Πώς θα διαχειριστούμε τις κακές σκέψεις αποφεύγοντας την καταστροφολογία

Όταν ακούμε τη φράση "καταστροφική σκέψη", είναι πιθανό να σκεφτούμε καταστροφικά γεγονότα σε προσωπικό, κοινωνικό, επαγγελματικό επίπεδο ή ακόμα και σε επίπεδο φυσικών φαινομένων του πλανήτη μας. Οι καταστροφικές σκέψεις συμβαίνουν όταν το μυαλό μας δημιουργεί τα χειρότερα σενάρια που μπορεί να έχει η έκβαση μίας κατάστασης ή ενδυναμώνουμε την περισσότερο αρνητική έκβαση της κατάστασης.  

Συχνά οι άνθρωποι εκλογικεύουν την υιοθέτηση αρνητικών σκέψεων υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μια μορφή επίλυσης προβλημάτων  που τους βοηθούν να προβλέψουν το χειρότερο.

• • •

Πόσο συχνά κάνετε μία αρνητική σκέψη η οποία έχει καταστροφική επίπτωση; Πόσο συχνά κάτι αθώο έχει γίνει μια επικείμενη καταστροφή στο μυαλό σας; Για παράδειγμα, ένας δυνατός πονοκεφαλος γίνεται καρκίνος; Μια πτήση σε άλλο κράτος μετατρέπεται σε αεροπλάνο  που συντρίβεται; Το παιδί σας εάν φέρει άσχημο βαθμό σε κάποιο μάθημα αυτόματα στο μυαλό σας μετατρέπεται σε άτομο χωρίς ενδιαφέροντα που δεν θα προχωρήσει στη ζωή του;

 Ωστόσο, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Η καταστροφική σκέψη μας αποτελεί τροχοπέδη στην επίλυση και διαχείριση προβληματικών καταστάσεων διότι μας παραλύει και μας εμποδίζει να δώσουμε εποικοδομητικές λύσεις. Αυτό συμβαίνει διότι  τα επίπεδα του άγχους αυξάνονται και το άτομο εγκλωβίζεται σε δυσλειτουργικά και μη διαχειρίσιμα συναισθήματα τα οποία μπλοκάρουν τη λογική και τη σκέψη.

Παρακάτω θα βρείτε 5 βασικούς τρόπους διαχείρισης των αρνητικών σκέψεων καταστροφολογίας: 

 

Αναπνεύστε. 

Όταν ένα άτομο καταλαμβάνεται από σκέψεις καταστροφής συχνά δεν ακούει το σώμα του. Βασικά «χάνει» την επαφή με το σώμα του.  Για παράδειγμα, η αναπνοή του μπορεί να είναι μικρή και κοφτή, ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται σταδιακά και η καρδιά του νομίζει ότι τα «σπάσει». Ένας κόμπος στο λαιμό δεν αφήνει περιθώρια για ελεύθερη αναπνοή και υπάρχουν σημάδια εφίδρωσης.   Αυτά είναι τα σημάδια του άγχους, το οποίο μπορεί να τροφοδοτήσει την καταστροφική σκέψη. Επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας και εισπνεύστε βαθιά από τη μύτη με αργή εκπνοή από το στόμα. Αυτή η άσκηση θα σας βοηθήσει να χαλαρώσετε και να στη συνέχεια να πάρετε τη δύναμη για να σκεφτείτε πιο λογικά.

Εξετάστε αν οι σκέψεις σας είναι πραγματικότητα ή φαντασία.

Προσπαθείστε να ελέγξετε την αρνητική σας σκέψη… μετατρέποντας τη σε όσο το δυνατόν θετική σκέψη κάνοντας τις παρακάτω ερωτήσεις στον εαυτό σας: «Πόσο ρεαλιστική είναι αυτή η σκέψη μου σε σχέση με τη συγκεκριμένη αρνητική κατάσταση;», «Ποιο είναι το ποσοστό που δίνεται ως η τελική έκβαση με βάση το συγκεκριμένο γεγονός;»-_Τεχνική της Πίτας_ Για παράδειγμα, έχετε  καταστροφικές σκέψεις για μια σημαντική παρουσίαση που έχετε αύριο. Μπορείτε να επικεντρωθείτε στη σκέψη σας μετατρέποντάς τη από αρνητική σε θετική  με  τον τρόπο: Από το « Η παρουσίασή μου θα πάει χάλια αύριο… θα γίνω ρεζίλι»" Σε: "Θα προσπαθήσω να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό αύριο στην παρουσίαση μου… ακόμα κι αν δεν τα καταφέρω όπως θα ήθελα αυτό που μετράει είναι ότι προσπάθησα για το καλύτερο».  

Σκεφτείτε μια άλλη προοπτική.

Βάζοντας τον καλύτερό σας φίλο στη δική σας θέση….. τι θα τον συμβουλεύατε;

Η Καταστροφική σκέψη είναι ουσιαστικά η αρνητική πλευρά ή η αρνητική ερμηνεία μίας προβληματικής κατάστασης

Στη ζωή  τα πράγματα δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Υπάρχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές πτυχές σε κάθε εμπειρία που βιώνουμε. Το κλειδί της διαχείρισης είναι η  ισορροπημένη άποψη.  Σκεφτείτε ότι ακόμα και σε ακραίες καταστάσεις υπάρχει τρόπος διαχείρισης της αρνητικότητας… Ένας άλλος τρόπος είναι η εφαρμογή της τεχνικής των ποσοστών…. Τι ποσοστό θα δίνατε σε κάθε εκδοχή (θετική ή αρνητική; με αυτό τον τρόπο θα βρείτε την απάντηση στο γρίφο  ότι δεν υπάρχει άσπρο ή μαύρο στη ζωή…)

 Αναγνωρίστε τις δυνάμεις και την ανθεκτικότητά σας ως προσωπικότητα.  

Ο άνθρωπος έχει ανεξάντλητα περιθώρια και όρια αντοχής…. Φτάνει να προσπαθήσει να τα συναντήσει. Να θυμάστε ότι ακόμα και εάν η κατάσταση δεν είναι η ιδανική, έχετε τη δύναμη και την αντοχή για να την αντιμετωπίσετε. Να σκέφτεστε ότι η προσπάθειά σας είναι αυτή που μετράει και ότι δεν γίνεται πάντα να τα καταφέρνουμε σε ότι βάζουμε στόχο. Η μη επίτευξη των στόχων να γίνει κίνητρο για μία μεγαλύτερη προσπάθεια η οποία μπορεί και να μας οδηγήσει ακόμα και σε άλλους  δρόμους…. Για Παράδειγμα  εάν η παρουσίασή σας δεν πάει όπως προσδοκούσατε, αυτό δεν σας κάνει ανάξιο υπάλληλο ή φίλο. Το κλειδί σε μία αρνητική έκβαση μιας κατάστασης είναι να μη γενικευθεί η αρνητική έκβαση και σε άλλους τομείς της ζωής μας.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ξεπεράσει κάποιος τους φόβους του είναι να τους αντιμετωπίσει  και όχι να τους «κουκουλώσει». Η σωστή διαχείριση της αρνητικής σκέψης  και η πίστη στον εαυτό του θα τον ενδυναμώσει και  θα του δώσει τη δύναμη για να ισορροπήσει ακόμα και όταν οι καταστάσεις δεν είναι και οι πιο ευνοϊκές…

 

 

Αναδημοσίευση: psychology.gr

Γιατί όσο μεγαλώνουμε ο χρόνος περνά αστραπή και πως θα το αντιπαλέψουμε

Καθώς μεγαλώνoυμε μπορεί να έχουμε την αίσθηση ότι τα χρόνια περνούν όλο και πιο γρήγορα. Και δεν είμαστε οι μόνοι: Πράγματι, η αντίληψή μας για τον χρόνο αλλάζει σημαντικά καθώς μεγαλώνουμε.

Η ψυχοθεραπεύτρια από τη βόρεια Βιρτζίνια, Αλίσια Αρντίτο επισημαίνει ότι ένα από το πιο συνηθισμένο παράπονο που ακούει στις συνεδρίες της είναι ότι οι πελάτες της αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει περάσει πολύ γρήγορα.

 • • •

Σε πρώτη φάση είναι σημαντικό να καταλάβουμε γιατί νιώθουμε ότι τα χρόνια περνούν με τόση ταχύτητα.

Ένας λόγος είναι ότι καθώς μεγαλώνουμε, οι ημερολογιακές μονάδες, όπως το έτος, γίνονται όλο και μικρότερο ποσοστό της συνολικής μας ζωής, εξηγεί η Ρουθ Ότζεν, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο John Moores του Λίβερπουλ στην Αγγλία που μελετά τον χρόνο.

«Όταν είσαι 8, για παράδειγμα, ένας χρόνος είναι το ένα όγδοο της ζωής σου, ενώ όταν είσαι 80, είναι μόλις το ένα 80ο», εξηγεί η ίδια.

Ένας άλλος λόγος έχει να κάνει με το πώς το σύνολο των αναμνήσεων επηρεάζουν την αντίληψή μας για τον χρόνο.

«Ο εγκέφαλός μας δεν παρακολουθεί συνεχώς, μέρα με τη μέρα, το πώς περνά ο καιρός. Οπότε, όταν καλούμαστε να αξιολογήσουμε γενικά μεγάλες χρονικές περιόδους, όπως ημέρες, μήνες ή χρόνια, χρησιμοποιούμε τον αριθμό των αναμνήσεων που σχηματίστηκαν σε αυτές τις περιόδους ως οδηγό για το πόσο διήρκεσαν οι περίοδοι», αναλύει η Ότζεν.

«Για παράδειγμα, αν μας ρωτούσαν πόσο καιρό δουλεύαμε στην τάδε εταιρεία, ο εγκέφαλός μας θα το υπολόγιζε με βάση το πόσες αναμνήσεις κρατάμε από εκείνη την περίοδο. Όσες περισσότερες αναμνήσεις σχηματίζουμε κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου και όσο πιο ζωντανές και συναισθηματικές είναι αυτές οι αναμνήσεις, τόσο πιο μακροχρόνια μας φαίνεται η περίοδος», υπογραμμίζει η ειδικός.

Και αν σκεφτούμε ότι ως ενήλικες τείνουμε να σχηματίζουμε πολύ λιγότερες νέες αναμνήσεις σε σύγκριση με τα παιδικά μας χρόνια, που μαθαίναμε διαρκώς νέα πράγματα στο σχολείο, θα καταλάβουμε γιατί «ο χρόνος περνάει νερό».

Καθώς μεγαλώνoυμε βιώνουμε γενικά λιγότερες πρωτότυπες εμπειρίες και συχνά να κολλάμε σε μια παρόμοια ρουτίνα, γεγονός που κάνει τη ζωή να μοιάζει στάσιμη και αδιάφορη.

Και τί μπορούμε να κάνουμε, προκειμένου να κυλά ο χρόνος πιο αργά;

Να επιδιώκουμε νέες εμπειρίες και να αναζητάμε το καινούργιο.

Φυσικά και πρέπει να αθλούμαστε καθημερινά και να τρώμε υγιεινά. Αλλά αυτό δεν σημαίνει να κάνουμε κάθε μέρα την ίδια διαδρομή στον περίπατό μας ή να καταναλώνουμε το ίδιο μενού.

Έχει σημασία να αλλάζουμε τακτικά τη ρουτίνα μας, να κάνουμε διακοπές με κάθε ευκαιρία και να επισκεπτόμαστε καινούργιες τοποθεσίες, μακρινές ή κοντινές. Έτσι, θα γευόμαστε περισσότερες νέες εμπειρίες που θα κάνουν τα χρόνια της ζωής μας «μεγάλα» και αξιομνημόνευτα.

Η δημιουργία νέων αναμνήσεων επιμηκύνει τον ψυχολογικό χρόνο και την αντίληψή μας για τη ζωή.

Γιατί οι νέες εμπειρίες επιφέρουν αυτό το αποτέλεσμα;

Σύμφωνα με την Ότζεν, όταν συμμετέχουμε σε νέες δραστηριότητες, σχηματίζουμε ολοκαίνουργιες και ζωντανές αναμνήσεις, που μας και μας κάνουν να νιώθουμε ότι ο χρόνος περνά πιο αργά.

«Ας σκεφτούμε για παράδειγμα τις φορές που οδηγούμε προς μια άγνωστη τοποθεσία: Το ταξίδι ώσπου να φτάσουμε ως εκεί μας φαίνεται πάντα μεγαλύτερο από αυτό της επιστροφής. Αυτό συμβαίνει επειδή, στο δρόμο προς τα εκεί, δεν ξέρουμε πού πάμε, βλέπουμε πολλά νέα πράγματα, υπάρχει μεγαλύτερος βαθμός αβεβαιότητας και όλοι αυτοί οι παράγοντες επιβραδύνουν την εμπειρία μας στον χρόνο. Ακριβώς έτσι λειτουργούν και οι νέες δραστηριότητες», υπογραμμίζει η Ότζεν.

Συν τοις άλλοις, οι νέες εμπειρίες έχουν τον τρόπο να μας απομακρύνουν από τον «τροχό του χάμστερ», από την αίσθηση δηλαδή ότι γυρνάμε άσκοπα στη ρόδα της καθημερινότητας, χωρίς κανέναν «σταθμό» που να μας προσφέρει χαρά.

Οι νέες περιπέτειες διαταράσσουν τη ρουτίνα μας και αυτό αλλάζει εντελώς την αίσθηση μας για τον χρόνο. Επιπλέον, όταν αποφασίζουμε να κάνουμε κάτι νέο, αυτό μας δίνει πίσω την χαμένη εξουσία επάνω στη ζωή και τον χρόνο μας, που σε ένα μεγάλο βαθμό καθορίζονται από τα παιδιά, τον εργοδότη και τις διάφορες υποχρεώσεις μας.

Έτσι εξηγείται και αυτό που η Βρετανίδα ψυχολόγος και συγγραφέας Κλώντια Χάμοντ αναφέρει ως το «παράδοξο των διακοπών». Το «παράδοξο των διακοπών» εγείρει τον προβληματισμό γύρω απ′ το ότι ενώ οι διακοπές φαίνονται να περνούν σαν αστραπή, εκ των υστέρων, αισθανόμαστε ότι ήμασταν εκεί πολύ περισσότερες μέρες από ό,τι ήμασταν στην πραγματικότητα.

 

Πώς θα εισάγουμε το καινούργιο στη ζωή μας

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αγκαλιάσουμε το άγνωστο στην καθημερινότητά μας. Θα μπορούσε να είναι κάτι μεγάλο, όπως ο προγραμματισμός ενός ταξιδιού σε μια μακρινή τοποθεσία ή θα μπορούσε να είναι κάτι μικρότερο, όπως η οδήγηση σε μια διαφορετική διαδρομή για το σπίτι από τη δουλειά.

Μπορεί επίσης να σημαίνει να αποκτήσουμε ένα νέο χόμπι, όπως το να εγγραφούμε σε ένα μάθημα τέχνης ή να παρακολουθήσουμε μαθήματα τένις.

Ακόμη, η γνωριμία με νέους ανθρώπους μέσα από τις καινούργιες δραστηριότητες είναι ένας επιπλέον τρόπος για να διατηρήσουμε το παρόν μας φρέσκο και γεμάτο γοητεία.

Ακόμη, η Ότζεν προτείνει να μειώσουμε τον χρόνο που περνάμε μπροστά στην οθόνη και να μετατρέψουμε τα διαδικτυακά μας ενδιαφέροντα σε πραγματικές εμπειρίες.

Εάν θέλoυμε να δεσμευτούμε στην επιδίωξη του καινούργιου, θα πρέπει να επιλέξουμε συγκεκριμένο χρόνο για να το κάνουμε. Διαφορετικά, είναι εύκολο να εγκαταλείψουμε τις νέες δραστηριότητες, ιδίως όταν η ζωή μας είναι πολυάσχολη.

«Το να ορίσουμε συγκεκριμένο χρόνο στην εβδομάδα για να δοκιμάσουμε κάτι νέο, θα μας βοηθήσει να διασφαλίσουμε ότι πράγματι, θα επιδιώξουμε κάτι πρωτόγνωρο. Μπορεί να μειώσει τον αυθορμητισμό, αλλά θα διασφαλίσει ότι θα γίνει πράξη», μας προτρέπει η Ότζεν.

 

Κρατάμε αρχείο

Πολλοί από εμάς δημιουργούμε λίστες υποχρεώσεων, αλλά σπάνια αφιερώνουμε χρόνο για να συντάξουμε μια λίστα «περιπέτειας» και να γιορτάσουμε αυτές τις μικρές νίκες κατά της ρουτίνας. Το να κρατάμε όμως αρχείο, μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε όσα πετυχαίνουμε στη ζωή σε καθημερινή βάση.

 

 

Αναδημοσίευση: huffingtonpost.gr

Θεσσαλία: Η ιστορία του κάμπου που τρέφει ολόκληρη την Ελλάδα και οι παραγωγοί πίσω από τα εκλεκτά της προϊόντα

Ένα πολύπλοκο μωσαϊκό, όπου η φύση, η γεωργία και ο ανθρώπινος κόπος συνθέτουν ένα εντυπωσιακό τοπίο. Από τα Φάρσαλα μέχρι τον Τύρναβο, από την Καρδίτσα έως την Αγιά και από τα Τρίκαλα μέχρι την Κάρλα, ο Κάμπος παράγει πολύτιμη ποσότητα προϊόντων προσφέροντας τροφή και ζωή σε ολόκληρη τη χώρα.

 • • •

Με 55°C θερμοκρασία εδάφους στον Θεσσαλικό Κάμπο καταγεγραμμένη από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Sentinel-3 / Copernicus στις 13 Ιουνίου του 2024

Δύο ημέρες πριν, ενώ ο υδράργυρος χτυπούσε κόκκινο, είχαμε ήδη διανύσει οδικώς πάνω από 1.000 χιλιόμετρα για να βρούμε τα όσπρια των Φαρσάλων, τους αμπελώνες της Καρδίτσας και του Τυρνάβου, τις κομπίνες να θερίζουν, τις βιομηχανικές ντομάτες στην καρπόδεση, τα κεράσια στη συγκομιδή. Κοιτάξαμε κατάματα τον ήλιο που έπεφτε κάθετα στον ταμιευτήρα του Πλατυκάμπου, μάθαμε πώς έδεναν εκεί παραδοσιακά τα σκόρδα, γευτήκαμε άγουρα φουντούκια, μαζέψαμε αχλάδια, μετρήσαμε τα βερίκοκα στα ψυγεία, σηκώσαμε drone στην Κάρλα, ακολουθήσαμε τη ροή του Ενιπέα, αναζητήσαμε τη δύση του ήλιου στον Τιταρήσιο, αφήσαμε το βλέμμα μας να ξεκουραστεί αγναντεύοντας την τροφή που έσβηνε στο βάθος του θεσσαλικού ορίζοντα. Κάποιοι σταθμοί μας: Μικρό και Μεγάλο Ευύδριο, Σοφάδες, Δασοχώρι, Μελισσοχώρι, Καρποχώρι, Παλιούρι, Βλοχός, Ρίζωμα, Τύρναβος, Ελασσόνα, Λόγγος, Παλαμάς, Ιτέα, Συκούριο, Αγιά, Πλατύκαμπος, Γλαύκη, Πρόδρομος, Κιλελέρ, Στεφανοβίκειο, Κάρλα.

Καλλιέργειες καλαμποκιού στα Φάρσαλα
σε φάση ανάπτυξης

Το τεράστιο έπος της παραγωγής

Ο Θεσσαλικός Κάμπος αποτελεί ένα πολύπλοκο μωσαϊκό όπου η φύση, η γεωργία και ο ανθρώπινος κόπος συνθέτουν ένα εντυπωσιακό γεωργικό τοπίο. Από τα Φάρσαλα μέχρι τον Τύρναβο, από την Καρδίτσα έως την Αγιά και από τα Τρίκαλα μέχρι το Πήλιο, ο Κάμπος παράγει πολύτιμη ποσότητα προϊόντων δίνοντας τροφή και ζωή όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. «Λένε πως πρέπει να τον βλέπωμε μόνο την άνοιξη με τα λαμπρά του χρώματα. Μα η ομορφιά του δεν είναι τα χρώματα, είναι το επίπεδο. Είδα το επίπεδο μετά τον θερισμό. Εξαίσιο θέαμα. Ήταν η διάρκεια, η μορφή. Στη θερισμένη επιφάνεια, στην αχρωμία του είχαν μείνει μόνο αόριστες αποχρώσεις, φαίνονται οι ελαφρές διαφορές των χωραφιών, αρκετές για να δείχνουν όρια, ίχνη, ιστορίες και να διαβάζωμε στην ατάραχη ομαλότητα του επιπέδου το τεράστιο και προαιώνιο έπος της παραγωγής», περιγράφει στα Σχεδιαστικά Περιγράμματα του Θεσσαλικού ο ακαδημαϊκός Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Η Πίνδος με τα Άγραφα, η Όθρυς, το Πήλιο, η Όσσα (Κίσσαβος), ο Όλυμπος, το Ξεροβούνι οριοθετούν τον Θεσσαλικό Κάμπο και τη διάταξη των κλήρων. Περίπου στη μέση, μια σειρά χαμηλών λόφων χωρίζει κάθετα την πεδιάδα σε δύο μικρότερες. Στα δυτικά απλώνεται η πεδιάδα της Καρδίτσας με τους αμπελώνες και τα βιομηχανικά κηπευτικά, ενώ στα ανατολικά βρίσκεται η πεδιάδα της Λάρισας με τα καρποφόρα και τους μεγαλύτερους κλήρους μονοκαλλιέργειας. Προς τα βόρεια διακρίνονται η αμπελοοινική περιοχή του Τυρνάβου και τα βοσκοτόπια, ενώ στο κέντρο και προς τα νότια ευδοκιμούν οι καλλιέργειες των σιτηρών και των οσπρίων. Ενεργειακές και αροτραίες καλλιέργειες, σιτηρά για καρπό, βρώσιμα όσπρια, βιομηχανικά κηπευτικά, πεπονοειδή, αμπέλια, οπωροφόρα, πυρηνόκαρπα, ακρόδρυα. «Αυτός ο κάμπος δεν θα πεινάσει ποτέ», δηλώνει ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας.

Συγκομιδή από καλλιέργειες πυρηνόκαρπων
φρούτων και κερασιών στη Μελίβοια

Το μικροκλίμα κάνει τη διαφορά

Κάθε περιοχή έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η Καρδίτσα έχει το κατεξοχήν μεσογειακό κλίμα, με ζεστά, ξηρά καλοκαίρια, δροσερούς χειμώνες και σημαντικό ύψος σε βροχοπτώσεις. Ωστόσο, όταν τα δύο βουνά μαλώνουν, «ο Κίσσαβος ρίχνει βροχή» και οι περισσότερες βροχοπτώσεις σημειώνονται στην περιοχή της Αγιάς. Στην καρδιά του Κάμπου, όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη μονοκαλλιέργεια της χώρας, σημειώνεται η χαμηλότερη βροχόπτωση, με ασθενείς ανέμους και μεγάλη ηλιοφάνεια. Ζωτικής σημασίας ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος παίζει ο ρους του Πηνειού με τους παραποτάμους του, που δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για γεωργία μεγάλου εύρους καλλιεργειών, καθιστώντας τον έναν από τους πιο εύφορους τόπους της χώρας.

Το καλλίρροον ύδωρ

Ο Πηνειός είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ελλάδας με σημαντικό ρόλο στον Θεσσαλικό Κάμπο. Η ροή του ξεκινά δυτικά από την Πίνδο, στην περιοχή των Μετεώρων, και διασχίζει όλη τη Θεσσαλία προς τα ανατολικά περνώντας από την πόλη της Λάρισας και την πεδιάδα, πριν φτάσει στο στενό της κοιλάδας των Τεμπών. Οι παραπόταμοι Τιταρήσιος (Ξεριάς), Ενιπέας, Καλέντζης, Ληθαίος και Πάμισος ή Παλιούρης απλώνονται σε όλη τη Θεσσαλία, συμβάλλοντας καταλυτικά στη γεωργική ανάπτυξη της περιοχής.

Οι κλέφτες, οι αρματολοί και το τσίπουρο της Ωραίας Κοιμωμένης

Περίπου 487 χρόνια διήρκεσε η τουρκοκρατία στη Θεσσαλία. Κατακτήθηκε το 1393 και απελευθερώθηκε το 1881. Για πέντε αιώνες οι Οθωμανοί χρησιμοποιούσαν τους αρματολούς προκειμένου να αποκαταστήσουν την ασφάλεια στον Κάμπο όπου υπήρχε σκλαβιά, ενώ στα γύρω βουνά έβρισκε καταφύγιο η λεβεντιά. «Όλοι πήγαιναν πάνω στα βουνά γιατί είχαν προστριβές με τους Τούρκους. Το 1525, με τη γνωστή Συνθήκη του Ταμασίου (των Αγράφων), οι Τούρκοι είπαν: “Μη μας ενοχλείτε, δεν σας ενοχλούμε, πάρτε ό,τι θέλετε, απλά μην έρχεστε κάτω στον Κάμπο”. Οι κάτοικοι είχαν πολλά αμπέλια, αλλά δεν μπορούσαν να πουλήσουν το κρασί πουθενά. Πόσο να πιουν; Είχε κοιτάσματα χαλκού προς την Ευρυτανία, οπότε άρχισαν να φτιάχνουν καζάνια και έτσι δημιουργήθηκε η παράδοση του τσίπουρου στα Άγραφα. Οι Αγραφιώτες, επειδή δεν είχαν πού να πουλήσουν ούτε το τσίπουρο, μετανάστευσαν προς Τρίκαλα, Λάρισα, Τύρναβο, Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη», αφηγείται ο χημικός και οινοποιός-αποσταγματοποιός Θάνος Καραθάνος.

Από τους κολίγους στους σύγχρονους γαιοκτήμονες

Κομπίνα (θεριζοαλωνιστική) επί το έργον
σε χωράφι κοντά στο Παλιούρι, στην Καρδίτσα

Την περίοδο 1881-1910 η σύγκρουση τσιφλικάδων και κολίγων συγκλόνισε την κοινωνική και πολιτική ζωή. Η προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 αύξησε την έκταση του ελληνικού κράτους κατά 26,7% και του πληθυσμού κατά 18%. Εκείνα τα χρόνια η Θεσσαλία ήταν αραιοκατοικημένη, με 270.890 κατοίκους. Τα 395 τσιφλίκια που υπήρχαν τότε κατείχαν περίπου 6.000.000 στρέμματα (από τα οποία τα 2.755.000 ήταν καλλιεργήσιμη γη), κυρίως στις επαρχίες Καρδίτσας, Λάρισας και Τρικάλων. Διακρίνονταν σε μισακάρικα και τριτάρικα, ανάλογα με τη συμμετοχή του τσιφλικά στις καλλιεργητικές δαπάνες. Οι Οθωμανοί γαιοκτήμονες είχαν δικαίωμα εξουσίας της γης, την οποία παραχωρούσαν σε καλλιεργητές με αντάλλαγμα ποσοστό της παραγωγής. Ο Αλή Πασάς είχε ονομάσει τσιφλίκια του ακόμα και τα ημιορεινά χωριά με καλλιέργειες και δάση. Με τις διώξεις του εναντίον των αρματολών, περιόρισε τα θεσσαλικά αρματολίκια στο ελάχιστο, κυριάρχησε στα ορεινά και μετέτρεψε τα περισσότερα χωριά σε τριτάρικα για να εισπράττει το 1/3 της σοδειάς.

Το 1881 με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης οι Οθωμανοί πούλησαν τα κτήματά τους κυρίως σε Έλληνες χρηματιστές και τραπεζίτες της Κωνσταντινούπολης και των παροικιών. Οι μεταβιβάσεις αυτές δημιούργησαν ένα νέο καθεστώς γαιοκτημόνων που άλλαξε ριζικά τη σχέση των ντόπιων με τη γη. Από τις αρχές του 19ου αιώνα ξεκίνησαν από το Κιλελέρ, το σημερινό χωριό Κυψέλη, δυναμικές κινήσεις με πολλά θύματα. Το αγροτικό κίνημα προκάλεσε κοινωνική πίεση για την επίλυση των αγροτικών ζητημάτων. Από το 1910, με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ξεκίνησαν μεταρρυθμίσεις που ολοκληρώθηκαν το 1923 με την εγκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η αναδιανομή της αγροτικής γης έβαλε τέλος στην εποχή των τσιφλικιών.

Ρεβίθια Αμοργός στα Φάρσαλα

Ο σιτοβολώνας της Ελλάδας

Η καλλιέργεια σιταριού και κριθαριού ξεκίνησε κατά τη Νεολιθική Εποχή και τεκμηριώνεται από σπόρους που βρέθηκαν στους πρώτους οικισμούς Άργισσα και Σέσκλο. Τα σιτηρά, εκτός από βασική τροφή, είχαν συναλλακτική αξία με υψηλή ζήτηση στις αγορές. Όσο οι αγρότες έσπερναν, θέριζαν και λίχνιζαν χωρίζοντας την ήρα από το σιτάρι, ο Κάμπος έσφυζε από ζωή. «Τα χρόνια που κυριαρχούσε ο Αλή Πασάς, η Θεσσαλία συγκέντρωνε γύρω στα 6.400.000 κιλά σιτάρι», αφηγείται ο καθηγητής Οικονομικών Βασίλης Πατρώνης.

Η σιτάρκεια καλύφθηκε μετά την προσάρτηση, όταν «οι εύποροι γαιοκτήμονες ακολούθησαν τη συμπεριφορά της Δύσης και προχώρησαν σε σημαντικές επενδύσεις επιφέροντας την τεχνική και παραγωγική αναβάθμιση. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν και οι υπόλοιποι κτηματίες και αγρότες, μετατρέποντας τη Θεσσαλία σε σιτοβολώνα της Ελλάδας και επιλύοντας το χρόνιο έλλειμμα της χώρας σε δημητριακά», αναφέρει ο καθηγητής Ιστορίας του Αγροτικού Κόσμου Δημήτρης Γ. Παναγιωτόπουλος.

Τον τίτλο του σιτοβολώνα της Ελλάδας κατείχε έως τα τέλη του 20ού αιώνα ο Θεσσαλικός Κάμπος, ενώ σήμερα την πρωτιά έχει ο Κάμπος της Μακεδονίας. «Το 40% της καλλιέργειας σκληρού σιταριού απορροφάται από τις βιομηχανίες ζυμαρικών και το 60% εξάγεται, σε αντίθεση με την καλλιέργεια μαλακού σιταριού που είναι αρκετά μικρή και για να καλυφθούν οι ανάγκες οδηγούμαστε σε εισαγωγές», εξηγεί ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας.

Η συνολική κατανάλωση αλεύρων, ψωμιού και δημητριακών στα νοικοκυριά, ανά άτομο, φτάνει στα 12,9 κιλά/μήνα, με το 1 κιλό (957 γρ.) να καλύπτουν τα ζυμαρικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βιομηχανία ζυμαρικών Stella, που από το 1957 έως σήμερα επεξεργάζεται αποκλειστικά σκληρό σιτάρι από τον Κάμπο.

Το 51% της αμυγδαλιάς ανθίζει στον θεσσαλικό κάμπο

Συγκομιδή αχλαδιών στον Τύρναβο

Οι κλιματικές και εδαφολογικές συνθήκες καθιστούν ιδανική την καλλιέργεια καρποφόρων δέντρων, και ειδικότερα της αμυγδαλιάς, βάζοντας τη Θεσσαλία στην πρώτη θέση της εθνικής παραγωγής, με ποσοστό που αγγίζει το 51%. Το 2022 η Λάρισα έφτασε στα 66.321 στρέμματα αμυγδαλοπαραγωγής, ενώ η Μαγνησία στα 21.728. «Επιλέξαμε περιοχές που είχαν ετήσιες καλλιέργειες και δροσίσαμε τον Κάμπο εφαρμόζοντας πράσινες μεθόδους πυκνής βλάστησης. Φυτέψαμε πέντε φορές περισσότερα δέντρα απ’ ό,τι συνηθίζεται στη συμβατική καλλιέργεια», αναφέρει η Ειρήνη Σπανούλη, μέλος του συνεταιρισμού «Καρπολόγιο» και πρώτη νικήτρια του θεσμού γυναικείας ενδυνάμωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για τις ανάγκες της παραγωγής της, η παλαιότερη ελληνική σοκολατοβιομηχανία προμηθεύεται σε ετήσια βάση 2.000 τόνους αμύγδαλα που καλλιεργούνται στην περιοχή του Συκουρίου. «Η ΙΟΝ αγοράζει αποκλειστικά όλη την ποσότητα αμυγδάλων που χρειάζεται από αυτή την περιοχή. Για να εξασφαλίσουμε την απόλυτη ποιότητα, εφαρμόζουμε σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης στα κτήματα των συνεργατών», εξηγεί ο διευθυντής Μάρκετινγκ Μιχάλης Φιλιππίδης.

Υπεραιωνόβιος ο φουντουκεώνας τ
ης οικογένειας Πέτρου

Ο υπεραιωνόβιος φουντουκεώνας

Στη σκιά του Κισσάβου, στην Αγιά, η πέμπτη γενιά της οικογένειας Πέτρου καλλιεργεί σε 100 στρέμματα 3.000 φουντουκόδεντρα, τα οποία μεταποιεί στην καθετοποιημένη μονάδα της. «Η φουντουκιά στην Ελλάδα είναι γνωστή από την αρχαιότητα. 

Η καλλιέργεια μειώθηκε στα τέλη του ’80. Αιτία όμως δεν ήταν η κλιματική αλλαγή, αλλά η μόδα που αντικατέστησε τις φουντουκιές με άλλες καλλιέργειες, όπως φρούτα, καθώς και πιο εύκολες μονοετείς καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι», μας εξήγησε ο Ιωάννης Πέτρου.

Το 53% της ελληνικής φάβας καλλιεργείται στα Φάρσαλα

Ξινόμηλα Αγιάς στα τελάρα

Η μεγαλύτερη παραγωγή οσπρίων σημειώνεται στην ευρύτερη περιοχή των Φαρσάλων. Στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής, τα φασόλια καλλιεργούνται σε ποσοστό 12%, οι φακές σε 36%, τα ρεβίθια σε 35% και το μεγαλύτερο ποσοστό σημειώνει η φάβα (λαθούρι) Φαρσάλων σε ποσοστό που αγγίζει το 53%. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ανήσυχοι παραγωγοί των Φαρσάλων και της Καρδίτσας πειραματίζονται με αναβιωμένες ποικιλίες και νέες καλλιέργειες, όπως κεχρί και κινόα.
Στον Ενιπέα 100 μέλη του Αγροτικού Συνεταιρισμού καλλιεργούν, μεταξύ άλλων, όσπρια όπως φακές, φασόλια και ρεβίθια τύπου Αμοργού. «Είναι 3-4 χρόνια που έχουμε καταργήσει τις άλλες ποικιλίες. Η καλλιέργεια της Αμοργού, επειδή είναι ελληνική, είναι ανθεκτική στο κλίμα και φιλική στο περιβάλλον, έχει μικρότερη απόδοση, όμως ψεκάζουμε πολύ λιγότερο», εξηγεί ο γεωργός Νίκος Γούσιος. «Η περσινή χρονιά ήταν μέτρια λόγω των βροχοπτώσεων.
Μαζέψαμε 40 τόνους ρεβίθια και φέτος υπολογίζουμε στους 60 τόνους. Επίσης, πέρυσι είχαμε 25 τόνους φακές και 10 τόνους φασόλια μεσαία, στα οποία φέτος αυξήσαμε την καλλιέργεια και υπολογίζουμε ότι θα δώσουν 25 τόνους», αναφέρει η γεωπόνος Χαρούλα Καρατοσίδου.

Τα βερίκοκα της Αγιάς έχουν συγκομιστεί

Στο 51% η καλλιέργεια βιομηχανικής ντομάτας

Παγκοσμίως η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην παραγωγή βιομηχανικής ντομάτας και η μεταποίησή της είναι ένα από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα προϊόντα.
Στη Θεσσαλία η καλλιέργεια αγγίζει το 51% της συνολικής εγχώριας παραγωγής, που αντιστοιχεί σε 21.208 στρέμματα (146.172 τόνοι). Ωστόσο, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα είναι υψηλό λόγω του υπερβολικού ποτίσματος από την έναρξη της ωρίμασης έως τη συγκομιδή. Οι αζωτούχες λιπάνσεις οδηγούν μεν σε υπερπαραγωγές, υποβαθμίζουν όμως την ποιότητα πιέζοντας τον υδροφόρο ορίζοντα.

Οι καλλιεργητές των σκόρδων Πλατυκάμπου έχουν
ετοιμάσει τον φάκελο για την αναγνώρισή τους ως ΠΟΠ.

Τα σκόρδα Πλατυκάμπου

Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το μικροκλίμα του Πλατυκάμπου με τις σημαντικές διαφορές θερμοκρασίας ημέρας και νύχτας ευνοεί την καλλιέργεια του σκόρδου. «Ο σπόρος είναι παλιός και υπήρχε πάντοτε στην περιοχή. Όλη η διαδικασία γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο, χειρωνακτικά, όπως μάθαμε από τους παππούδες μας», αναφέρει ο Γιάννης Κουκούτσης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου, και συνεχίζει: «Ποιοτικά βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας αγοράς και δυστυχώς δεν έχει πάρει την αναγνώριση που πρέπει.

Στο πρόσφατο παγκόσμιο συμπόσιο για τα σκόρδα, οι Κινέζοι επιβεβαίωσαν ότι έχει τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση, είναι πραγματικό φάρμακο». Τα 12 μέλη της Ομάδας Παραγωγών Σκόρδου καλλιεργούν αποκλειστικά το Entopio που διεκδικεί αναγνώριση ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Στις αρχές του χρόνου ανακοινώθηκε η συνεργασία με την ιαπωνική Wakunaga Pharmaceutical Company και τη χρήση του αποκλειστικά για φαρμακευτικούς σκοπούς. Πάντως, σύμφωνα με ενημέρωσή μας από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί κάποια από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την κατάθεση του φακέλου, όπως για παράδειγμα ένα συσκευαστήριο και τυποποιητήριο στον Πλατύκαμπο, που θα δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό ΠΟΠ.

Αγρότισσα από τον Συνεταιρισμό Μελιβοίας

Τι φρούτα παράγει ο Κάμπος;

Την πρώτη θέση των φρούτων κατέχουν τα αχλάδια Τυρνάβου, καλύπτοντας το εντυπωσιακό 56% της εθνικής παραγωγής, ενώ εξίσου έντονη παραγωγή με εξαγωγική δραστηριότητα σημειώνουν τα μήλα Αγιάς, τα βερίκοκα, τα ροδάκινα και τα κεράσια.
«Η οικογένειά μας καλλιεργεί κεράσια περισσότερο από 35 χρόνια. Φέτος, που δεν είχαμε χειμώνα, είχαμε μειωμένη παραγωγή. Ο καύσωνας έχει αλλάξει το πρόγραμμα συγκομιδής και ερχόμαστε στο κτήμα απογεύματα για να έχει πέσει η ζέστη. Τώρα μαζεύουμε τα τελευταία γιατί έχουμε ειδοποίηση για χαλάζι μεθαύριο», εξηγεί η κερασοπαραγωγός Βασιλική Δρόλια.

Τα αχλάδια αποτελούν
βασική καλλιέργεια

Προστατευόμενες Προελεύσεις και Γεωγραφικές Ενδείξεις

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγικούς κάμπους δεν έχει αρκετά κατοχυρωμένα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Η απουσία τους έχει σημαντικές επιπτώσεις καθώς χάνεται η ευκαιρία για αύξηση της προστιθέμενης αξίας των παραγόμενων προϊόντων και οι παραγωγοί καλούνται να αντιμετωπίσουν το ανταγωνιστικό μειονέκτημα σε σχέση με άλλες περιοχές, ενώ περιορίζεται η προβολή της τοπικής ταυτότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με ανακοίνωση του περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δράσεις προώθησης τοπικών προϊόντων της Θεσσαλίας», εγκρίθηκαν και προχώρησαν στο επόμενο στάδιο οι φάκελοι για τις έξι περιοχές ΠΓΕ: Μήλα Αγιάς, Ρεβίθια Αμοργός Φαρσάλων, Αμύγδαλο Τεμπών, Ακτινίδιο Δέλτα Πηνειού, Βοσκοτύρι Λιβαδιού και Οινικά Προϊόντα Τύρναβος. Επίσης, προς πιστοποίηση εγκρίθηκαν οι φάκελοι για τα επτά προϊόντα ΠΟΠ: Κάστανα Πηλίου, Κάστανα Μελιβοίας, Κάστανα Αμπελακίων, Κάστανα Καρίτσας, Εντόπιο Σκόρδο Πλατυκάμπου, Αχλάδι Κρυστάλι Τυρνάβου και Οινικά Προϊόντα Πρόποδες Αγράφων. «Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, έχει εκπονήσει μελέτες για τα οινικά προϊόντα που έχουν ήδη ένδειξη ΠΓΕ, προκειμένου να διεκδικήσουν την αναβάθμιση σε ΠΟΠ και να λάβουν την προστιθέμενη αξία που τους αναλογεί», διευκρινίζει ο κ. Κουρέτας.

 

Ευχαριστίες
• Α.Σ. Ενιπέας: Θανάσης Καραΐσκος, πρόεδρος, Νίκος
Γούσης, γεωργός, Χαρούλα Καρατοσίδου, γεωπόνος
• Χαράλαμπος Τέλιος, γεωργός
• Θάνος Καραθάνος, Νατάσα Γαλαγάλα,
Αποσταγματοποιείο – Ποτοποιείο Púro
• Γιώργος Γιολδάσης, Βαγγέλης Ζάχος, Λάμπρος
Θεολόγος, καλλιεργητές σιταριού
• Θόδωρος και Δήμος Γιολδάσης, οδηγοί κομπίνας
• Βασιλική, Θανάσης, Ρήγας Δρόλια, κερασοπαραγωγοί
• Ιωάννης και Σταύρος Πέτρου, Petrou Nuts
• Α.Σ. Μελιβοίας, Βαγγέλης Κρανιώτης, πρόεδρος
• Α.Σ. Πλατυκάμπου, Γιάννης Κουκούτσης, πρόεδρος
• Θεοδώρα Πατσιαβούδη, Κάτοικος Αγιάς
• Χρήστος Ζαφειράκης, οινοποιός, Κτήμα Ζαφειράκη
• Χριστίνα και Κυριακή Σκρέτα, Ψυγεία Αγιάς

Επιμέλεια: Νανά Δαρειώτη, Έρευνα – Κείμενο: Γιάννα Μπαλαφούτη, Φωτογραφίες: Αργύρης Βαλασιάδης

 

 

Αναδημοσίευση: cantina.protothema.gr και δεύτερη σελίδα του cantina.protothema.gr