Μouzenidis που θα κινδυνεύει με «κανόνι» λόγω «ανωτέρας βίας» επίσης είναι το εξής: Θα τυγχάνει της ίδιας κρατικής αρωγής με τις ανωτέρω προνομιούχες εταιρίες ή θα αφήνεται στο έλεος του Θεού; Θα στηρίζεται ή το κράτος θα κάνει επιλογή διάσωσης, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, τη διεθνή αγορά που εξυπηρετεί -η Ρωσία δεν είναι δημοφιλής προορισμός σε συγκεκριμένα κέντρα των Αθηνών-, την καταγωγή του επιχειρηματία (άλλο γεννηθείς στην Εσπερία και άλλο στη Γεωργία) και πάει λέγοντας. Αν συμβεί αυτό -τα πρώτα δείγματα γραφής από την Πολιτεία δεν είναι τα καλύτερα-, οι συνέπειες θα είναι ολέθριες.

Οι Ρώσοι τουρίστες δεν είναι τα πλέον εύκολα παιδιά του κόσμου. Μπορεί να μιλούν με βαριά προφορά και αξάν -καμία σχέση με την αγγλική και τη γαλλική της ανωτερότητας-, αλλά καταναλώνουν, σπαταλούν, πληρώνουν cash και στις χρονιές της μείζονος οικονομικής κρίσης, από το 2008 έως σήμερα, ήταν εδώ, παρόντες, και στήριξαν εντυπωσιακά την Ελλάδα – 800.000 είχαν έρθει το καλοκαίρι του 2008, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.

Ο οικονομικός ρατσισμός, βάσει και του πορίσματος Πισσαρίδη -ο οποίος λέει «σώζουμε μόνο τους μεγάλους, τους δικούς μας και τους χρηματοδότες μας, αλλά όχι τους μικρότερους και τους άλλους»-, αποτελεί βόμβα στα θεμέλια του οικοδομήματος.

Οι πολίτες έχουν υψηλό βαθμό πληροφόρησης και συνειδητοποίησης της κατάστασης. Επιβραβεύουν τη δικαιοσύνη και εξοργίζονται με την αδικία. Για να επιστρέψω στη Mouzenidis, η οποία, εκτός από το τουριστικό γραφείο και την αεροπορική εταιρία, έχει στην ιδιοκτησία της εταιρία διεθνών μεταφορών cargo με έδρα την Καστοριά (γούνες), εταιρία κατασκευαστική με έδρα τη Θεσσαλονίκη (για αγοραστές ακινήτων) και εταιρία συμβουλευτική (για επενδυτές), το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Τι θα πει αύριο η Πολιτεία στους εργαζομένους της, στους προμηθευτές της, στους συνεργάτες της επιχειρηματίες, όταν βλέπουν άλλες εταιρίες, του ίδιου, μεγαλύτερου ή και μικρότερου βεληνεκούς, «σωσμένες» λόγω ιδιαιτέρας συμπαθείας; «Μας συγχωρείτε, αλλά το κράτος-προστάτης μάς τελείωσε;» Δεν περνάνε έτσι αυτά!

Και κάτι τελευταίο: Οι υποτιμημένοι Πόντιοι απόδημοι Ελληνες επιχειρηματίες της τέως ΕΣΣΔ, από τον Ιβάν Σαββίδη και τον Φιλάρετο Καλτσίδη έως τον αείμνηστο Μπόρις Μουζενίδη, έχουν ρίξει στην αγορά της βορείου Ελλάδος πολύ περισσότερα χρήματα από πολλούς τσιγκούνηδες νεοπλουσίους της παλαιάς Ελλάδος. Κάποια στιγμή αυτό θα πρέπει να τους αναγνωριστεί.

Εις ό,τι αφορά τον αείμνηστο Μουζενίδη, ο οποίος παλλινόστησε στην Ελλάδα σε ηλικία 31 ετών και, αντί να γίνει μηχανικός αυτοκινήτων, που ήταν το επάγγελμά του, πήρε ρίσκο, άνοιξε επιχείρηση και έδωσε δουλειά σε χιλιάδες Μακεδόνες, μια οδός της Θεσσαλονίκης με το επώνυμό του θα ήταν το ελάχιστο «ευχαριστώ» της πόλης για τη βοήθεια που της έδωσε. Για να παίρνουν θάρρος και οι νεότεροι.

Οι Πόντιοι μπορεί να παραείναι μπρουτάλ για τα αθηναϊκά γούστα μας, αλλά είναι σε πλείστες όσες περιπτώσεις καλύτεροι Ελληνες από εμάς. Έχουμε και στην Αθήνα μερικούς τέτοιους. Αν δεν ήταν καλύτεροι, δεν θα έλεγαν από τα χρόνια της προσφυγιάς και των διώξεων το περίφημο «την Ελλάδα θέλομεν και ας τρώγωμεν πέτρες»…

  

 

Αναδημοσίευση:newsbreak.gr

Η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για έναν στους τέσσερις θανάτους σχετικούς με τη ζέστη στην Αθήνα

Νέο «Καμπανάκι κινδύνου» από τη μεγαλύτερη διεθνή μελέτη που έχει γίνει μέχρι σήμερα για την κλιματική αλλαγή. Ευθύνεται για τουλάχιστον το 1/3 των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη παγκοσμίως

• • •

Περισσότεροι από έναν στους τρεις θανάτους (37%), στους οποίους η ζέστη έχει παίξει ρόλο κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, μπορούν να αποδοθούν ήδη στην άνοδο της θερμοκρασίας λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με μία νέα διεθνή επιστημονική μελέτη, τη μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα.

Η έρευνα δείχνει ότι με το πέρασμα του χρόνου οι πιο ακραίες θερμοκρασίες και τα συχνότερα κύματα καύσωνα τα καλοκαίρια οδηγούν σε περισσότερους θανάτους. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι, όπως δείχνουν τα στοιχεία, ένα μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής παρατηρείται σταδιακά στις πιο ζεστές χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπως η Ελλάδα.

Το ποσοστό «ενοχής» της κλιματικής αλλαγής ποικίλει από χώρα σε χώρα και από πόλη σε πόλη του κόσμου. Στην Αθήνα, σύμφωνα με την έρευνα, εκτιμάται ότι το 26,1%, δηλαδή τουλάχιστον ένας στους τέσσερις θανάτους, οι οποίοι σχετίζονται με τη ζέστη, μπορεί να αποδοθεί στην κλιματική αλλαγή.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Άνα Βισέδο-Καμπρέρα του Πανεπιστημίου της Βέρνης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα κλιματικής αλλαγής «Nature Climate Change», ανέλυσαν στοιχεία της περιόδου 1991-2018 από 732 τοποθεσίες σε 43 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, και για πρώτη φορά έκαναν εκτιμήσεις πόσο συμβάλλει πραγματικά η άνοδος της θερμοκρασίας λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στην αύξηση της θνητότητας λόγω της ζέστης. Στη μελέτη, από ελληνικής πλευράς, συμμετείχε η καθηγήτρια Ιατρικής Στατιστικής και Επιδημιολογίας Κλέα Κατσουγιάννη της Ιατρική Σχολής του ΕΚΠΑ και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Κολλεγίου Imperial του Λονδίνου.

Η έρευνα εκτιμά ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το 37% των θανάτων τα καλοκαίρια εξαιτίας των κυμάτων καύσωνα συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, με το ποσοστό να είναι μεγαλύτερο στην Κεντρική και Νότια Αμερική (φθάνει π.χ. το 76% στον Ισημερινό και στην Κολομβία), καθώς και στη Νοτιοανατολική Ασία (μεταξύ 48% και 61% ανάλογα με τη χώρα).

Όσον αφορά συγκεκριμένες πόλεις, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής συμβαίνουν 189 επιπρόσθετοι θάνατοι στην Αθήνα (το 26,1% όλων των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη γενικότερα), 172 στη Ρώμη (32%), 156 στο Τόκιο (36%), 177 στη Μαδρίτη (32%), 146 στη Μπανγκόκ (53,4%), 82 στο Λονδίνο (33,6%) και 141 στη Νέα Υόρκη (44,2%).

Όπως είπε η κ. Καμπρέρα, «αναμένουμε το ποσοστό των σχετιζόμενων με τη ζέστη θανάτων να συνεχίσει να αυξάνει εάν δεν κάνουμε κάτι για την κλιματική αλλαγή ή δεν προσαρμοστούμε. Μέχρι στιγμής, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί μόνο κατά περίπου έναν βαθμό Κελσίου, που είναι ένα κλάσμα αυτού που μπορεί να αντιμετωπίσουμε, εάν οι εκπομπές (αερίων) συνεχίσουν να αυξάνουν ανεξέλεγκτες».

Οι ερευνητές τόνισαν ότι η κλιματική επηρεάζει την υγεία των ανθρώπων με πολλούς τρόπους, άμεσους και πιο έμμεσους, από το θερμικό στρες του σώματος, τις πυρκαγιές και την αυξημένη ρύπανση του αέρα έως τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την εξάπλωση ασθενειών από έντομα. Όταν οι άνθρωποι εκτίθενται συχνά σε μεγάλες θερμοκρασίες τότε αυξάνεται η πιθανότητα θανάτου.

 

 

Αναδημοσίευση: news247.gr

Η Πυροσβεστική Λάρισας διαπιστώνει επικινδυνότητα του κέντρου της πόλης για τους κατοίκους, μετά τα έργα

Η "είσοδος" στην οδο Ηλιοδώρου από την οδό Μανδηλαρά (αριστερά)
και ο δρόμος σχεδόν μόλις "μπεις" σ' αυτήν

Ένα πραγματικά μείζον θέμα ασφάλειας των κατοίκων της Λάρισας που διαμένουν στο κέντρο της πόλης προέκυψε την περασμένη Παρασκευή, μετά τη δημοσιοποίηση από την Ρένα Καραλαριώτου της επιστολής-απάντησης του Διοικητή της ΠΟΥ Λάρισας Πύραρχου κ. Σάββα Τσολάκη, με την οποία γνωστοποιεί πως μετά από αυτοψία που διενεργήθηκε από την υπηρεσία του.

Επισημαίνεται πως σημαντικό μέρος του κέντρου της Λάρισας, στο οποίο διαμένουν αλλά και δραστηριοποιούνται επαγγελματικά χιλιάδες Λαρισαίοι, μένει επί της ουσίας ανοχύρωτο μπροστά σε ένα τυχόν περιστατικό που θα απαιτούσε την άμεση παρέμβαση της Πυροσβεστικής, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Θυμίζω πως από εδώ είχα επισημάνει από το 2018 τον επερχόμενο "θάνατο" του ιστορικού κέντρου. Αλλά για άλλους λόγους. Και φυσικά είχα δει πως τα έργα είναι χωρίς σοβαρή μελέτη. 

Όπως και ότι η κ Καραλαριώτου στν προεκλογική εκστρατεία της πριν τις τελευταίες δημοτικές εκλογές είχε αναφερθεί για διάφορους λόγους στο θέμα των έργων αυτών.

• • •

Επιστολή στον Δήμαρχο Λαρισαίων κ. Απόστολο Καλογιάννη απέστειλε η επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στο δήμο Λαρισαίων κα Ρένα Καραλαριώτου (φωτο) με την οποία τον ενημερώνει για την απάντηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Λάρισας, η οποία απαντώντας σε ερώτηση που έθεσε η δημοτική παράταξη «Λάρισα Μπροστά» αναδεικνύει τους κινδύνους που προκύπτουν πλέον στην πόλη της Λάρισας, λόγω της εφαρμογής του ΣΒΑΚ, όσον αφορά την διέλευση των πυροσβεστικών οχημάτων σε συγκεκριμένους δρόμους της πόλης.

Η οδός Ηλιοδώρου στη διασταύρωση της με την οδό Ηπείρου (δεξιά) κι
απο το ίδιο σημείο προς την Μανδηλαρά

Πιο συγκεκριμένα ο Διοικητής της ΠΟΥ Λάρισας απαντώντας στο ερώτημα της δημοτικής παράταξης «Λάρισα – Μπροστά »,που κατέθεσαν οι δημοτικοί σύμβουλοι κ.κ Κ. Αργυρόπουλος και Μ. Ξηρομερίτης , στο «εάν τα πυροσβεστικά οχήματα μπορούν να στρίψουν στις οδούς Μανδηλαρά και Ηλιοδώρου, Αβέρωφ, Ηπείρου και στις υπόλοιπες νεοκατασκευαζόμενες οδούς της πόλης και αν επαρκεί το τμήμα της οδού για να τη διασχίσει ένα πυροσβεστικό όχημα π.χ. 5 τόνων αυτούς τους δρόμους» σημειώνει πως:

«Κατόπιν αυτοψίας που διενήργησε προσωπικό της Υπηρεσίας μας, διαπιστώθηκε δυσχέρεια στη διέλευση πυροσβεστικών οχημάτων στα κάτωθι σημεία:

• Στην είσοδο της οδού Ηλιοδώρου, από την οδό Μανδηλαρά

• Στην οδό Αβέρωφ

• Στην οδό Ασκληπιού

• Στην οδό Κοραή, από το ύψος της 28ηςΟκτωβρίου έως και την οδό Λάμπρου Κατσώνη.

Επίσης επισημαίνεται ότι, σε αρκετά σημεία του κέντρου της πόλης, υπάρχει δυσχέρεια στη λειτουργία οχημάτων για τα οποία απαιτείται ανάπτυξη μηχανισμού στήριξης (γερανοφόρο, κλιμακοφόρο, βραχιονοφόρο), η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υφιστάμενη ρυμοτομία.»

Σε δήλωση της η επικεφαλής της παράταξης «Λάρισα Μπροστά» κα Ρένα Καραλαριώτου τονίζει σχετικά:

Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, όπως αυτό καταδεικνύεται και από την απάντηση του διοικητή της ΠΥ Λάρισας.

Στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβούλιου είχαμε τονίσει ότι οι διαμορφώσεις των νέων οδών δυσχεραίνουν την πρόσβαση και ομαλή

κίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων και ασθενοφόρων σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης ( π.χ σεισμού, φωτιάς κ.α) της πόλης.

Η οδός Ασκληπιού, στη φωτο δεν έχουν τελειώσει τα έργα
αλλά έχει πάρει την μορφή της μετά από αυτά

Έχουμε ήδη τονίσει πως είμαστε σύμφωνοι στον σχεδιασμό του ΣΒΑΚ ωστόσο η δημοτική αρχή οφείλει να συνεργαστεί και να αξιολογήσει τα προβλήματα που προκύπτουν από τις αλλαγές που πραγματοποιούνται, προχωρώντας σε άμεσες λύσεις.

Καλούμε τη δημοτική αρχή να προχωρήσει άμεσα στη σύσταση επιτροπής με τη συμμετοχή της Πυροσβεστικής υπηρεσίας όπου θα διενεργήσει αυτοψία σε όλες τις νέες οδούς για να εντοπιστούν και να αποκατασταθούν τα σημεία που δυσχεραίνουν τη διέλευση πυροσβεστικών οχημάτων και άλλων μεγάλων οχημάτων .

 Πλέον τίθεται θέμα ασφάλειας των πολιτών».

 

Αναδημοσίευση: larissapress.gr και larissapress.gr

Έκθεση ωμοτήτων

Την βιαιότητα που κυριαρχεί στην ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών σχολιάζει  εύστοχα σε άρθρο του με τον ίδιο τίτλο ό Ηίας Μαγκλίνης στην «Καθημερινή» της Παρασκευής 26 Ιουνίου.

• • •

Μια γυναίκα με νοητική υστέρηση πέφτει θύμα άγριου, ομαδικού βιασμού στο κέντρο της Αθήνας, μέρα μεσημέρι, από Ασιάτες μετανάστες. Λίγες ημέρες νωρίτερα, είχε προηγηθεί το απίστευτο περιστατικό της αιχμαλωσίας και του επαναλαμβανόμενου βιασμού μιας πενηντάχρονης καθαρίστριας από έναν σεσημασμένο για σοβαρές αξιόποινες πράξεις Βούλγαρο. Μια δεκατετράχρονη κοπέλα, απελπισμένη από την αντιμετώπιση των γύρω της εξαιτίας των κιλών της, καταλήγει στο χειρουργείο και στον θάνατο. Στη Μονή Πετράκη, ιερομόναχος με βαρύ μητρώο λόγω ναρκωτικών ραντίζει επτά μητροπολίτες, όχι με αγιασμό, αλλά με βιτριόλι. Το όλο συμβάν έχει κάτι σουρεαλιστικό, μοιάζει λίγο με μαύρη κωμωδία, μονάχα που δεν είναι κωμωδία τα οξέα στο πρόσωπο ενός ανθρώπου. Και όλα τα παραπάνω, στη σκιά της ακραίας φρίκης στα Γλυκά Νερά.

Ξαναδιαβάζω τις προηγούμενες προτάσεις και έχω την αίσθηση πως πρόκειται για μια έκθεση ωμοτήτων στην πανδημική Ελλάδα του 2021. Αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους τα περιστατικά, φαινομενικά άσχετα, πλην των δύο βιασμών. Κοινό χαρακτηριστικό όλων, όμως, η σαδιστική, παράλογη βία, ο βιασμός της σάρκας και της ψυχής, η κακοποίηση, η απαξίωση για το σώμα και την ψυχή του άλλου, η περιφρόνηση για τη ζωή ανθρώπων και ζώων. Ακόμα και η τραγική υπόθεση της δεκατετράχρονης μπορεί να μην ενέχει τη βία υπό τη στενή της έννοια, αλλά υπάρχει μια υπόγεια, εσωτερική βία διαρκείας, μια συλλογική ψυχική εγγραφή της περιφρόνησης και της επιθετικότητας, η οποία ισοπεδώνει εύθραυστους, ευάλωτους ψυχισμούς και τα όνειρα ενός παιδιού.

Με μια συμβολική έννοια, το βιτριόλι, εντέλει, ενώνει όλες αυτές τις περιπτώσεις, από την ψυχρή, φονική λογική του πιλότου έως την κακοποιητική στάση του όχλου. Ο όχλος δεν βλέπει ποτέ πρόσωπα, διότι και ο ίδιος ο όχλος δεν έχει πρόσωπο. Βλέπει μόνο «χοντρές», «καθυστερημένους», «μαύρους», «αδελφές». Το βιτριόλι σε αυτή την έκθεση ωμοτήτων, είτε ως υπαρκτό όπλο είτε ως συμβολικό, είναι αυτό που απομένει ως απόσταγμα μιας νοσηρής κατάστασης με την οποία τραφήκαμε ως κοινωνία χρόνια τώρα. Τοξικότητα, οξύτητα, μίσος, ένας μηδενισμός που ηδονίζεται με την καταστροφή για την καταστροφή. Ολο αυτό έγινε ένας συλλογικός εθισμός, σε συνδυασμό με κρατικούς, θεσμικούς μηχανισμούς και νομοθεσίες που μπάζουν από παντού. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό η Ελλάδα. Η χώρα, η κοινωνία, έχει μια δυναμική και μια δημιουργικότητα. Εχει όμως και το βιτριόλι. Και κάπως πρέπει να το δούμε όλο αυτό.

Το μικρό ενδιαφέρον των Ελλήνων για το Euro και η συμβολή σ’ αυτό των «μεταδόσεων» του ΑΝΤ1

Εδώ και δυο βδομάδες, από τις 11 Ιουνίου, η Ευρώπη ζει στον ρυθμό του Euro 2020. Και λέω η Ευρώπη, γιατί εδώ στην Ελλάδα δεν καταλαβαίνουμε σχεδόν τίποτε.

Η εξήγηση για το μικρό ενδιαφέρον των Ελλήνων νομίζω πως είναι η επιστροφή στη μιζέρια, της ΜΗ συμμετοχής της Εθνικής μας ομάδας αλλά και η αλλαγή στη μορφής της διοργάνωσης που ως τώρα δεν προκαλεί στο να παρακολουθήσουμε τους αγώνες. Και σαν να μην έφθαναν αυτά ήρθε και η χαριστική βολή που είναι αποκλειστική μετάδοση των αγώνων από τον ΑΝΤ1. Και όχι από την έμπειρη δημόσια τηλεόραση, την ΕΡΤ.

Ας δούμε πιο αναλυτικά τι εννοώ:

• Στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας βρήκε την  εθνική Ελλάδας να είναι υπολογίσιμη ομάδα.

Και μπορεί στο Euro του 2000 στα γήπεδα του Βελγίου και της Ολλανδίας να μην συμμετείχε μια που αποκλείστηκε στα προκριματικά από τη Νορβηγία

Όμως στο euro 2004 έγινε το θαύμα και το κατέκτησε η Εθνική Ελλάδος στα γήπεδα της Πορτογαλίας. Με την ορμή από αυτή την επιτυχία η ομάδα έδωσε το παρών και το 2008 στα γήπεδα της Αυστρίας κι Ελβετίας. Αλλά και το 2012 στα γήπεδα της Ουκρανίας και Πολωνίας. Με όχι καμμιά ιδιαίτερη επιτυχία είναι η αλήθεια.

Από το 2016 επιστρέψαμε στα συνηθισμένα. Στους αποκλεισμούς. Το γιατί δεν είναι επί του παρόντος.

Έτσι οι νεαροί φίλαθλοι που είχανε μάθει για δώδεκα χρόνια πως η Εθνική ομάδα συγκαταλέγεται στις καλύτερες της Ευρώπης «πήραν μεγάλη απογοήτευση».

Ενώ για μας τους μεγαλύτερους επήλθε και πάλι η κανονικότητα. Μια που είχαμε συνηθίσει στους αποκλεισμούς. Αφού είχαμε δει την Εθνική ομάδα να έχει συμμετοχή μόνο στο Κύπελλο Εθνών Ευρώπης (φωτο μια ενδεκάδα της), όπως το έλεγαν τότε, στην Ιταλία το 1980. Και πανηγυρίσαμε το μοναδικό γκολ το νεαρού τότε Νίκου Αναστόπουλου, που ήταν ακόμη στον Πανιώνιο πριν πάει στον Ολυμπιακό, επί της Τσεχοσλοβακίας. Αν και χάσαμε με 3 -1.

Ήμασταν περήφανοι για την ισοπαλία με 0 - 0 επί της μετέπειτα πρωταθλήτριας Δυτικής Γερμανίας. Κι εκνευρισμένοι για το πέναλτι που έδωσε ο Ανατολικογερμανός διαιτητής Πρόκοπ, όταν ο τερματοφύλακας Κωνσταντίνου, συγκρούστηκε με τον Νανίγκα.

• Η διοργάνωση άλλαξε πλέον μορφή.

Από το 1960 ως το 1976, οι τελικοί έγιναν με τέσσερις ομάδες και δύο αγώνες. Από το 1980 οι τελικοί έγιναν με οκτώ ομάδες και ένα τουρνουά 2 ομίλων. Το άσχετο γεγονός είναι πως στον τελικό του 1976 η Τσεχοσλοβακία είχε νικήσει στα πέναλτι τη Δυτική Γερμανία.

Οκτώ ομάδες συνέχισε να έχει το τουρνουά, ως και το 1992. Σημειώνω πως το 1992 το κύπελλο το κατέκτησε η εθνική Δανίας. Ομάδα που οι παίχτες της συγκεντρώθηκαν την τελευταία στιγμή ν’ αντικαταστήσουν την Γιουγκοσλαβία που είχε προκριθεί. Όμως η Γιουγκοσλαβία αποκλείστηκε για πολιτικούς λόγους. Γιατί υπήρχε πόλεμος, θα βρείτε αν ψάξετε. Αλλά το θέμα είναι πως αν αγωνιζόταν τότε η Γιουγκοσλαβία θα έπρεπε να συμμετάσχει, αυτοί που εκπροσωπούσαν, για τη Δύση, «τους κακούς» αυτού του πολέμου

Από το 1996 και μετά, λόγω και την «διάλυση της Ευρώπης» αρχίσαμε να έχουμε δεκαέξι ομάδες. Λες και το τουρνουά των τελικών έχει σχέση με τις χώρες – ομάδες που δηλώνουν αρχικά συμμετοχή. Το τουρνουά τον δεκαέξι ομάδων κράτησε ως το 2012.

Εδώ φτάσαμε στη μορφή που έχει σήμερα το ποδοσφαιρικό τουρνουά. Η αύξηση των ομάδων που παίρνουν μέρος δεν έγινε  αμέσως μετά την έκπληξη αυτή τη φορά. Την κατάκτηση του κυπέλλου δηλαδή από την Ελλάδα. Αλλά είχαμε ακόμη δυο διοργανώσεις και μετά προστέθηκαν άλλοι οκτώ που προκρίνονται στα τελικά.

Αυτό έκανε το τουρνουά πιο μεγάλο και ακόμη πιο βαρετό στη πρώτη φάση, αυτή των ομίλων. Κι έτσι μπορεί η  UEFA να πέτυχε τους σκοπούς της. Προσωπική μου άποψη, είναι πως η διοργανώτρια αρχή θέλησε μην αποκλείονται στα προκριματικά, και να συμμετέχουν στα τουρνουά, «μεγάλες δυνάμεις» του ποδοσφαίρου. Αλλά και να βρίσκονται πολλές χώρες σ’ αυτό. ‘Ώστε να ενδιαφέρει περισσότερο κόσμο επειδή συμμετέχει η χώρα τους, Να μη λείπει όμως παράλληλα και η ομάδα  - κίνητρο προς παρακολούθηση του τουρνουά. Το έκαναν όμως ουσιαστικά αδιάφορο ως να αρχίσει η φάση των νοκ ντάουν αγώνων που ξεκινά αύριο.

• Φέτος η διοίκηση της ΕΡΤ αποφάσισε να μην μεταδώσει το Euro. Έτσι τα δικαιώματα τα πήρε ο ANT1 έναντι 8.000.000 €. Λόγω της σφιχτής οικονομικής πολιτικής που λέει πως ακολουθεί. Και λέω πως αυτό είναι πρόφαση γιατί τόσα λεφτά είναι πολύ λίγα σε σχέση μ’ αυτά που θα μπορούσε να κερδίσει από χορηγούς.

Έτσι η διοίκηση της ΕΡΤ αποφάσισε να χαρίσει την «κότα με τα χρυσά αυγά» στον ΑΝΤ1.

Έχουμε λοιπόν απαράδεκτες περιγραφές των αγώνων. Μια  δεν υπάρχει κανένας απεσταλμένος επιτόπου στα γήπεδα να περιγράψει μέσα από το γήπεδο τις φάσεις, το κλίμα, τον παλμό. Οι περιγραφές γίνονται από το στούντιο, στην Αθήνα.

Ποιες περιγραφές δηλαδή; οι καφενιακές συζητήσεις που κάνουν τα «δίδυμα» των δημοσιογράφων ενώ βλέπουμε αγώνα. Υπάρχουν πολλοί που κλείνουν τον ήχο ενώ παρακολουθούν τα ματς κι όλοι παραπονιόμαστε πως δεν ακούμε όσο πρέπει τον «φυσικό ήχο» του γηπέδου.

Άσε που δεν είναι σωστά ενημερωμένοι. Για παράδειγμα στον αγώνα της Γαλλίας με την Πορτογαλία κατά την διακύμανση του σκορ έλεγαν άλλα αντί άλλων ως προς την βαθμολογία

Και το χειρότερο είναι πως «αυτοί οι τύποι» μας απειλούν ότι θα έχουν την μετάδοση και του Μουντιάλ.

Ποτέ δεν περίμενα πως τόσος κόσμος, ανεξάρτητα των πολιτικών αποχρώσεων, θα νοσταλγήσουν την ΕΡΤ. Και θα το γράφουν αυτό στα social media. Μπορεί η ΕΡΤ να μην έβγαζε κέρδος, παρ’ όλη την πληθώρα των χορηγών και των διαφημίσεων. Αλλά τουλάχιστον θα έκανε σωστή δουλειά.

Έτσι όλα δείχνουν πως από αυτό το Euro θα θυμόμαστε πολύ λίγα πράγματα, όπως φοβάμαι το ίδιο θα γίνει και με το Μουντιάλ του χρόνου. Αν έχουμε την ατυχία να παρακολουθήσουμε τους αγώνες μέσω του ΑΝΤ1

 

 

Πηγή: foxbet.gr και  avgi.gr

Αν σου βαστάει, έλα!

Με την ελληνική γλώσσα καταπιάστηκε την Παρασκευή 19 Ιουνίου ο δημοσιογράφος που γράφει το χρονογράφημα  στην στήλη ΚΑΠΟΥ ΠΗΓΑ. ΚΑΤΙ ΕΙΔΑ στη δεύτερη σελίδα της «δημοκρατίας» με το ψευδώνυμο Η ΑΚΙΣ.

Διαβάζοντάς το θα καταλάβει ο καθένας πόσο μεγάλη ζημιά έκανε το σχολείο που ΔΕΝ μας έκανε να αγαπήσουμε την Γλώσσα μας. Κι έγινε η ζημιά αυτή, όταν ήμασταν εμείς μαθητές, τις δεκαετίες του ’70  - ’90. Τότε  που υπήρχε πολυτονικό σύστημα, διδασκόταν λίγο παραπάνω τα αρχαία Ελληνικά και τα βιβλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας είχαν αριστουργήματα. Το πολυτονικό σύστημα καταργήθηκε το 1982, και το θεωρώ το μεγάλο λάθος των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου, όπως σημειώνω στην χθεσινή μου ανάρτηση

Φανταστείτε τι γίνεται  τώρα που εκτός του μονοτονικού, που αντικατέστησε το τις περισπωμένες, υπογεγραμμένες και τα πνεύματα, φθίνουν απ’ ότι ακούω όλα τα παραπάνω.

Διαβάστε το χρονογράφημα και βγάλτε κι εσείς τα συμπεράσματά σας.

• • •

ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ από τον φίλο μού, δικηγόρο Νίκο Παστελάκο: «Ο φιλόλογος Α. Αντωνάκος σε μια διάλεξή του ανέφερε μεταξύ άλλων: "Ο Λεωνίδας, όταν ο Ξέρξης τον ζήτησε να παραδώσει τα όπλα, τον απήντησε το περίφημο «μολών λαβέ» ! Αυτό αποδόθηκε ως `έλα να τα πάρεις'. Όμως ο Λεωνίδας ΔΕΝ ΕΙΠΕ ΑΥΤΟ. Αν εννοούσε αυτό, τότε Θα έλεγε 'ελθών λαβέ' και όχι `μολών λαβέ' .Το ρήμα ` μολώσκω', που τρέπεται σε `βλώσκω', έχει αόριστο Β' `έμολον' και τη μετοχή αορίστον `μολών'.

Γνωρίζουμε βεβαίως ότι στην αρχαία ελληνική γλώσσα ουσιαστικά δεν υπάρχουν συνώνυμα. Κάθε λέξη είχε μία ειδοποιό νοηματική διαφορά από την άλλη και δήλωνε κάτι λίγο διαφορετικό. Έτσι το ρήμα `βλώσκω' σημαίνει έρχομαι κάπου, πηγαίνω κάπου, αφού όμως πρώτα βρίσκω τα ψυχικά αποθέματα, το θάρρος ψυχής. Όταν λοιπόν ο Λεωνίδας απάντησε στην απαίτηση τον Ξέρξη `μολών λαβέ', δεν εννοούσε `έλα να τα πάρεις', αλλά `βρες πρώτα το Θάρρος και έλα να τα πάρεις' ή όπως είχε πολύ ορθά γράψει την πρώτη φορά των αναρτήθηκε η παρούσα ο φίλος Μανώλης Βονγιούχας `Αν σου βαστάει, έλα να τα πάρεις' .

Τι όμορφη που είναι η ελληνική γλώσσα! Οι Αγγλοι, ας πούμε, έχουν μια λέξη που αντιστοιχεί σε πολλές έννοιες. Μια γλώσσα πάμπλουτη, την οποία, δυστυχώς, επιθυμούμε να μεταβάλουμε σε κακή απομίμηση των αγγλικών, που μπορεί να είναι μια εύκολη και εύληπτη γλώσσα, που έχει, για παράδειγμα, το ρήμα start να σημαίνει: Αρχίζω, ξεκινώ, εκκινώ, θέτω σε κίνηση. Κι εμείς πήραμε το start και λέμε ξεδιάντροπα στο δελτίο της δημόσιας τηλοψίας: ` Ξεκίνησε το Φεστιβάλ Αθηνών". Τι λες, ρε πατριώτη; Για πού ξεκίνησε και πού θα βγει;  Και τι είναι το Φεστιβάλ; Τράτα ή παπόρι, τρένο ή φορτηγό τριαξονικό;

Τα Φεστιβάλ ΑΡΧΙΖΟΥΝ, αγαπητέ μου. Στα ελληνικά υπάρχει το ρήμα "αρχίζω" , που είναι εντελώς διαφορετικό σε έννοια από το ρήμα "ξεκινώ". Όπως το άλλο, των ακούμε στις ειδήσεις και διαβάζουμε στις εφημερίδες: "Ο τάδε σκότωσε τον δείνα". Και παρακάτω: "Το αυτοκίνητο παρέσυρε και σκότωσε τον τάδε". Στα ελληνικά υπάρχουν τα ρήματα "σκοτώνω" "φονεύω" και "αποκτείνω". Ο δολοφόνος φονεύει! Ο απρόσεκτος οδηγός σκοτώνει. Το "αποκτείνω" το ξεχάσαμε, έσβησε...

Προχθές άκουγα μια "πρωινατζού" να λέει "εμείς Θα το εξελίξουμε το θέμα". Τι λες, καλέ; Υπάρχει στα ελληνικά ρήμα "εξελίσσω' ; Από πότε το "εξελίσσομαι" έγινε ενεργητικό; Κι αυτές οι κοτσάνες, αυτά τα τούβλα, πέφτουν καθημερινά βροχή από εκφωνητές, δημοσιογράφους, πανελίστες, αερολόγους, αεριτζήδες, διερχομένους, μαϊντανούς και πρωινάδες! Κι εγώ Θυμάμαι πάντα τον Δημήτρη Γιαννουκάκη, των όταν τον έλεγα αναιδώς ότι τα επιρρήματα πρέπει να λήγουν σε "α", μου είπε ατάραχος: "Α... ευτυχά που μου το είπες"».

Το νομοθετικό και θεσμικό έργο των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου

Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς της σύγχρονης Ελλάδας, Ανδρέας Παπανδρέου πριν από 25 χρόνια (26 Ιουνίου το 1996).

Τιμώντας τη μνήμη και την προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου αναδημοσιεύω ένα απόσπασμα από τον Ειδικό Τόμο στα “Νέα” “”Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του” 2006. Στο οποίο ο  Κώστας Β. Μποτόπουλος γράφει για το θεσμικό έργο των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου.

Σημειώνω πώς κάποια μέρη από το «έργο αυτό» το ΠΑΣΟΚ, μετά τον θάνατο του Ανδρέα τα αποκήρυξε. Και μπορεί να μην τα «αποκήρυξε ανοιχτά», αλλά με την άνοδο του Σημίτη στην πρωθυπουργία και πολύ περισσότερο στην αρχηγία του κόμματος το ΠΑΣΟΚ μεταλλάχθηκε σ’ ένα νεοφιλελεύθερο κόμμα. Και το κακό είναι πω η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του ψήφιζαν το «νέο ΠΑΣΟΚ», αυτό που μετονομάστηκε σε ΚΙΝΑΛ, νομίζοντας πως ψηφίζει το κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου. Που πιστεύω πως η πραγματική δύναμη αυτού του μορφώματος είναι αυτή που του δίνουν σήμερα οι δημοσκοπήσεις (γύρω στο 6%)

• • •

Όταν, στις 18 Οκτωβρίου του 1981, ήρθε στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου η κοινωνική του απήχηση, το ριζοσπαστικό του πρόγραμμα, οι προσδοκίες που είχε γεννήσει η πορεία του προς την εκλογική νίκη, ο αέρας του νέου, του διαφορετικού και του ζωογόνου που έφερνε η δημοκρατική ανατροπή της σχεδόν μονοπωλιακά νεμόμενης την εξουσία Δεξιάς στην Ελλάδα, του έδιναν στήριγμα, ορμή και περιθώρια δράσης.

Τα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξαν ένας πραγματικά νομοθετικός οργασμός που έθεσε τις βάσεις για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό της Ελλάδας, την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, την κατοχύρωση της ισότητας των φύλων, τη δικαίωση των αγώνων του εργατικού Κινήματος και τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας μας.

 

1981-1985: Οι βάσεις της ισότητας και της Δημοκρατίας

Το βασικό χαρακτηριστικό των πρώτων χρόνων διακυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ ήταν η στενή σχέση προγραμματικών διακηρύξεων και πολιτικής πράξης. Το υπερφορτωμένο και, για τα ελληνικά τουλάχιστον δεδομένα, έντονα ριζοσπαστικό «πρόγραμμα εξουσίας» αντανακλάται αρκετά πιστά τόσο στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης (που έλαβαν χώρα στις 22 Νοεμβρίου του 1981, λόγω εντατικής διαβούλευσης μεταξύ των διαφόρων κυβερνητικών οργάνων) όσο και, από την αρχή του 1982, στα θεσμικά μέτρα που προτείνονται και υιοθετούνται.

Στα πρώτα έργα και ημέρες της κυβέρνησης της “Αλλαγής” περιλαμβάνονται εκτατεμένες νομοθετικές παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις που αναμορφώνουν τη χώρα και κυρίως διαμορφώνουν κλίμα αισιοδοξίας, ελευθερίας και προστασίας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

 

Δίνεται προτεραιότητα:

Εθνική συμφιλίωση = Αναγνώριση Εθνικής Αντίστασης, (ΕΑΜ) συνταξιοδότηση των αγωνιστών στην παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες τουΔημοκρατικού Στρατού.

στην Ενοποίηση των Σωμάτων Ασφαλείας:  Χωροφυλακή και Αστυνομία Πόλεων συγχωνεύτηκαν και δημιουργήθηκε η σημερινή Ελληνική Αστυνομία.

Η κατάργηση ιδιαίτερα της Χωροφυλακής έγινε δεκτή με πρωτοφανή αισθήματα ανακούφισης από τους αριστερούς πολίτες, καθώς είχε ταυτιστεί με τις αυταρχικές πρακτικές των κυβερνήσεων της δεξιάς, εξ ου και ο διαδεδομένος «φόβος του χωροφύλακα»

 

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ στην κοινωνία και το κράτος εξακολούθησαν να συντελούνται όπως:

Ο Εκδημοκρατισμός των Πανεπιστημίων – αποχουντοποίηση : Με τον πρωτοπόρο και προοδευτικό Νόμο-Πλαίσιο για τη λειτουργία των ΑΕΙ (ν. 1268/1982). Κατάργησε τον θεσμό της έδρας στα Πανεπιστήμια εισάγοντας τις τέσσερις βαθμίδες μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού, θεσμοθέτησε τα όργανα συνδιοίκησής τους από φοιτητές και καθηγητές, ενώ αναβάθμισε τα ΚΑΤΕΕ σε και συγκρότησε τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ).

Η Αναβάθμιση και ενίσχυση της Βασικής και Μέσης Εκπαίδευσης: Mε το Ν. 1566/85 για τη Βασική και Μέση Εκπαίδευση επιχειρήθηκε ένας δομικός κυρίως μετασχηματισμός της εκπαίδευσης, επιδιώκοντας τη μεγαλύτερη συμμετοχή των γονέων και μαθητών στα σχολικά πράγματα, ενώ αντικατέστησε τον θεσμό του επιθεωρητή με αυτόν του Σχολικού Συμβούλου.

• η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου,

• η ψήφος στα 18,

• η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982), σημ Garfield: το θεωρώ το μεγάλο λάθος των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου

• οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η πρόβλεψη από κοινού λήψης των αποφάσεων που αφορούν τους δύο συζύγους, η διατήρηση του πατρικού ονόματος της γυναίκας και μετά το γάμο, η θέσπιση ισότητας των συζύγων ως προς τη γονική τους ιδιότητα, η αναγνώριση του συναινετικού διαζυγίου και τον περιορισμό των λόγων μη συναινετικού χωρισμού μόνο στον «ισχυρό κλονισμό του γάμου», η σύνδεση του δικαιώματος διατροφής με την αντικειμενική ανάγκη και όχι πλέον με την υπαιτιότητα, η μείωση του ορίου ενηλικίωσης στα 18 χρόνια, ην πρόσδωση νομικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στους ανηλίκους και η πλήρης ενοποίηση των δικαιωμάτων των εκτός γάμου παιδιών με τα δικαιώματα των γεννημένων σε γάμο (τομέας στον οποίο η θεσμική αυτή  μεταρρύθμιση είναι η περισσότερο επαναστατική),

• η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της κατασκοπείας,

• η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

αποδοχή της πρότασης Μπρέζνιεφ για πάγωμα πυρηνικών εξοπλισμών στην Ευρώπη,

• η αναγνώριση Αραφάτ και Παλαιστινιακής Αρχής,

• το «μορατόριουμ» με Τουρκία και συνομιλίες με ΗΠΑ για τις βάσεις,

• η πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην Κύπρο–την 1η Μαρτίου 1982,

• η «Κίνηση των Έξι για την Ειρήνη» -στις 22 Μαΐου 1984-,

• επισκέψεις με «μήνυμα» σε Λιβύη του Καντάφι και Πολωνία του Γιαρουζέλσκι,

• η επιτυχής μάχη για τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα -το Μάρτιο του 1985)

• Ακόμη ιδρύθηκε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, μεταρρύθμιση που εισήχθει με το νόμο 1397/83.

 

Ήδη από τις προγραμματικές δηλώσεις, πάντως, ο νέος Πρωθυπουργός είχε φροντίσει να λειάνει τα πιο συγκρουσιακά στοιχεία των εξωτερικών προσανατολισμών του προ της εξουσίας ΠΑΣΟΚ: το «όχι στο ΝΑΤΟ» γίνεται «διαδικασία αποδέσμευσης από τη συμφωνία Ρότζερς», το «έξω οι βάσεις» αποκωδικοποιείται ως «θα θέσουμε ένα χρονοδιάγραμμα απομάκρυνσης των βάσεων», ενώ για ενδεχόμενη «αποχώρηση» από την ΕΟΚ λέγεται ότι πρώτα θα «επιδιωχθεί» (λέξη κλειδί, που εμπεριέχει την πιθανότητα μη ευόδωσης) «δημοψήφισμα σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες».

 

Μέσα στο 1985 αποφασίστηκε επιπλέον:

• η κατάργηση των φακέλων,

• η κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων

• η κατάργηση του σταυρού προτίμησης,

• η παύση των διακρίσεων με βάση τις πολιτικές πεποιθήσεις

• η συγκρότηση οργάνων δημοκρατικού προγραμματισμού στους Δήμους και στις κοινότητες,

• κατάργηση αντιδημοκρατικών νόμων στο συνδικαλισμό και διευκόλυνση της συνδικαλιστικής δράσης,

• η εισαγωγή νέου θεσμικού πλαισίου στο χωροταξικό σχεδιασμό,

• η λήψη μέτρων για τη μείωση της ρύπανσης,

• Η σύσταση Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων,

• η σταδιακή αύξηση των συντάξεων,

• επέκταση της πενθήμερης εργασίας,

• η ετήσια άδεια τεσσάρων εβδομάδων,

• κίνητρα για τον επαναπατρισμό των μεταναστών,

• η μείωση της στρατιωτικής θητείας,

• η ίδρυση Υπουργείου Νέας Γενιάς,

• η προώθηση του πολιτισμού μέσω της γενναίας χρηματοδότησης των θεάτρων και των καλλιτεχνών σε «κάθε γωνιά» της ελληνικής υπαίθρου.

Όλα αυτά δεν προαναγγέλθηκαν απλώς, αλλά έγιναν –σε βαθμό μάλιστα που, σήμερα, στην πλειοψηφία τους να θεωρούνται δεδομένα.

 

Στην οικονομία  ο Ανδρέας Παπανδρέου και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προέβησαν σε σειρά εθνικοποιήσεων, τηρώντας και τις προεκλογικές δεσμεύσεις του κόμματος για την “κοινωνικοποίηση των επιχειρήσεων”.

 

Αυτές οι «σοσιαλιστικού» χαρακτήρα αλλαγές εστιάζονται στην προσπάθεια διάσωσης των λεγόμενων «προβληματικών» επιχειρήσεων (ν.1386/1983) και στην τόνωση του «κοινωνικού προσώπου» των επιχειρήσεων (ν. 1365/1983 περί «κοινωνικοποιήσεων» και 1235/1983 περί εποπτικών συμβουλίων).

Οι δύο βασικές επιλογές του νόμου περί «προβληματικών», ο διορισμός προσωρινής διοίκησης με κρατική παρέμβαση στις υπαχθείσες στο συγκεκριμένο καθεστώς επιχειρήσεις και η αναγκαστική αύξηση του κεφαλαίου τους, ώστε το Κράτος να καταστεί κύριος μέτοχος, κρίθηκαν συνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας με την επίκληση της υπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος. Η πολιτική, όμως, επιλογή να κρατηθούν τεχνητά στη ζωή –με επιβάρυνση μάλιστα του Κράτους- επιχειρήσεις που με οικονομικά κριτήρια ήταν σχεδόν «κλινικά νεκρές» διέσωσαν αρκετές θέσεις εργασίας αν και δεν οδήγησαν σε πραγματική εξυγίανση έστω και λίγων «προβληματικών». Εκδημοκρατίσθηκαν όμως σε βάθος, ο τρόπος λειτουργίας και λήψης των αποφάσεων στους χώρους εργασίας.

 

Αυτή την εποχή κρατικοποιήθηκαν επιχειρήσεις που ανήκαν σε πολύ ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες:

η ΛΑΡΚΟ και η ΠΥΡΚΑΛ, τα τσιμέντα ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ, η Ελληνική Χαλυβουργία, ταναυπηγεία Σκαραμαγκά της οικογένειας Νιάρχου, η Πειραϊκή-Πατραϊκή (βιομηχανία) και η πολυεθνική ΕΣΣΟ-Πάππας

 Η αλλαγή πολιτικής που πραγματοποιήθηκε, ακριβώς επειδή είχε τόσο έντονα «ιδεολογικό» χρώμα, εμφανίστηκε προσανατολισμένη σε πολύ συγκεκριμένη κατεύθυνση: την εξάπλωση της ισότητας ανάμεσα στους πολίτες, μέσω της ενίσχυσης των αντικειμενικά ασθενέστερων ομάδων, την εξάλειψη διακρίσεων, τη βελτίωση των προϋποθέσεων άσκησης των ελευθεριών αλλά και του γενικού αισθήματος ελευθερίας, τη διεύρυνση της δυνατότητας απόλαυσης βασικών κοινωνικών αγαθών. Έτσι, οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις της πρώτης περιόδου μπορούν να ενταχθούν σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: μέτρα «αποκαταστατικής ισότητας», προσπάθεια ξεπεράσματος σχισμάτων του παρελθόντος, μέτρα ενίσχυσης της πολιτικής, με την ευρεία έννοια, δράσης και δομικές μεταρρυθμίσεις σε κοινωνικά κρίσιμα μέτωπα.

 

Η πρώτη «δέσμη» μέτρων ανακοινώθηκε από τηλεοράσεως από τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου την παραμονή πρωτοχρονιάς του 1982 και αποσκοπούσε στην άμεση οικονομική ενίσχυση των λιγότερο προνομιούχων, δηλαδή κυρίως των μισθωτών, των συνταξιούχων και των αγροτών.

 

Είχαμε έτσι:

• αυξήσεις μισθών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με την

• καθιέρωση της ΑΤΑ (αυτόματης τιμαριθμικής προσαρμογής),

• υιοθέτηση μηνιαίας άδειας με αποδοχές για όλους,

• μείωση των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας σε 40, αύξηση των κοινωνικών δαπανών του κράτους, γενναία αύξηση των κατωτάτων ορίων των συντάξεων (22% για το ΙΚΑ, 50% για ΤΕΒΕ, εμπόρων, 100% για ΟΓΑ),

• ενίσχυση των αγροτικών πόρων του προϋπολογισμού και τόνωση του αγροτικού εισοδήματος όχι μόνο χάρη στη γενναιοδωρία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής αλλά και του τρόπου εφαρμογής της στην Ελλάδα(Μαραβέγιας, σε Σπουρδαλάκη (επιμ.), 1988).

 

Για να μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν τα μέτρα αυτά, η κυβέρνηση «πόνταρε» σε ένα νέο-κεϋνσιανό μίγμα πολιτικής (Σπουρδαλάκης, 1988), που είχε αρχίσει να δοκιμάζεται ένα χρόνο νωρίτερα από την κυβέρνηση σοσιαλιστών-κομμουνιστών στη Γαλλία.

 

Το οικονομικό επιτελείο ήλπιζε ότι η παραγωγή θα ενθαρρυνόταν από την αύξηση των μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων, καθώς και από την εφαρμογή μιας πιο επιθετικής πολιτικής κινήτρων για παραγωγικές επενδύσεις, και ότι έτσι η τόνωση της ζήτησης θα εξισορροπούσε την αύξηση των κρατικών δαπανών. Bέβαια η επεκτατική εισοδηματική και δημοσιονομική πολιτική -με αύξηση δαπανών της τάξης του 33%- είχε ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του κόστους παραγωγής. Με δυο λόγια, αυξήθηκε το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα. Όμως η ανακούφιση των λεγόμενων «μικρομεσαίων» στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας, η αίσθηση ότι επιτέλους ακουγόταν η φωνή τους και η πρώιμη δημιουργία μια νέας τάξης που δεν υπήρχε σην Ελλάδα, της ΜΕΣΑΙΑΣ, ήταν γεγονός.

 

Το ιστορικό ίχνος της πρώτης θητείας του ΠΑΣΟΚ είναι πολύ λιγότερο αμφισβητήσιμο όσον αφορά τα μέτρα που λήφθηκαν για το ξεπέρασμα των ιδεολογικών και κοινωνικών σχισμάτων του παρελθόντος (Αλιβιζάτος, 1983).

 

Στην κατεύθυνση αυτή του ιστορικού προσπεράσματος του εμφύλιου σπαραγμού οδήγησε

• η απαγόρευση των βασανιστηρίων και

• η υπογραφή της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την κατάργηση της θανατικής ποινής

• Κρίσιμα βήματα για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα και απαρχή της εξομάλυνσης των παθών και της ωρίμανσης της δημοκρατίας μας.

 

Ειδικά η συνεδρίαση της 17ης Αυγούστου 1982 στη Βουλή για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και η σχετική αγόρευση του Ανδρέα Παπανδρέου δικαιούνται να περάσουν στην πρώτη γραμμή των κοινοβουλευτικών επιτευγμάτων της σύγχρονης νεοελληνικής κοινοβουλευτικής ιστορίας.

 

Στις μεταρρυθμίσεις που στόχο είχαν, κατά την έκφραση του Πρωθυπουργού, να «τεθεί σε νέες βάσεις η πολιτική δράση», συγκαταλέγονται η ρύθμιση του δικαιώματος ψήφου των ξενιτεμένων και των ναυτικών.

Στην ίδια κατηγορία θα πρέπει να ενταχθούν μια σειρά μέτρα με καταρχήν φιλεργατικό και φιλο-συνδικαλιστικό περιεχόμενο:

• η ψήφιση νόμου για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος (ν. 1264/1982),

• η αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας των συνεταιρισμών (ν. 1257/1982),

• ορισμός κατωφλιού 2% για τις απολύσεις των εργαζομένων, εξίσωση της αποζημίωσης των εργατών λόγω απόλυσης με εκείνη των υπαλλήλων,

• η θέσπιση συμμετοχής των εργαζομένων στα διοικητικά συμβούλια των δημοσίων επιχειρήσεων,

• η κήρυξη παράνομων των λοκ-άουτ (ανταπεργία)

• η κατάργηση της «νόμιμης» απαγόρευσης της απεργίας,

• η αύξηση των γονικών αδειών, διακοπών, συντάξεων, ασφάλισης των εργαζομένων. .

Εδώ επίσης θα πρέπει να ενταχθούν και τα μέτρα που λήφθηκαν για την ισότητα των φύλων, που μπορεί να μην οδήγησαν στην «ανατροπή των εξουσιαστικών σχέσεων» σε βάρος των γυναικών (Παντελίδου-Μαλούτα, σε Σπουρδαλάκη (επιμ.), 1998) αλλά κατοχύρωσαν σε πρωτόγνωρο για την Ελλάδα βαθμό την ισονομία ανδρών και γυναικών (η ίδια).

• Η κύρωση διεθνών συμβάσεων για την προστασία της μητρότητας (ν. 1302/1983)

και κατά των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών (ν.1342/1983),

• η θεσμοθέτηση της ισότητας των φύλων στις εργασιακές σχέσεις (ν. 4483/1984),

• η ίδρυση του Συμβουλίου Ισότητας των δύο φύλων (ν.1288/1982) και

• η αναβάθμισή του σε Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Προεδρίας (ν. 1558/1985),

Στον τομέα της αποκέντρωσης, που αποτελούσε από την αρχή για τους Σοσιαλιστές προνομιακό πεδίο ανάδειξης της διαφοράς του από τη συντηρητική παράταξη, οι θεσμικοί νόμοι 1270/1982 και 1416/1984 ενίσχυσαν σε σημαντικό βαθμό την αυτοτέλεια των Δήμων και Κοινοτήτων (Χριστοφιλοπούλου, σε Σπουρδαλάκη (επιμ.), 1998).

 

Δόθηκαν νέες αρμοδιότητες αναπτυξιακού χαρακτήρα στους ΟΤΑ, δημιουργήθηκαν θεσμοί διακοινοτικής συνεργασίας και κίνητρα για εθελοντικές συνενώσεις των μικρών κοινοτήτων, θεσπίστηκε νομικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις των ΟΤΑ και τις προγραμματικές συμφωνίες, ιδρύθηκαν θεσμοί λαϊκής συμμετοχής και δημοτικής αποκέντρωσης –διαμερισματικά και συνοικιακά συμβούλια, πάρεδροι οικισμών-, καταργήθηκε σχεδόν πλήρως ο έλεγχος σκοπιμότητας του νομάρχη (χωρίς, όμως, να πάψει ο κομματικός έλεγχος της κεντρικής εξουσίας επί των νομαρχιών), δημιουργήθηκαν τα νομαρχιακά συμβούλια (αλλά και κατέστη εξαρχής καθοριστικός ο ρόλος των κομματικών οργανώσεων ως προς τη στελέχωσή τους), άρχισαν ν’ αποκεντρώνονται σημαντικοί πόροι (αλλά και να δημιουργείται παράλληλα ένα κομματικό-πελατειακό σύστημα κατανομής τους).

Ειδικά θα πρέπει να αναφερθεί το δικαίωμα που δόθηκε στους ΟΤΑ για την ίδρυση των Κέντρων Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων, των περίφημων ΚΑΠΗ, που σύντομα αποδείχθηκαν ένας από τους πιο ευφάνταστους, στοχευμένους και αποτελεσματικούς, δηλαδή πραγματικά κοινωνικούς, θεσμούς όλων των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου.

Ήδη από τα πρώτα χρόνια της Αλλαγής “η τοπική αυτοδιοίκηση άλλαξε –ή μάλλον απέκτησε- πρόσωπο -κι ας μην απέκτησε μόνο ελκυστικά χαρακτηριστικά. Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για την κεντρική διοίκηση” (Σπανού, σε Σπουρδαλάκη (επιμ.), 1998).

 

Λιγότερο, τέλος, γνωστή αλλά διόλου ασήμαντη είναι η οικιστική και περιβαλλοντική παρέμβαση των πρώτων κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου (Μαλούτας-Οικονόμου, σε Σπουρδαλάκη (επιμ.),1998).

 

Σειρά μέτρων

• για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των αστικών κέντρων(εκεί χρωστάμε το «δακτύλιο» της Αθήνας αλλά και τις μετρήσεις των ρύπων),

• περιορισμός ίδρυσης νέων βιομηχανιών στην Αττική,

• Ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας (ν.1515/1985) και Θεσσαλονίκης (ν. 1561/1985)και κυρίως

• ψήφιση και θέση σε εφαρμογή του «οικιστικού νόμου» (1337/1983), με τον οποίο επιχειρήθηκε ένας αρκετά αποτελεσματικός –για τα ελληνικά δεδομένα- γενικός πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός.

Κατά την πρώτη κυβερνητική θητεία και ιδίως κατά τη διετία 1982-1983, που αποτελεί την κατά πολύ πιο γόνιμη σε μεταρρυθμίσεις περίοδο κάθε μεταπολεμικής ελληνικής κυβέρνησης- δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι άλλαξε ριζικά το πολιτικό κλίμα, σε συνθήκες μάλιστα διόλου απλές: αντίσταση ελληνικών και ξένων παραγόντων, κυβερνητική απειρία όλων σχεδόν των νέων Υπουργών, ξέσπασμα κύματος τρομοκρατικών επιθέσεων από το Μάρτιο του 1983.

 

Η πληθώρα των μέτρων υπέρ της ισότητας και των ελευθεριών και η ενσωμάτωση στο πολιτικό σκηνικό του μισού σχεδόν ελληνικού λαού, που ως χτες βρισκόταν, περίπου νομοτελειακά, «εκτός», συνιστούν επιτεύγματα μείζονος σημασίας, όσο κι αν δεν επενέργησαν στις «δομές του συστήματος», καθώς ήταν σαφώς και εξαρχής «σοσιαλρεφορμιστικής» κατεύθυνσης (Κοτζιάς, 1985).

Η συμβολή του Ανδρέα Παπανδρέου στα επιτεύγματα αυτά, όπως και στη γενικά ζωογόνο αν και συχνά απρόβλεπτη κινητικότητα στην εξωτερική πολιτική, ήταν κάτι παραπάνω από καταλυτική. Αν το ΠΑΣΟΚ ήταν εγγενώς «το κόμμα του Αντρέα», οι πρώτες του κυβερνήσεις (μέσα από τις συνεχείς «αναδομήσεις» τους, που έμελλε να φθάσουν τελικά αισίως τις 16 για την περίοδο 1981-1989) είχαν, παραπάνω από τη σφραγίδα, το ίδιο το «πρόσωπο του Αντρέα».

 

1985-1989: οι βάσεις της Ευρώπης

Τ
ο – κυβερνητικό πλέον – ΠΑΣΟΚ έπαιξε και κέρδισε τις εκλογές του 1985 γύρω από ένα θεσμικό στοίχημα: την ολοκλήρωση της ξαφνικά αναγγελθείσας συνταγματικής αναθεώρησης στην κατεύθυνση της περιστολής των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η πρωτοβουλία αυτή συνόδευσε (στην πραγματικότητα, εκεί οφείλει την ίδια της την ύπαρξη) την καθαρά πολιτική επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου να μη στηρίξει εκ νέου για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με τον οποίο όλα ως τότε έδειχναν ότι είχε συμφωνήσει την ανανέωση της θητείας του. Πέρα από τις προφανείς για την εκλογική διαπάλη συνέπειες αυτής της κίνησης, το αποτέλεσμα ήταν ότι, εξωτερικά τουλάχιστον, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εμφανιζόταν να συμπληρώνει τις πυκνές νομοθετικές μεταρρυθμίσεις της πρώτης της περιόδου στην εξουσία με το ακόμα πιο βαρύ και θεσμικά κρίσιμο εργαλείο πολιτειακής παρέμβασης, που είναι η συνταγματική αναθεώρηση.

Πέρα από τον αιφνιδιαστικό και, σε κάποιο βαθμό, συγκυριακό χαρακτήρα της, η αναθεώρηση καθεαυτή –της οποίας η πρόταση κατατέθηκε στη Βουλή του 1985 και ψηφίστηκε στην επόμενη Βουλή, το 1986-επέφερε μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας του πολιτεύματος, που μπορεί να θεωρηθεί ότι μόνο από αυτό το σημείο και εφεξής έγινε αμιγώς κοινοβουλευτικό.

Πράγματι, όλες οι επελθούσες αλλαγές (πλην μίας, της εισαγωγής της ονομαστικής ψηφοφορίας στο άρθρο 32 παρ. 1, που κατέστη αναγκαία λόγω της πικρής εμπειρίας των λευκών και γαλάζιων ψηφοδελτίων κατά την εκλογή του νέου Προέδρου Χρήστου Σαρτζετάκη) είχαν ως αντικείμενο την αφαίρεση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αρμοδιοτήτων που θα μπορούσαν, στα πλαίσια ενός προεδρευόμενου κοινοβουλευτικού συστήματος, να θεωρηθούν είτε υπερβολικές είτε δυνάμει επικίνδυνες.

Έτσι, μειώθηκαν οι πράξεις του Προέδρου που δεν απαιτούν πρωθυπουργική προσυπογραφή (άρθρο 35 παρ. 2 του Συντάγματος), «αυτοματοποιήθηκε», ώστε να μην αφήνει στον Πρόεδρο περιθώρια προσωπικών επιλογών, ο τρόπος διορισμού του Πρωθυπουργού (άρθρο 37 παρ. 2,3,4), περιορίστηκε στις μόνες περιπτώσεις της παραίτησης και της απώλειας της εμπιστοσύνης της Βουλής η «απαλλαγή» της κυβέρνησης από τα καθήκοντά της (άρθρο 38), καταργήθηκε ο αναχρονιστικός και μηδέποτε χρησιμοποιημένος θεσμός του Συμβουλίου της Δημοκρατίας που είχε την ευχέρεια να συγκαλεί ο Πρόεδρος (άρθρο 39), συρρικνώθηκε η δυνατότητα διάλυσης της Βουλής από τον Πρόεδρο (άρθρο 41 παρ.1), προβλέφθηκε η δυνατότητα της υποχρεωτικής για τον Πρόεδρο διάλυσης της Βουλής με πρωτοβουλία της κυβέρνησης (άρθρο 41 παρ.2), εξαλείφθηκε η δυνατότητα «κύρωσης» (δηλαδή άσκησης ελέγχου σκοπιμότητας) των νόμων από τον Πρόεδρο (άρθρο 42 παρ.1), καταργήθηκε ο θεσμός των «οργανωτικών διαταγμάτων», μέσω των οποίων ο Πρόεδρος θα μπορούσε ενδεχομένως να παρέμβει σε θέματα εσωτερικής κατάστασης της Διοίκησης (άρθρο 43 παρ.3), μεταφέρθηκε στην αποκλειστική δικαιοδοσία της Βουλής η απόφαση για χορήγηση αμνηστίας (άρθρο 47 παρ. 3), άλλαξαν, υπέρ της Βουλής και της κυβέρνησης, οι όροι θέσης σε εφαρμογή της «κατάστασης πολιορκίας» (άρθρο 48), πέρασε στη Βουλή και την κυβέρνηση η εξουσία για την προκήρυξη δημοψηφίσματος (άρθρο 44 παρ.2), ενώ, τέλος, ακόμα και για την εξαγγελία διαγγελμάτων προς το λαό ο Πρόεδρος οφείλει να έχει πλέον τη σύμφωνη γνώμη του Πρωθυπουργού (άρθρο 44 παρ.3).

Με τις δέκα αυτές αλλαγές αποσαφηνίστηκαν υπέρ της άμεσα εκλεγόμενης κυβέρνησης οι ρόλοι εντός του εκτελεστικού πόλου της εξουσίας, ενώ ο Πρόεδρος αναδεικνύεται πράγματι ρυθμιστής–και όχι «πρωταγωνιστής»-του πολιτεύματος, αφού διαθέτει πια μόνο τη δυνατότητα, κατά την έκφραση του γενικού εισηγητή της πλειοψηφίας Αναστάση Πεπονή, «να παίρνει τα δεδομένα που προκύπτουν από τη Βουλή και το λαό και μ’ αυτά τα δεδομένα να προβαίνει στις αναγκαίες ρυθμιστικές ενέργειες». Μπορεί, όπως πρόβαλλαν αρκετοί θεωρητικοί (πρωτοστατούντος του Αριστόβουλου Μάνεση), το πολίτευμα να έγινε, εκ του αποτελέσματος, πιο «πρωθυπουργικοκεντρικό», σε κάθε όμως ουσιαστικά κοινοβουλευτικό σύστημα ο βασικός πόλος της εξουσίας δεν μπορεί παρά να είναι η κυβέρνηση και ειδικά ο επικεφαλής της. Από την άλλη, το ξεκαθάρισμα ρόλων που πραγματοποιήθηκε ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, τόσο από συμβολική όσο και από πρακτικά πολιτική άποψη, όπως θα αποδείκνυαν οι εξελίξεις που σύντομα ακολούθησαν (ιδίως στο διάστημα 1989-90, με την αδυναμία σχηματισμού αυτοδύναμων κυβερνήσεων και τις συνεχείς εναλλαγές Πρωθυπουργών).

Στο πλαίσιο πάντα της ενίσχυσης του κοινοβουλευτικού χαρακτήρα του πολιτεύματος, η συνταγματική αναθεώρηση συμπληρώθηκε και από τη μεταρρύθμιση του Κανονισμού της Βουλής, τον Ιούνιο του 1987. Η μεταρρύθμιση αυτή επέφερε αρκετές θετικές καινοτομίες (πρόσβαση περισσότερων μελών της αντιπολίτευσης σε θέσεις Αντιπροέδρων της Βουλής, δυνατότητα σύστασης ειδικών επιτροπών για την προετοιμασία των νόμων, μείωση του χρόνου ομιλίας των μελών της κυβέρνησης, ίδρυση της Διάσκεψης των Προέδρων ως αυτόνομου οργάνου, παροχή δυνατότητας ακρόασης εξωκοινοβουλευτικών προσώπων, καθιέρωση των επίκαιρων ερωτήσεων και επερωτήσεων).

Κατά τα άλλα, η δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία –που σχεδόν εξαντλείται, από πλευράς θεσμικών μέτρων, στη διετία 1985-1987- σφραγίστηκε από την ολοκλήρωση της στροφής σε πιο «ορθόδοξα» σχήματα άσκησης της οικονομικής ιδίως, αλλά και της κοινωνικής πολιτικής.

Με το «σταθεροποιητικό πρόγραμμα» της οικονομίας, που άρχισε επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη και συνεχίστηκε, ενσωματώνοντας πλέον ανοικτά την έννοια της «λιτότητας», επί υπουργίας Κώστα Σημίτη, η διακυβέρνηση της δεύτερης τετραετίας άρχισε έμπρακτα να εργάζεται για την ενσωμάτωση της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Ευρώπη πήρε τη θέση του «ονείρου» -από ανάγκη ίσως αλλά ανεπίστρεπτα- κι αυτό είναι το ιστορικό ίχνος, κάθε άλλο παρά αδιάφορο, της δεύτερης κυβερνητικής θητείας.

 

Με κύρια αρχή –και προμετωπίδα- «δεν μπορούμε να καταναλώνουμε περισσότερα απ’ όσα παράγουμε»,  το σταθεροποιητικό πρόγραμμα της οικονομίας περιλάμβανε υποτίμηση της δραχμής κατά 15% (11 Οκτωβρίου1985), πάγωμα των μισθών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (που επιβλήθηκε μάλιστα με πράξη νομοθετικού περιεχομένου, ενδεικτική του εξαιρετικού χαρακτήρα αλλά της κοινωνικής αντίστασης που αμέσως άρχισαν ν’ αντιμετωπίζουν τα σχετικά μέτρα), έλεγχο των προσλήψεων, συγκράτηση των δημοσίων εξόδων ιδίως μέσω περιορισμού των κοινωνικών δαπανών, φορολογικές απαλλαγές για το μεγάλο κεφάλαιο, προσπάθεια αναδιοργάνωσης του ευρύτερου δημόσιου τομέα και ανασυγκρότησης των δημοσίων επιχειρήσεων, «νοικοκύρεμα» (δηλαδή κλείσιμο ή πώληση σε ιδιώτες) των «προβληματικών», καθώς και πρωτοβουλίες για τη σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς από τον κρατικό εναγκαλισμό. Συμβολικά αλλά και πρακτικά, η εφαρμογή αυτού του σχεδίου αναδιάρθρωσης, που έγινε ωστόσο προσπάθεια να διαθέτει και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, τέθηκε υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού στηρίχτηκε σε ένα δάνειο έκτακτης ανάγκης ύψους περίπου 2 δισεκατομμυρίων ecu. Ουσιαστικά οι Βρυξέλλες κατέστησαν έτσι, βάσει συνειδητής πολιτικής επιλογής της κυβέρνησης, μέτοχος –καθοδηγητής αλλά και ελεγκτής- των οικονομικών εξελίξεων στην Ελλάδα (Καρακούσης, 2006).

 

Άξιες λόγου είναι ορισμένες αλλαγές στο διοικητικό σύστημα,

• του ν. 1559/1986 για τη βελτίωση των σχέσεων Κράτους και πολίτη,

• του ν. 1558/1986 για την αναδιάρθρωση του Υπουργικού Συμβουλίου,

• που διαθέτουν δομικά χαρακτηριστικά (μείωση των διοικητικών εγγράφων και αύξηση της διαφάνειας η πρώτη, εξορθολογισμός της κυβερνητικής λειτουργίας με βάση τον καταμερισμό αρμοδιοτήτων ανά τομέα η δεύτερη) αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καταπολέμησαν σε βάθος ούτε την κρατική γραφειοκρατία ούτε την κυβερνητική έλλειψη συλλογικότητας και υπερπληθωρικότητα (είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσως μετά τις εκλογές το προσωρινό κυβερνητικό σχήμα είχε 19 Υπουργούς, αλλά μετά την προσπάθεια μονιμότερης περιστολής απέκτησε εκ νέου 42 μέλη).

Χρήσιμη νομοθετική ρύθμιση αποτελεί επίσης η ψήφιση του νόμου 1650/1986 για την προστασία του περιβάλλοντος, που συνδυάζει, με περισσότερο αποτελεσματικό παρά τολμηρό τρόπο, στοιχεία κωδικοποίησης των ως τότε πολυσχιδών και κατάσπαρτων επιμέρους ρυθμίσεων, ένταξης νέων στοιχείων περιβαλλοντικής πολιτικής πάνω στο δίπτυχο «ανάπτυξη-ισορροπημένο περιβάλλον» και αρχή εναρμόνισης με το αντίστοιχο κοινοτικό πλαίσιο (Σαμιώτης, σε Σπουρδαλάκη (επιμ.), 1998).

Αξιοσημείωτη είναι επίσης η πρώτη –ανολοκλήρωτη, λόγω κυρίως της σπασμωδικότητας της κι όχι τόσο των κοινωνικών αντιστάσεων που συνάντησε- ρήξη της κυβέρνησης -με πρωτοβουλία του Υπουργού Παιδείας Αντώνη Τρίτση- με τις εκκλησιαστικές αρχές, με αφορμή την πρωτοβουλία για παραχώρηση αγροτικών εκτάσεων, που η Εκκλησία θεωρούσε ότι της ανήκαν, σε αγροτικούς συνεταιρισμούς.

 

 

Μετά από προσωπική παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ στον Ανδρέα Παπανδρέου –κι αφού είχε προηγηθεί παραπληροφόρηση και κηρύγματα από άμβωνος που προανήγγειλαν σε μεγάλο βαθμό τις αντίστοιχες κινητοποιήσεις κατά τη «μάχη των ταυτοτήτων»- οι δύο πλευρές προχώρησαν, στις 11 Μαϊου 1988, σε «αμοιβαίως επωφελή» συμφωνία.

 

Ακόμη δημιουργείται το ΑΣΕΠ (νόμος Πεπονή), ανακοινώνεται το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας-Κύπρου και επιβάλλεται εμπάργκο στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Τη σκληρή στάση του εμπάργκο ο Ανδρέας Παπανδρέου θα την εξηγήσει με την εμβληματική φράση: “Το όνομά μας είναι η ψυχή μας.”

Τη δεκαετία του ’80 η ελληνική κοινωνία άλλαξε ριζικά, και οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου είχαν κορυφαίο ρόλο σε αυτό τον μετασχηματισμό.

Οι αλλαγές ήταν βαθύτερες και πιο ριζοσπαστικές στην επαρχία, και όχι τόσο στην Αθήνα, κάτι που εξηγεί και την καλύτερη επίδοση του ΠΑΣΟΚ εκεί. Σχεδόν αμέσως μετά το 1981, η επαρχία απαλλάχτηκε οριστικά και αμετάκλητα από τον “φόβο του χωροφύλακα”, η θέση των γυναικών βελτιώθηκε πολύ, δημιουργήθηκαν πολιτιστικά και αθλητικά σωματεία σε όλη τη χώρα με την ενεργό στήριξη της Μελίνας Μερκούρη, ενώ το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Γιώργου Γεννηματά έφερε για πρώτη φορά σύγχρονη ιατρική περίθαλψη σε πολλές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας· αυξήθηκαν σημαντικά οι μισθοί με αποτέλεσμα την εμφάνιση ενός καταναλωτισμού ανάλογου με τις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, η ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης οδήγησε σε ένα πρωτοφανές επίπεδο λαϊκής συμμετοχής σε κοινωνικο-πολιτικά θέματα,

O Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ένας χαρισματικός ηγέτης, ένας ενθουσιώδης ρήτορας αλλά κυρίως ένας μεγάλος μεταρρυθμιστής που συγκρούστηκε με  παραδοσιακούς μηχανισμούς εξουσίας και τα ισχυρά “τζάκια” της εποχής.

Το μεγάλο πολιτικό του κενό είναι εμφανές ιδίως σήμερα ενώ η αναγνώριση της προσφοράς του ήταν καθολική όχι μόνο απ΄τον Λαό που τον έκανε “δικό” του και τον αποκαλούσε με το μικρό του όνομα αλλά ακόμη κι απ’ τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Αξίζει να αναφερθούμε σε μια ιστορική φράση της Μάργκαρετ Θάτσερ για τον Α.Παπανδρέου:

«Δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του.»

 

 

Αναδημοσίευση: thecaller.gr

Η σωστή οικογενειακή χρήση της τεχνολογίας

Μπορείτε να το επιτύχετε με το να συμφωνήσετε σε βασικούς κανόνες και αρχές ως προς την ορθή χρήση των Μέσων και της τεχνολογίας

Αν η οικογένειά σας έχει μία υγιή σχέση με την τεχνολογία, όλα τα μέλη προσπαθούν να την χρησιμοποιούν με τρόπους που επιδρούν θετικά στη μεταξύ σας σχέση. Επίσης, είναι πιθανότερο να έχετε θετικές εμπειρίες με τα Μέσα που ταιριάζουν στα ενδιαφέροντα και τις ατομικές ανάγκες σας.

• • •

Μπορείτε να το επιτύχετε με το να συμφωνήσετε σε βασικούς κανόνες και αρχές ως προς την ορθή χρήση των Μέσων και της τεχνολογίας.

 ΤΟ ΚΑΛΟ ΠΡΟΤΥΠΟ: Το πώς χρησιμοποιείτε την τεχνολογία ως γονέας σχηματίζει και την αντίληψη του παιδιού για το τι είναι εντάξει. Του δείχνετε επίσης και πόσο σημαντική είναι η τεχνολογία. Ένα ημερολόγιο μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε πόση ώρα περνάτε και να προτρέψετε και το παιδί να κάνει το ίδιο ώστε να τα δείτε μαζί στο τέλος της εβδομάδας. Δημιουργήστε ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου θα του λέτε ποιες εφαρμογές χρησιμοποιείτε ή ποιους ανθρώπους ακολουθείτε και γιατί.

 ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΩΣ ΧΡΗΣΤΗ: Τα παιδιά τείνουν να κάνουν χρήση της τεχνολογίας διαφορετικά από τους ενήλικες. Έτσι δείχνετε σεβασμό και ενδιαφέρον ως προς τα δικά του ενδιαφέροντα. Ρωτήστε το με τι ασχολείται και αν υπάρχουν τυχόν ανησυχίες. Ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνετε πλήρως, δείξτε ενθουσιασμό και συνεργατικό πνεύμα.

 ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ: Αναζητήστε εκείνα που συμβάλουν στην εκπαίδευση και στα ενδιαφέροντα του παιδιού και προτείνετε στο παιδί τις ανάλογες εφαρμογές ή ιστοσελίδες. Αν κάνετε κι εσείς το ίδιο με τον εαυτό σας, το παιδί θα θέλει να σας μιμηθεί.

 ΚΑΝΤΕ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥΣ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ: Ένα οικογενειακό σχέδιο θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε κανόνες σε ασφαλείς και θετικούς τρόπους. Πρέπει να φανείτε ελαστικοί και να σκεφτείτε ότι η καθημερινότητα αλλάζει μέσα στις γιορτές αλλά και σε ιδιαίτερες περιστάσεις. Επομένως είναι καλό να αναθεωρείτε τους κανόνες κάθε λίγους μήνες.

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Κάντε το με τέτοιο τρόπο που να είναι ευχάριστος και να βελτιώνει τη μεταξύ σας επικοινωνία. Ζητήστε του να σας μάθει το αγαπημένο του παιχνίδι και κάντε κι εσείς το ίδιο μαζί του, αν το επιτρέπει η ηλικία του.

 

  

Αναδημοσίευση: imommy.gr

Δημήτρης Γληνός: Το κύμα της αγραμματοσύνης

 Το άρθρο αυτό του Δημήτρη Γληνού δημοσιεύτηκε σε τέσσερις συνέχειες στον «Νέο Δρόμο», το περιοδικό του Εκπαιδευτικού Ομίλου, από τον Δεκέμβριο του 1928 έως τον Φεβρουάριο του 1929. Διατηρήσαμε την ορθογραφία του συγγραφέα εκτός από τον τονισμό. Μόνο στον τίτλο διόρθωσα το  ΑΓΡΑΜΑΤΩΣΥΝΗΣ που έχει ο Γληνός στο κείμενό του, εκεί το κράτησα αυτούσιο, όπως τον έχω βάλει στην αρχή του κειμένου.

Αν και το κείμενο έχει γραφτεί πριν σχεδόν έναν αιώνα, πολλά από αυτά που αναφέρει ο δάσκαλος, ριζοσπάστης παιδαγωγός Δημήτρης Γληνός ισχύουν και σήμερα. Τηρουμένων των αναλογιών βέβαια γιατί τον τελευταίο αιώνα σταματήσαμε να γράφουμε στην καθαρεύουσα αλλά καταργήσαμε τα πνεύματα καθώς και την περισπωμένη

Δείτε και τα τέσσερα κείμενα του εκπαιδευτικού, συγγραφέα και πολιτικού Δημήτρη Γληνού. Που υπήρξε από τους πρωτεργάτες της λεγόμενης «γλωσσοεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης»

• • •

ΤΟ ΚΥΜΑ ΤΗΣ ΑΓΡΑΜΑΤΩΣΥΝΗΣ

Α’

Η ελληνική κοινωνία υποκρίνεται τον κατάπληχτο. Εφημεριδογράφοι, αποθηκάριοι της σοφίας στο Πανεπιστήμιο, Πρυτάνεις, «γονείς» και πολίτες, «που πονούν τον τόπο», βγήκαν στις εφημερίδες και σκίζουν τάχα τα ρούχα τους, γιατί πλάκωσε «κύμα αγραματωσύνης». Και αναζητούν τα αίτια και τη θεραπεία. Μα αν είναι κάτι θλιβερό, θλιβερότερο και από την αγραματωσύνη είναι ο τρόπος, που αντικρίζεται το πρόβλημα. Αληθινή παράκρουση. Καμιά αντικειμενικότητα. Ο καθένας, όπου μισεί, εκεί και λαλεί και καταλαλεί. Φταίει ο Βενιζέλος, φταίει το Πανεπιστήμιο, φταίνε οι καθηγητές της Μέσης Παιδείας, φταίνε οι δημοδιδάσκαλοι, φταίνε οι ελληνοδιδάσκαλοι, φταίει ο πόλεμος, φταίνε τα θρανία, φταίνε οι μιστοί, φταίει το Κράτος, μα προ πάντων φταίνε οι μαλιαροί, οι κομουνιστές, οι άθεοι. Ποιοι άλλοι; Αν δεν ήταν… η κ. Ρόζα Ιμβριώτη δε θα είχαμε αφτό το απαίσιο κατάντημα. Και κανένας δεν αντικρίζει νηφάλια την κατάσταση. Κανένας δεν αναλύει το φαινόμενο, που είναι τόσο πολυσύνθετο, τόσο βαθιά ριζωμένο στον οργανισμό μας, με αληθινή στοργή, με αληθινό πόνο για το λαό, που γι’ αφτόν ουσιαστικά πρόκειται.

Δεν έχει καμιά σημασία να ρίξουμε και μεις μια κραβγή οποιαδήποτε μέσα στην οχλοβοή. Χρέος μας είναι να κοιτάξουμε το πρόβλημα ψύχραιμα και να πούμε τη γνώμη μας χωρίς προκατάληψη. Όσοι θέλουν, ας μας προσέξουν και ας μας ακούσουν. Όσοι θέλουν, ας ρίξουν το ανάθεμα πάνω μας.

Σήμερα θα διαγράψουμε στις γενικές του γραμμές το ζήτημα, προσπαθώντας να βάλουμε ένα κάποιο σύστημα στην εξέταση του. Θα συνεχίσουμε τη μελέτη μας και με ομιλίες και άρθρα και θα δώσουμε την άποψή μας πλατιά. Με τους βάρβαρους δε θα γίνουμε βάρβαροι και με τους πρωτόγονους πρωτόγονοι.

Και πρώτα πρώτα τι πιστοποιήθηκε και πώς; Στις εισιτήριες εξετάσεις του Πανεπιστήμιου ένας μέγιστος αριθμός από τελειόφοιτους του Γυμνάσιου έγραψαν ελεεινά. Από τα γραφτά τους, από όσα στοιχεία δόθηκαν στη δημοσιότητα βγαίνουν τα ακόλουθα πορίσματα. 1) Οι νέοι αφτοί ανορθογραφούν κατά τρόπο φριχτό. 2) Δε μπορούν να διατυπώσουν τα νοήματά τους 3) Δεν έχουν ακριβολογημένες γνώσεις ή καλύτερα δεν έχουν γνώσεις. 4) Δεν έχουν νοήματα, δε στοχάζονται λογικά.

Εδώ ανοίγεται ένα πρώτο ερώτημα. Με ποιο τρόπο πιστοποιήθηκε το φαινόμενο και σε ποιο βαθμό είναι πραγματικό και για τα τέσσερα αφτά σημεία; Με τις εισιτήριες εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο. Μα αφτό είναι μια φράση. Τι θα πει «εισιτήριες εξετάσεις;» δηλαδή τι είδος δοκιμασία για την πνεβματική ικανότητα ενός ανθρώπου είναι αφτή; Με ποιους όρους έγιναν; Τι θέματα δόθηκαν; Με ποιες ψυχολογικές συνθήκες έγραψαν τα παιδιά; Αφτό είναι ένα στοιχείο του προβλήματος πολύ σημαντικό. Έπειτα σε ποιο βαθμό αληθέβουν όλα τα στοιχεία του φαινόμενου; Εδώ δε μας δόθηκαν αρκετά στοιχεία για να κρίνουμε. Μόνο η ανορθογραφία φαίνεται οριστικά και απόλυτα πιστοποιημένη. Μα ας υποθέσουμε πως η πιστοποίηση του φαινόμενου είναι αντικειμενική για όλα του τα μέρη.

Ένα δέφτερο ερώτημα θα ήταν, είναι νέο το φαινόμενο; Σημερινό μόνο ή και παλαιότερο; Είναι μόνο μεταπολεμικό; Εδώ θα είχε κανείς να παρατηρήσει, πως εισιτήριες εξετάσεις γίνονται μόνο τα τρία τελεφταία χρόνια. Αν γινότανε και πριν από τον πόλεμο, δε θα είχαμε τα ίδια αποτελέσματα; Όλα τα δεδομένα μας απαντούν, πως το φαινόμενο δεν είναι μόνο τωρινό. Αν παρακολουθήσουμε την παιδαγωγική φιλολογία μας και την κίνηση γύρω από το πρόβλημα της Παιδείας τα τελεφταία πενήντα χρόνια, θα ιδούμε πάντα τις ίδιες κατηγορίες να λέγονται και από καθαρεβουσιάνους και από δημοτικιστές, ότι δηλαδή τα παιδιά, που τελειώνουν το Γυμνάσιο ούτε ένα γράμα δε μπορούν να γράψουν σωστά. Ούτε το φαινόμενο ούτε τα αίτια, που το γενούν, είναι σημερινά, είναι πολύ βαθύτερα. Μπορεί βέβαια σήμερα να έγιναν εντονότερα και τα αίτια και τα αποτελέσματα. Είναι όμως χρήσιμο και απαραίτητο να πιστοποιήσουμε τα χρονικά όρια του φαινόμενου, για να πάμε ως τις ρίζες του.

Ας αφήσουμε ένα τρίτο ερώτημα, που θα μπορούσε να τεθεί σχετικά με κείνους, που φωνάζουν σήμερα τόσο πολύ για την κατάντια των νέων, δηλαδή τους καθηγητές στο Πανεπιστήμιο. Το ερώτημα δηλαδή, όχι με ποια εφόδια έρχονται για να μπουν, μα με ποια εφόδια γλωσικά και πνεβματικά βγαίνουν από το Πανεπιστήμιο οι νέοι. Και όχι μόνο σήμερα, μα πάντα. Γιατί είναι βέβαιο και αν ήταν ειλικρινείς, θα το ομολογούσαν πρώτοι αφτοί οι καθηγητές, ότι η αγραματωσύνη, που παρουσιάζουν οι τελειόφοιτοι του Πανεπιστήμιου στις εξετάσεις τους, είναι ακόμη φριχτότερη. Αν παρακαθήσει κανείς στις διπλωματικές εξετάσεις οποιασδήποτε Σχολής για λίγες μέρες, θα φρίξει για τις απαντήσεις, που δίνουν οι υποψήφιοι επιστήμονες. Αν τους δώσει να γράψουν, θα ιδεί την ίδια ασυναρτησία, το ίδιο πελάγωμα, την ίδια αδυναμία στοχασμού και γνώσης. Είναι γνωστό, πως στις δέκα αράδες, που γράφουν για θέμα αφτοί οι τελειόφοιτοι της φιλολογίας υπάρχουν κατά κανόνα λάθη ορθογραφικά, πολλές φορές χειρότερα από αφτά που έκαμαν εφέτος οι νέοι στην εισιτήρια δοκιμασία τους. Εγώ ο ίδιος θυμάμαι στα 1900 φοιτητή, που απάντησε σε καθηγητή, που τον αρώτησε, πόση είναι η διάμετρος του θερμομετρικού σωλήνα; - «Τεσσάρων μέτρων». Ένας άλλος τελειόφοιτος της φιλολογίας δεν ήξερε να απαντήσει πότε έγινε η εν Μαραθώνι μάχη. Και όμως τα διπλώματα δίνονται αράδα και δεν υπάρχει ίσως παράδειγμα νέου, που να μπήκε στο Πανεπιστήμιο και να μη βγήκε με δίπλωμα για λόγους αγραματωσύνης. Ένα τέταρτο ερώτημα πολύ σημαντικό θα ήταν τι σημαίνει αφτή η ένδειξη της ανορθογραφίας, της φραστικής ανικανότητας και της αμάθειας, για την αληθινή μόρφωση των νέων, για τις καθολικές ικανότητες τους, για την προετοιμασία τους για τη ζωή και μάλιστα την ανώτερη ζωή του επιστήμονα, που έρχονται να ζήσουν;

Και ένα πέμπτο τέλος ερώτημα θα ήταν. Τι σημαίνει το φαινόμενο, που πιστοποιήθηκε και οι ανησυχίες, που το παρακολούθησαν, για το σύνολο του λαού, και προπάντων για τον εργάτη, το χωρικό και το μικροαστό, που δεν πηγαίνει ούτε στο Γυμνάσιο ούτε στο Πανεπιστήμιο; Για τη δική του Παιδεία, για τη δική του μόρφωση, για τη δική του ζωή, τι αξία έχουν οι γραματισμένοι ή αγράματοι νέοι του Πανεπιστήμιου, το ιδανικό, που προβάλεται για τη μόρφωσή τους και οι απαιτήσεις της αστικής τάξης για την Παιδεία της;

Αφτά είναι τα πρώτα ερωτήματα, που θα έθετε ένας επιστήμονας, αν πρόκειται να καταπιαστεί σοβαρά, νηφάλια και αντικειμενικά, χωρίς προκατάληψη φωνασκίες και βάρβαρες κραβγές, χωρίς τύφλωση από πάθη και φόβους για ένα τέτιο σπουδαίο πρόβλημα, που μέσα του καθρεφτίζεται όλο το ζήτημα του πολιτισμού μας, της ικανότητας μας για τη ζωή, της πνεβματικής και ηθικής οργάνωσης μας.

Έπειτα θα είχε να κατατοπιστεί στη σημασία του φαινόμενου, να αναλύσει τα αίτια του τα επιφανειακά και τα βαθύτερα και έπειτα να προβεί στην υπόδειξη για τα μέσα της θεραπείας.

Το πρώτο τούτο σημείωμα είναι απλά σχεδιαστικό. Σιγά-σιγά θα εξετάσουμε συστηματικά ολόκληρο το πρόβλημα.

 

Β’

Στο προηγούμενο σημείωμα μας αναλύσαμε το φαινόμενο της αγραματωσύνης, όπως παρουσιάστηκε στις εισιτήριες εξετάσεις του Πανεπιστημίου στα τέσερα στοιχεία του, ανορθογραφία, ανικανότητα στη διατύπωση νοημάτων, έλειψη γνώσεων, ανικανότητα στοχασμού και κρίσης.

Αν τώρα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη σημασία του φαινόμενου, πρέπει να διακρίνουμε τη στενά εκπαιδεφτική σημασία του από τη γενικότερη κοινωνική.

Η εκπαιδεφτική σημασία του φαινόμενου είναι, πως οι νέοι, που τέλιωσαν το Γυμνάσιο παρουσιάζονται φριχτά ελατωματικοί στη διανοητική τους μόρφωση. Ένα είδος από τις ικανότητες τους, δηλ. η έκφραση του ψυχικού των κόσμου με το λόγο, ο γνωστικός των πλούτος και η κριτική λειτουργία του νου των δεν παρουσιάζουν καμιά αρτιότητα αντίστοιχη με την ηλικία τους, με τα χρόνια, που σπουδάζουν, και με την πρόθεση τους να γίνουν επιστήμονες.

Για το αν υπάρχουν άλλες ικανότητες στους νέους αφτούς, όπως και για την ηθική τους κατάσταση δεν έχουμε καμιά ένδειξη. Δεν αντικρίζουμε λοιπόν ολάκερο το μορφωτικό πρόβλημα, μα ένα μέρος του και σ’ αφτό μόνο περιορίζουμε την έρεβνα μας.

Ως προς την κοινωνική σημασία του φαινόμενου πρέπει πάλι να μην ξεχνάμε, πως οι νέοι αφτοί αποτελούν τους πνεβματικούς νεοσύλεχτους της αστικής τάξης, τα πνεβματικά βλαστάρια της.

Όλο το εκπαιδεφτικό σύστημα αφτούς υπηρετεί, γι’ αφτούς θυσιάστηκαν τα παιδιά του δημοτικού σκολειού, γι’ αφτούς έμειναν αμόρφωτοι όσοι έφυγαν από το «ελληνικό» σκολειό παίρνοντας μαζί τους για εφόδιο στη ζωή το «αγήοχα» και το «ελήλυθα» «ειληλύθειν».

Το πρόβλημα τους είναι το πρόβλημα της αστικής παιδείας, ενώ το πρόβλημα της λαϊκής παιδείας είναι πολύ γενικότερο και πολύ ουσιαστικότερο.

Ύστερα από τις προεισαγωγικές αφτές παρατηρήσεις, μπορούμε τώρα να μπούμε στην ανάλυση των αιτίων της αγραματωσύνης. Το κεντρικό ερώτημα θα είναι. Γιατί οι νέοι αυτοί, που αφιέρωσαν έντεκα χρόνια της ζωής του για να μάθουν γράματα, που πέρασαν όλη τη σκάλα των σκολειών της γενικής μόρφωσης, μένουν αγράματοι; Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αφτό, οι περισότεροι μένουν στην επιφάνεια. Βλέπουν το άμεσο παρόν, αναζητούν τα άμεσα αίτια, δεν πηγαίνουν βαθύτερα.

Έχοντας όμως στο νου μας, πως το φαινόμενο δεν είναι μόνο σημερινό, πρέπει να κάνουμε μια βασική διάκριση. Υπάρχουν βέβαια και μερικές αφορμές, που συντελέσανε να είναι σήμερα η αγραματωσύνη πιο χτυπητή και πιο γενική. Τέτιες αφορμές, τέτια παροδικά, συμπτωματικά και όχι ουσιαστικά αίτια είναι τα περισότερα απ’ όσα αναφέρανε όσοι μίλησαν για το θέμα. Ότι οι καθηγητές δε βγήκαν τα τελεφταία χρόνια καλά μορφωμένοι από το Πανεπιστήμιο, ότι ο πόλεμος έφερε ανωμαλίες, επίταξη σκολειών, στρατολογία δασκάλων, αταξία των παιδιών στη φοίτηση, ότι τα χτίρια δεν είναι κατάληλα, ότι οι μιστοί των δασκάλων είναι μικροί και τα παρόμοια.

Από τα αίτια, που σχετίζονται με τον πόλεμο και τη μεταπολεμική περίοδο δυο προ πάντων είναι αξιοπρόσεχτα. Το ένα είναι η γενική χαλάρωση της ένοιας του καθήκοντος, μια χαριστική διάθεση που πήρε τη μορφή σχεδόν επιδημίας από χαριστικά μέτρα και στο Πανεπιστήμιο και στη Μέση Παιδεία. Γονιοί, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, δασκάλοι και παιδιά, όλοι συντελέσανε να επιβάλουν στην παιδεία μια χαλάρωση. Το φαινόμενο αφτό, που έχει τις ρίζες του στη γενική μεταπολεμική ψυχολογία και παρουσιάστηκε λίγο πολύ σε όλους τους λαούς, σιγά σιγά σβήνει μόνο του. Ο ανταγωνισμός οξύνει την πάλη της ζωής και τεντώνει τα χαλαρωμένα νέβρα.

Το δέφτερο και μονιμότερο και πιο αξιοπρόσεχτο αίτιο είναι ένας καθολικός αστικός αριβισμός, που έχει πιάσει τα αγροτικά προ πάντων στρώματα. Αφτός εκδηλώνεται όχι μόνο σαν αστυφιλία, μα και με την τάση να «σπουδάσουν» τα παιδιά. Ν’ αλάξουν δηλαδή κοινωνική κατάσταση με τα γράματα. Αφτός ο αριβισμός είχε για αποτέλεσμα σ’ εμάς να μεγαλώσει σε επικίντυνο σημείο την υπερτροφία της Μέσης Παιδείας. Ιδρύθηκαν ελληνικά σκολειά και γυμνάσια και σε μικρά χωριά. Όλα τα σκολειά αφτά πλημύρισαν από μαθητές. Τα μέσα της Παιδείας, που ήταν και πριν λιγοστά και άτελα, έγιναν ανεπαρκέστατα. Ούτε προσωπικό, ούτε σκολειά, ούτε όργανα διδασκαλίας, ούτε επιλογή στα παιδιά, ούτε άνετη δουλειά στη Μέση Παιδεία. Παιδιά με τις πιο διαφορετικές ικανότητες συρέουν όλα στο «φιλολογικό» Γυμνάσιο. Αφτό είναι βέβαια ένας πολύ σημαντικός συντελεστής για την ανεπάρκεια, που παρουσιάζουν τα παιδιά στο τέλος των σπουδών τους. Το σημείο όμως τούτο σχετίζεται με το γενικό πρόβλημα του εκπαιδεφτικού συστήματος και κει πρέπει να βρει τη λύση του.

Όλα όμως τούτα τα αίτια δεν είναι αρκετά για να μας δώσουν την ουσιαστική εξήγηση του φαινόμενου της αγραματωσύνης. Υπάρχουν άλλα βαθύτερα, που μας εξηγούν την αποτυχία της ελληνικής Παιδείας όχι μόνο σήμερα, μα και εδώ και εκατό χρόνια. Μόνο άμα κατορθώσουμε να αναλύσουμε συστηματικά αφτά τα αίτια, θα μπορούμε να πούμε, πως φτάσαμε στη ρίζα του κακού.

Τα αίτια αφτά είναι τα ακόλουθα. 1) Η χρεωκοπία της νεοελληνικής ορθογραφίας. 2) Η χρεωκοπία της καθαρέβουσας γλώσας. 3) Η χρεωκοπία του ψεφτοκλασικού ιδανικού της παιδείας μας και 4) η χρεωκοπία του εκπαιδεφτικού συστήματος.

Τα τέσερα τούτα σημεία, άμα αναλυθούν, μπορούν να μας δώσουν μιαν εικόνα για τη γενεσιουργία της «αγραματωσύνης» και να μας οδηγήσουν στα μέσα της θεραπείας.

Τα σημεία αφτά θα τα εξετάσουμε στο ακόλουθο σημείωμα μας.

 

Γ’

Το γεγονός ότι οι τελειόφοιτοι από τα Γυμνάσια παρουσιάστηκαν τόσο ανορθόγραφοι, δε μπορεί να οφείλεται μόνο σε προσωπική αμέλεια των παιδιών και των δασκάλων τους. Γιατί και η αμέλεια ακόμη, η καταφρόνηση δηλαδή της ορθογραφίας, σα στοιχείου μόρφωσης, πρέπει να εξηγηθεί. Για να περάσει ένα παιδί από δημοτικό σκολειό, από ελληνικό σκολειό, από γυμνάσιο και να πάρει απολυτήριο ανορθογραφώντας τις περισότερες λέξεις σημαίνει, πως δάσκαλοι και καθηγητές και μαθητές δε δίνουν σημασία στην ορθογραφία. Δεν την θεωρούν για απαραίτητη, δεν την προσέχουν.

Γιατί αφτό; Είναι η ορθογραφία πραγματικά αξιοκαταφρόνητο στοιχείο της γλωσικής μόρφωσης; Όχι βέβαια. Εμείς οι δημοτικιστές κάθε άλλο είμαστε παρά αναρχικοί στο ζήτημα της ορθογραφίας. Ίσα ίσα επειδή δίνουμε τόση σημασία στη μορφή της γλώσας, άλλο τόσο θεωρούμε σημαντικό στοιχείο και την ορθογραφία. Και από σοσιαλιστική ακόμα άποψη η ορθογραφία είναι στοιχείο κοινωνικής προσαρμογής και σαν τέτιο έχει αξία μεγάλη. Άλλο όμως είναι το ζήτημα της ορθογραφίας γενικά και άλλο το ζήτημα της ελληνικής ορθογραφίας.

Η ελληνική ορθογραφία έχει χρεωκοπήσει. Πρώτα πρώτα έχει χρεωκοπήσει αντικειμενικά. Ενώ η προφορά της γλώσας άλαξε με τον καιρό στο στόμα του λαού, η γραφή έμεινε προσκολημένη στην ιστορική μορφή των λέξεων.

Έτσι δημιουργήθηκε ένας τεράστιος ορθογραφικός παραλογισμός. Ένας και μόνο φτόγγος, το ι έχει εβδομήντα τόσες μορφές. Τα διπλά σύμφωνα δεν προφέρονται και όμως γράφονται. Τα πνέβματα δεν προφέρονται και όμως γράφονται.

Ένας τόνος δυναμικός προφέρεται, τρεις τόνοι γράφονται με πολυποίκιλους κανόνες. Τα μακρά και τα βραχέα φωνήεντα έπαψαν να υπάρχουν, τα δίχρονα το ίδιο και όμως διατηρείται ο διαφορετικός τονισμός τους και δημιουργιέται απειρία από κανόνες για κάτι ανύπαρχτο. Το ένα τρίτο ή και οι μισοί κανόνες της γραματικής είναι κανόνες ορθογραφικοί.

Και δε φτάνει μόνο αφτό. Οι διάφορες θεωρίες σχετικά με την ιστορική καταγωγή διαφόρων λέξεων και καταλήξεων, σχετικά με το χρόνο, που έχουν διάφορα φωνήεντα σε ελληνικές και ξένες λέξεις και καταλήξεις, σχετικά με την εφαρμογή του νόμου της αναλογίας και στη γραφή, δημιούργησαν πολυτυπία ορθογραφική, διφορούμενα, αβέβαια και αφταίρετα, έτσι, που η σωστή ιστορική γραφή έγινε προβληματική για πάμπολλες λέξεις, ή η εφαρμογή της ιστορικής ορθογραφίας φέρνει σε άτοπα, σε ανυπέρβλητες διδαχτικές δυσκολίες.

Ας πάρουμε ένα δυο πρόχειρα παραδείγματα. Το «να δώσει» γράφεται με έξι τρόπους. «Να δόσῃ», να «δόση», να «δόσει», να «δώσῃ», να «δώση», να «δώσει», ανάλογα με τη θεωρία του καθενός και το ορθογραφικό του σύστημα· αν προστέσουμε και τη φωνητική ορθογραφία «να δόσι» γίνονται εφτά. Όλοι αφτοί οι τρόποι βρίσκονται τυπωμένοι σε ελληνικά βιβλία. Ο καθένας έχει τη δικαιολογία του. Ποιο είναι το κανονικό; Τι θα δώσει ο δάσκαλος στο παιδί για κανόνα;

Το «να δοθεί» γράφεται σήμερα κανονικά κατά τρεις τρόπους «να δοθῇ», «να δοθή», «να δοθεί». Ποιος είναι ο κανόνας;

Σύμφωνα με τη διδασκαλία του κ. Χατζιδάκη για την ιστορική ορθογραφίας πρέπει να γράφουμε ο Βασίλεις, ο Δημήτρις, ο Γιάννης. Πώς θα δώσει ο δάσκαλος κανόνα στα παιδιά; Τι είδους ορθογραφία είναι αφτή που πρέπει να ανάγεται το παιδί στο άγνωστο για να γράψει το γνωστό και ομοιοπρόφερτο. Και ο Μιχάλης πώς θα γραφτεί σωστά;

Στη συνίζηση έχουμε άλλες θεωρίες και πολυτυπίες. Σύμφωνα με την ιστορική ορθογραφία η «ελιά» θα γραφτεί η «ελαιά», η «μηλιά» όμως «μηλεά» η «δουλιά» πρέπει να γραφτεί «δουλειά» και τα «παλιά, βαθιά, πηγάδια» θα γραφτούν «παλαιά, βαθεά πηγάδια». Τρεις διαφορετικές ορθογραφίες για τον ίδιο φτόγγο της συνίζησης. Πώς θα βγει κανόνας για τα παιδιά; Ας αφήσουμε, που το «ελιά» πολλοί το γράφουν ακόμη από μια ανόητη θεωρία μετατροπής του αι σε ῃ = ελῃά ή «εληά».

Ορθογραφία δε μπορεί να υπάρχει χωρίς βέβαιο, σταθερό, ομοιόμορφο κανόνα. Όποιος ξέρεις λίγη ψυχολογία, καταλαβαίνει, πως όταν μια ορθογραφία σέρνει τόσα νεκρά στοιχεία, όπως ο γιωτακισμός, ο πνεβματισμός, ο τονισμός, τα μακρά και τα βραχέα, τα δίχρονα, τα διπλά, τα αυ, ευ, ηυ, διπλοπρόφερτα και συνάμα τόσες πολυτυπίες, τόσες αμφιβολίες, τόσα ακαθόριστα στοιχεία, είναι ορθογραφία αντικειμενικά χρεωκοπημένη, δεν είναι ορθογραφία, είναι ανορθογραφία και ή δε μπορεί να διδαχτεί ολότελα ή πρέπει να παραμεριστούν πάρα πολλά άλλα χρήσιμα στοιχεία της μόρφωσης για χάρη της.

Η αντικειμενική χρεωκοπία της ελληνικής ορθογραφίας είχε για αποτέλεσμα αναμφισβήτητο την υποκειμενική της χρεωκοπία στη συνείδηση δασκάλων παιδιών, γονιών. Πρέπει μάλιστα να προστέσουμε, πως στην υποκειμενική χρεωκοπία συνεργήσανε και άλλοι συντελεστές.

Η διατήρηση της ιστορικής ορθογραφίας με όλες τις φοβερές της δυσκολίες και τα ελατώματα είχε για στήριγμα ιδεολογικό τον αρχαϊσμό και τον καθαρεβουσιανισμό. Από τη στιγμή όμως που το αρχαϊστικό ιδανικό γκρεμίστηκε στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας, έπεσε και το σπουδαιότερο αποκούμπι της ιστορικής ορθογραφίας και έτσι κανείς πια δεν πιστέβει στην αξία της ορθογραφίας αφτής, που είναι τόσο αντιπραχτική. Ίσα ίσα μάλιστα στην εποχή μας το κυρίαρχο πραχτικό πνέβμα της αρχίζει να γίνεται ολοφάνερο πόσος καιρός και κόπος και χρήμα ξοδέβεται άσκοπα στην ορθογραφία.

Ένας έμπορος έκαμε την παρατήρηση, πως για να δαχτυλογραφηθεί ένα ελληνικό κείμενο με τόνους, πνέβματα και υπογεγραμένες χρειάζεται κατά το 1/3 περισότερος καιρός παρά να δαχτυλογραφηθεί το ίδιο κείμενο χωρίς τόνους πνέβματα και υπογεγραμένες, ή ισόποσο κείμενο αγγλικό. Όπου σημαίνει, πως αν ένας Έλληνας έμπορος χρειάζεται τρεις δαχτυλογράφους για τη δουλειά του, ένας Εγγλέζος για την ίδια δουλειά χρειάζεται δυο.

Ας αφήσουμε το ζήτημα της καταπληχτικής απλοποίησης της τυπογραφικής εργασίας, όταν απλοποιηθεί η ελληνική ορθογραφία.

Η αντικειμενική και υποκειμενική χρεωκοπία της ελληνικής ορθογραφίας μάς δίνει την εξήγηση για το φαινόμενο της συστηματικής και έντονης ανορθογραφίας, που παρουσιάστηκε στους τελειόφοιτους του Γυμνασίου. Ούτε η θεωρητική ιδεολογική, ούτε πραχτική αξία έχει η ορθογραφία αφτή για τα παιδιά του σκολειού. Είναι ένας εφιάλτης. Ένας αντιπραχτικός παραλογισμός. Και όσο κι αν είναι βαθιά ριζωμένοι στην ψυχή των ανθρώπων μερικοί παραλογισμοί, έρχεται η στιγμή, που γκρεμίζονται. Ίσως η στιγμή της ελληνικής ορθογραφίας να μην είναι πολύ μακριά.

Για τα άλλα αίτια της αγραματωσύνης θα μιλήσουμε στο ερχόμενο σημείωμα.

 

  Δ’

Το δέφτερο σημαντικότατο αίτιο της αγραματωσύνης, που μας εξηγεί την ανικανότητα των παιδιών να διατυπώσουν τα νοήματά τους, τις ακυριολεξίες, τις ασυνταξίες, τη γραματική αβεβαιότητα, το άνοστο ή ανόητο ύφος και έμεσα μάς εξηγεί σε ικανό βαθμό και την έλειψη από γνώσεις και από σωστά νοήματα, είναι η χρεωκοπία της καθαρέβουσας.

Γιατί είναι βέβαια φανερό, πως αφού η καθαρέβουσα είναι η επίσημη γλώσα και αφτή αποτελεί το σκοπό της γλωσικής διδασκαλίας και στα ελληνικά σκολειά και στα Γυμνάσια, αφτή είναι το καθιερωμένο εκφραστικό μέσο για τον επιστημονικό λόγο και σ’ αφτή είχαν την αξίωση οι καθηγητές του Πανεπιστημίου να γράψουν οι νέοι τα διανοήματα τους, αφτή είναι η αποτυχημένη. Όταν μια γλώσα δε μαθαίνεται αφού καθίσει κανείς στο θρανίο έντεκα χρόνια, σημαίνει πως η γλώσα αφτή δε μπορεί να είναι το εκφραστικό όργανο ενός λαού. Είναι αστείο να λέμε, πως φταίει η δημοτική, που δε διδάχτηκε παρά μόνο στις τέσερις τάξεις του δημοτικού σκολειού. Και μάλιστα με αντίδραση της κοινωνίας, με δασκάλους απροετοίμαστους και με διακοπές.

Δεν είναι βέβαια ανάγκη να συνοψίσουμε εδώ άλλη μια φορά το πολυθρύλητο γλωσικό ζήτημα. Η χρεωκοπία της καθαρέβουσας είναι αντικειμενική, θεωρητική και πραχτική. Δε στάθηκε ικανή να δώσει στο λαό έντεχνο γραφτό λόγο. Η δημιουργική λογοτεχνία από σαράντα χρόνια και δώθε γράφεται ολάκερη στη δημοτική γλώσσα.

Στέκεται ακόμα στην πολιτική δημοσιογραφία, στο δικαστήριο, στη Βουλή, στην Εκλησία και στον επιστημονικό λόγο, μα και κάθε μέρα χάνει το έδαφος. Ουσιαστικά είναι χρεωκοπημένη και σ’ αφτά τα επίπεδα, γιατί δεν εκπληρώνει το σκοπό της. Στέκεται «κατ’ επιβολήν»και χωρίς εσωτερική πίστη στην αξία της. Γιατί στη θεωρητική συζήτηση, που έγινε τα τελεφταία πενήντα χρόνια ανάμεσα στους γλωσολόγους και φιλολόγους, Βερναρδάκη, Ροΐδη, Ψυχάρη, Krumbacher, Φιλήντα, Γιανίδη και Τριανταφυλίδη από τη μια μεριά, Κόντο, Μιστριώτη, Σκιά και Χατζιδάκη από την άλλη μεριά, οι δημοτικιστές νίκησαν πέρα για πέρα. Κανένα επιχείρημα των αρχαϊστών και καθαρεβουσιάνων δε στάθηκε και απόδειξη τρανή, πως οι καθαρεβουσιάνοι άφησαν κατά μέρος τα γλωσικά επιστημονικά επιχειρήματα και διακήρυξαν, πως ο δημοτικισμός σημαίνει επιβουλή ενάντια στη θρησκεία, την πατρίδα, την ηθικήν, την οικογένεια, την εθνική παράδοση, την εθνική ενότητα και τα παρόμοια.

Η θεωρητική και πραχτική χρεωκοπία της καθαρέβουσας είχε για αποτέλεσμα την υποκειμενική της χρεωκοπία στη συνείδηση των δασκάλων και των καθηγητών και αφτών των κλασικών φιλολόγων. Σήμερα όχι μόνο πια δεν πιστέβει κανείς στο γυρισμό στην αρχαία γλώσα, μα ούτε και στην καθαρέβουσα. Είναι πολύ λιγοστά και μέσα στο δασκαλικό κόσμο τ’ απομεινάρια της γλωσικής ορθοδοξίας.

Το γεγονός αφτό μας εξηγεί, γιατί μολονότι επίσημη γλώσα της Μέσης Παιδείας είναι η καθαρέβουσα, διδάσκεται τόσο ανόρεχτα, και με τόση λιγοπιστία, όπου τα παιδιά δεν μπορούν να υποστούν καμιά επίδραση από τους δασκάλους των.

Σ’ αφτό όμως συντρέχει και ένας άλλος λόγος. Τα παιδιά ζουν τη ζωή της γύρω τους κοινωνίας. Όχι μόνο το λαϊκό σπίτι, παρά και αφτό το αστικό και το αριστοκρατικό, που άλοτες επιτηδεβότανε στην ομιλία του και μακαρόνιζε, τώρα μιλάει τη δημοτική. Το ίδιο το παιδί διδάχτηκε για λίγα χρόνια στην αρχή τη δημοτική, όλα τα λογοτεχνικά βιβλία και τα παιδικά και φιλολογικά περιοδικά που διαβάζει γράφονται στη δημοτική, στο θέατρο, όταν πάει, ακούει τη δημοτική. Στην εφημερίδα ακόμη ό,τι είναι οπωσδήποτε λογοτεχνικό, το διαβάζει στη δημοτική ή στη μιχτή. Τέλος ένα πλήθος από επιστημονικά βιβλία γράφονται τώρα πια στη δημοτική γλώσα. Είναι λοιπόν πολύ φυσικό, πως γλωσικός κανόνας, ενιαίος γλωσικός τύπος δεν υπάρχει. Αν το παιδί είναι δυνατός εκφραστικός τύπος απολυτρώνεται και γράφει στον ιδιωτικό του βίο και στις εκθέσεις του στο σκολειό τη δημοτική γλώσα. Αν είναι περισότερο παθητικός ή αδύνατος εκφραστικός τύπος προσπαθεί να γράψει στο σκολειό και στις εξετάσεις του την καθαρέβουσα και πελαγώνει. Ανακατώνει τις δυο γλώσες, τις δυο γραματικές, μπερδέβεται, ακυριολεχτεί και ανοηταίνει.

Σε οποιοδήποτε σημερινό σκολειό, αν μελετήσουμε τις εκθέσεις των παιδιών, θα ιδούμε αφτή την κατάσταση ζωγραφιστή μπροστά μας και θα ζήσουμε την τραγωδία του σύχρονου ελληνόπουλου, που κοντά στις άλλες τρομερές δυσκολίες της ζωής έχει ν’ αντικρίσει και την προαιώνια αφτή αδυναμία της φυλής του, αφτό το ελληνικό «προπατορικόν αμάρτημα» που λέγεται ελληνική διγλωσία.

Ένα τρίτο σημαντικό αίτιο για την αγραματωσύνη, στενά ενωμένο με το δέφτερο, που μας εξηγεί προ πάντων την έλειψη από γνώσεις και από ουσιαστική μόρφωση που παρουσιάζουν οι απόφοιτοι του Γυμνασίου, είναι η χρεωκοπία του ψεφτοκλασικού ιδανικού.

Ο κλασικισμός στη Δύση στις δημιουργικές του εποχές είχε πολύ διαφορετικό νόημα απ’ ό,τι πήρε σε μας. Εκεί επρόκειτο με τη μελέτη και τη μετουσίωση των προτύπων, που έδωκε ο αρχαίος πολιτισμός, να τονωθεί ο νεότερος άνθρωπος στη δυναμικότητα του και να υψωθεί σε ανάλογη δημιουργία με τα δικά του μέσα. Εδώ το κλασικιστικό ιδανικό πήρε τη μορφή της αφτούσιας ανάστασης του αρχαίου πολιτισμού , πράμα αδύνατο από κάθε άποψη, άρα ψέφτικο.

Και όμως όλη μας η Μέση Παιδεία είναι θεμελιωμένη σ’ αφτό το ψέφτικο ιδανικό. Και επειδή φυσικά η σύγκρουση της ψεύτικης αφτής ιδέας με τη ζωή, την απογυμνώνει από κάθε περιεχόμενο, όχι μόνο η παλιά απλοϊκή πίστη των «διδασκάλων του Γένους» έπεσε, μα και κείνο ακόμα, που της είχε μείνει για μόνο περιεχόμενο, δηλαδή η μελέτη των αρχαίων συγγραφέων, έστω και η μόνο γλωσική, γραματική, μηχανική και άψυχη και αφτή γίνεται σήμερα στα σκολειά χωρίς καμιά πεποίθηση και χωρίς καμιά όρεξη. Η «Φιλοσοφική Σχολή» του Πανεπιστημίου δεν κατόρθωσε να δώσει στον κλασικισμό, ούτε το περιεχόμενο, που οι νεότεροι ξένοι κλασικοί φιλόλογοι προσπαθούν να του δώσουν.

Άρα η Μέση μας Παιδεία, που σπαταλάει τον περισότερο και πολυτιμότερο χρόνο της στη διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών δεν προσφέρει καμιά μόρφωση στα παιδιά. Οι άλλοι κλάδοι των μαθημάτων είναι τεράστια καθυστερημένοι, ο κλασικισμός κούφιος. Τι μόρφωση θέλομε να έχουν οι απόφοιτοι του χρεωκοπημένου αφτού Γυμνάσιου;

Και ερχόμαστε τέλος στο τέταρτο αίτιο της αγραματωσύνης, στην χρεωκοπία ολόκληρου του εκπαιδεφτικού μας συστήματος.

Όταν ονομάζουμε χρεωκοπημένο το σημερινό εκπαιδεφτικό μας σύστημα, δεν το κρίνομε απόλυτα σύμφωνα με το κοινωνικό ιδανικό μας, το κρίνουμε σχετικά μέσα σε τόπο και χρόνο και συγκριτικά με τις άλλες αστικές κοινωνίες της Δυτικής και της Μέσης Εβρώπης. Μια τέτια σύγκριση μας δίνει αμέσως τα ακόλουθα πορίσματα. Το αστικό εκπαιδεφτικό σύστημα, όπου εφαρμόστηκε καλά, κατόρθωσε να κατεβάσει τον αναλβαβτισμό όλου του λαού σχεδόν στο μηδενικό, στην Ελλάδα έχουμε ύστερα από εκατό χρόνια εφαρμογής του 55% αναλφάβητους και ένα 95% αγράματους. Το αστικό εκπαιδεφτικό σύστημα κατόρθωσε να υπηρετεί σχετικά καλά και μέσα στο πλαίσιο του εκμεταλεφτικού οικονομικού συστήματος, τις ανάγκες του σύχρονου αγροτικού, τεχνικού, και ανταλαχτικού πολιτισμού, το ελληνικό εκπαιδεφτικό σύστημα αφήνει και τον αγρότη και τον τεχνίτη και τον έμπορο χωρίς τα απαραίτητα εφόδια για τη ζωή του. Το αστικό εκπαιδεφτικό σύστημα κατόρθωσε να υπηρετήσει σχετικά καλά την επιστημονική έρεβνα και τη μετάδοση της επιστήμης, το ελληνικό εκπαιδεφτικό σύστημα αφήνει τον Έλληνα τέλεια ανεπιστήμονα. Το αστικό εκπαιδεφτικό σύστημα κατόρθωσε να υπηρετήσει σχετικά καλά το άπλωμα της καλαισθητικής και φιλολογικής μόρφωσης, τη μελέτη παλιών και σύχρονων ξένων και εθνικών φιλολογικών μνημείων από την αστική προ πάντων νεολαία, των διαφόρων λαών. Το ελληνικό εκπαιδεφτικό σύστημα ούτε τα κλασικά, ούτε τα σύχρονα ελληνικά και ξένα φιλολογικά μνημεία έφερε σε επαφή με την ψυχή της νεότητας. Ό,τι γίνεται σχετικά μ’ αφτά, γίνεται έξω από το σκολειό.

Η ομολογία απάνω σ’ αφτά τα πορίσματα είναι γενική, απ’ όλα τα στρατόπεδα και αφτών των συντηρητικών. Στο σημείωμα μας τούτο δε μπορούμε να μπούμε σε περισότερες λεπτομέρειες. Έχουν άλλωστε γραφτεί αρκετά για τούτο το θέμα.

Το συμπέρασμα είναι, πως το ελληνικό εκπαιδεφτικό σύστημα και στην οργάνωση των σκολειών και στα προγράματα, και στη μόρφωση των δασκάλων και στη διοίκηση και στα υλικά μέσα της αγωγής, αν συγκριθεί με τ’ άλλα αστικά συστήματα, είναι απόλυτα καθυστερημένο και χρειάζεται ριζική αναδιοργάνωση.

Ύστερα λοιπόν από τη διαπίστωση, που κάναμε, ως προς τα βαθύτερα αίτια της αγραματωσύνης, είναι ολοφάνερα τα μέσα, που επιβάλονται για τη θεραπεία:

Α’). Ως προς την ορθογραφία: Η σημερινή ελληνική ορθογραφία δε μπορεί να κρατηθεί. Οι λύσεις είναι τρεις. 1) ν’ απλοποιηθεί το σημερινό ορθογραφικό σύστημα συντηρητικά. Δηλαδή: Να καταργηθούν οι τόνοι και τα πνέβματα. Ο Ελισαίος Γιανίδης έχει προτείνει ένα αρκετά καλό σύστημα ως προς αφτό. Ένα άλλο σύστημα είναι να κρατηθεί ένας τόνος για κάθε τονιζόμενη λέξη. Να καταργηθούν τα διπλά σύμφωνα παντού. Τα αυ, ηυ, ευ να γράφονται όπως προφέρονται. Η συνίζηση να γράφεται παντού με ι. 2) Να εισαγάγουμε τη φωνητική ορθογραφία. Οι Έλληνες της Ρουσίας έκαμαν την αρχή. Μπορούμε να μελετήσουμε το σύστημα τους και να το διορθώσουμε. 3) Να πάρουμε το λατινικό αλφάβητο. Την τρίτη λύση θεωρούμε για την καλύτερη, γιατί πρώτα πρώτα μας εισάγει μορφικά στην οικογένεια των εβρωπαϊκών λαών,  έπειτα λύνει με μιας ολόκληρο το ορθογραφικό πρόβλημα. Δε θα μπορεί και θέλοντας κανείς ν’ ανορθογραφήσει. Τρίτο και πολύ σπουδαίο: Διατηρεί ανέπαφη την ορθογραφία της αρχαίας και αρχαΐζουσας, δε δημιουργεί επομένως διπλές οπτικές εικόνες για κάθε λέξη. Έτσι η ψυχολογική αντίσταση για όλους μας υπερνικιέται με μιας και εφκολύνονται, όσοι θα μαθαίνουν τα αρχαία ελληνικά. Ως προς το ζήτημα του «Εθνικού φιλότιμου» αρκεί να υπενθυμίσουμε, πως και οι πρόγονοι μας το αλφάβητο το πήραν από τους Φοίνικες και ακόμα πως το Λατινικό αλφάβητο κατάγεται από το ελληνικό.

Β’ ) Ως προς τη γλώσα. Να καθιερωθεί η δημοτική από το δημοτικό σκολειό ως το Πανεπιστήμιο. Ένας λαός, μια γλώσα. Αν η καθαρέβουσα έχει οποιοδήποτε μνημείο άξιο να κρατηθεί – που είναι πολύ προβληματικό – να μεταφραστεί στη δημοτική.

Γ’ ) Ως προς τον κλασικισμό: Η σπουδή της αρχαίας ελληνικής και λατινικής να περιοριστεί σε κείνους, που επαγγελματικά υπηρετεί, φιλόλογους, νομικούς, θεολόγους. Τα αρχαία λογοτεχνικά μνημεία να διαβάζονται από όλους τους άλλους σε μετάφραση στη δημοτική. Ο «κλασικισμός» θα πάρει το ουσιαστικό περιεχόμενο, που του δίνει η σημερινή στιγμή του πολιτισμού.

Δ’ ) Ως προς το εκπαιδεφτικό σύστημα. Τέλεια αναδιοργάνωση από το δημοτικό σκολειό ως το Πανεπιστήμιο και ως προς την οργάνωση και ως προς τα προγράματα και ως προς τη διοίκηση και ως προς τη μόρφωση των δασκάλων και ως προς τα υλικά μέσα της Παιδείας.

Αφτή είναι η σωστή θέση του προβλήματος της αγραματωσύνης στη γενικότατη επισκόπηση του.

Και τώρα έρχεται το ερώτημα. Θα γίνουν όλα αφτά; Εμείς τουλάχιστο πιστέβουμε, πως δε θα γίνουν έστω και μέσα στο πλαίσιο της αστικής κοινωνίας. Γιατί;

Εδώ ανοίγεται άλλο θέμα. Δηλαδή η κοινωνιολογική έρεβνα του εκπαιδεφτικού μας προβλήματος. Με κατηγόρησαν πολλοί, πως στις δυο διαλέξεις που έκαμα στο θέατρο Κοτοπούλη δεν εξέτασα όσο έπρεπε πλατιά αφτή την άποψη του προβλήματος. Είναι σωστό. Δεν την εξέτασα καθόλου. Γιατί δεν ήταν αφτό το θέμα μου. Οι περισότεροι βέβαια από κείνους, που διατυπώνουν αφτή την κατηγορία το κάνουν με άλλη πρόθεση. Φρονούν, πως και αφτό το ζήτημα έπρεπε να εξεταστεί με το πρίσμα της «πολιτικής» προπαγάντας. Ομολογώ, πως δεν ήταν αφτός ο σκοπός μου. Και ούτε αν πρόκειται να εξετάσω την κοινωνιολογική άποψη του προβλήματος θα το κάμω με σκοπό πολιτικής προπαγάντας. Δε νομίζω σωστό, όσο και αν η εποχή παρασέρνει τα πάντα στον πολιτικό στίβο, να ξεχάσομε την έρεβνα, την επιστημονική και όσο μπορεί απροκατάληπτη έρεβνα των προβλημάτων. Έτσι μόνο η αλήθεια των πορισμάτων μας θα έχει τη «σχετική απολυτότητα» της. Σκοπέβω σε νεότερη ομιλία μου να ερεβνήσω και την άποψη αφτή. Γι’ αφτό κλείνω εδώ τα σημειώματα μου για το θέμα τούτο. Τις διαλέξεις που έκαμα στο θέατρο Κοτοπούλη ίσως τις κυκλοφορήσω συμπληρωμένες και με την τρίτη ομιλία μου σε ιδιαίτερο φυλάδιο.

 

 

Αναδημοσίευση: sarantakos.com