Η «νίκη» του Ερντογάν

Το κλίμα κατά τις πρόσφατες εκλογές στην Τουρκία αναδεικνύει ο Αθανάσιος Έλις σε άρθρο του στην «Καθημερινή» της Τρίτης 3 Νοεμβρίου. Τώρα γιατί, ακριβώς όπως περιγράφονται στο κείμενο, εμένα μου θυμίζει το κλίμα που υπήρχε, στους τηλεοπτικούς μας δέκτες κυρίως 

 «υπέρ του Σαμαρά», κάθε φορά που πηγαίναμε στις κάλπες από τις Ευρωεκλογές και μετά δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι πως οι Έλληνες δε φοβηθήκαμε σε αντίθεση με τους εξ ανατολών γείτονές μας

* * *

Ο εκφοβισμός του τουρκικού εκλογικού σώματος έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι προειδοποιήσεις για πολιτική αστάθεια, οικονομική κατάρρευση, ακόμη και τρομοκρατία, «απέδωσαν». Ο Ταγίπ Ερντογάν θριάμβευσε. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης θα σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Οι αχτίδες ελπίδας που διστακτικά είχαν εμφανισθεί μετά το υψηλό ποσοστό του φιλοκουρδικού κόμματος στις εκλογές του περασμένου Ιουνίου έσβησαν. Ο Ερντογάν επιβεβαίωσε την παντοδυναμία του. Ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου δεν άφησε αμφιβολίες για το ποιος κυβερνά, δηλώνοντας ευθέως ότι «η νέα Τουρκία θα οικοδομηθεί υπό την ηγεσία του προέδρου Ερντογάν».

Παρά τη δυσφορία σε Αμερική και Ευρώπη για τον αυξανόμενο αυταρχισμό του Τούρκου προέδρου, οι κριτικές φωνές θα σιγήσουν, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Η γεωγραφική θέση της χώρας και οι πιεστικές εξελίξεις στην περιοχή –πόλεμος στη Συρία, δράση του ISIS, ροές προσφύγων– περιορίζουν τα περιθώρια κινήσεων της Δύσης σε αυτή τη φάση.

Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας άλλαξε το πολιτικό σκηνικό του Ιουνίου, έπεισε ότι μόνο αυτός μπορεί να εγγυηθεί τη σταθερότητα και, τελικά, επανέφερε τη χώρα στην «κανονικότητα» που ήθελε, αυτήν της συνέχισης της δικής του ανεμπόδιστης αυταρχικής διακυβέρνησης. Δεν έχει σημασία αν η νίκη στηρίχθηκε σε ανθρώπινα θύματα βομβιστικών επιθέσεων ή στον βάναυσο περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Ο στόχος επετεύχθη.

Με την προσφυγή σε δεύτερη εκλογική αναμέτρηση σε διάστημα πέντε μηνών ο Ταγίπ Ερντογάν ρίσκαρε. Μια νέα αποτυχία σχηματισμού κυβέρνησης ή μια περαιτέρω υποχώρηση των ποσοστών του ΑΚΡ θα είχε ανοίξει τον ασκό του Αιόλου. Ομως, η τακτική απέδωσε. Με το επικοινωνιακό χάρισμα που όχι μόνον τον έφερε στην εξουσία υπό αντίξοες συνθήκες –το ’99 είχε φυλακιστεί– αλλά του επέτρεψε να αυξάνει κάθε φορά τα ποσοστά του, κινούμενος για μία δεκαετία σταθερά κοντά στο 50% –πρωτόγνωρο ποσοστό για μια δημοκρατία, αν βέβαια δεχθεί κανείς ότι η σημερινή Τουρκία πληροί τις προϋποθέσεις και λειτουργεί ως δυτικού τύπου δημοκρατία– απέδειξε με κυνικό αλλά ουσιαστικό τρόπο, πολιτικό ένστικτο και επιδεξιότητες.

Η συγκυρία πολλαπλασιάζει τον αντίκτυπο της επιτυχίας, καθώς την επόμενη εβδομάδα ο Ερντογάν θα υποδεχθεί στην Αττάλεια τους ισχυρότερους ηγέτες του κόσμου για τη σύνοδο του G20. Ωστόσο, καλά θα κάνει να μην υποκύψει στη μέθη της εσωτερικής επιτυχίας. Η συνέχεια δεν διαγράφεται εύκολη. Ο λαός είναι διχασμένος. Η κοινωνική γαλήνη απειλείται. Παρά την πρόσκαιρη ευφορία, η οικονομία δοκιμάζεται. Το παζλ της Συρίας παραμένει πολυσύνθετο. Η εχθρική στάση του έναντι της Αιγύπτου και του Ισραήλ τον απομονώνει. Η επιστροφή του Ιράν στους διεθνείς υπολογισμούς αλλάζει την εξίσωση.

 Παρά την εκλογική νίκη στο εσωτερικό, αν ο Τούρκος πρόεδρος επιμείνει στη μεγαλομανία και αγνοήσει τη διεθνή πραγματικότητα, στην πορεία θα βγει χαμένος.