Γιατί δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι;

Τι αποκαλύπτει η σύγχρονη ψυχολογία για την αιώνια αναζήτηση

Ζούμε σε εποχές με μεγαλύτερη ασφάλεια, περισσότερες ανέσεις και απεριόριστες επιλογές. Κι όμως, το ερώτημα παραμένει:
Γιατί δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι;

• • •

Η σύγχρονη ψυχολογία μάς δείχνει ότι η ευτυχία δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα – είναι μια εσωτερική διαδικασία, και συχνά τη σαμποτάρουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Ας δούμε τους πιο σημαντικούς λόγους μέσα από επιστημονικά ευρήματα και στοχασμούς της ψυχολογικής επιστήμης.

 

Ο εγκέφαλος δεν είναι φτιαγμένος για ευτυχία, αλλά για επιβίωση

Η βασική λειτουργία του εγκεφάλου μας είναι η ανίχνευση κινδύνου, όχι η απόλαυση. Η «αρνητική προκατάληψη» (negativity bias) οδηγεί τον νου να εστιάζει στα αρνητικά – στις απειλές, στις αποτυχίες, στις συγκρίσεις. Όσο κι αν όλα πάνε καλά, πάντα θα βρίσκουμε κάτι που "λείπει". Είναι βιολογικό.

 

Το φαινόμενο της ηδονικής προσαρμογής

Πήρες την προαγωγή. Αγόρασες το σπίτι. Έκανες σχέση.
Χάρηκες… και μετά;

Το φαινόμενο της ηδονικής προσαρμογής (hedonic adaptation) εξηγεί ότι συνηθίζουμε πολύ γρήγορα τα καλά. Η ευτυχία που νιώθουμε από εξωτερικά γεγονότα εξασθενεί, και επιστρέφουμε στο "βασικό μας επίπεδο".

 

Η τυραννία των επιλογών

Η σύγχρονη ζωή μάς προσφέρει πάρα πολλές επιλογές. Και ενώ φαινομενικά αυτό θα έπρεπε να μας κάνει πιο χαρούμενους, στην πράξη δημιουργεί άγχος, μετάνοια και παράλυση.
Ο ψυχολόγος Barry Schwartz το ονομάζει "the paradox of choice":

«Όταν έχεις άπειρες δυνατότητες, καμία δεν σε ικανοποιεί τελικά απόλυτα

 

Συγκρίνουμε διαρκώς τον εαυτό μας

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ενισχύσει την ψευδαίσθηση της απόλυτης ζωής των άλλων.
Η συνεχής σύγκριση με τους «καλύτερους» οδηγεί σε ανασφάλεια και υποτίμηση του εαυτού.

Η ευτυχία δεν αντέχει στο μικροσκόπιο της σύγκρισης.

 

Η απόδραση από το παρόν

Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα των τελευταίων ετών:
«Όσο περισσότερο το μυαλό μας περιπλανιέται, τόσο λιγότερο ευτυχισμένοι είμαστε.»
(Έρευνα του Killingsworth & Gilbert, 2010)

Η απουσία από το παρόν – είτε από άγχος για το μέλλον είτε από αναμασήματα για το παρελθόν – μάς στερεί την ηρεμία. Και χωρίς παρόν, δεν υπάρχει ουσιαστική ευτυχία.

 

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η ευτυχία, σύμφωνα με τη θετική ψυχολογία, δεν είναι ο τελικός στόχος, αλλά ένας τρόπος ύπαρξης που καλλιεργείται. Ορίστε μερικές βασισμένες σε έρευνες στρατηγικές:

· Ευγνωμοσύνη: Καθημερινή αναγνώριση όσων έχουμε

· Ενσυνειδητότητα (mindfulness): Παρουσία στη στιγμή

· Αληθινές ανθρώπινες σχέσεις: Όχι likes, αλλά ουσία

· Νόημα: Όχι τι με κάνει χαρούμενο, αλλά τι δίνει νόημα στη ζωή μου

·  Πράξεις προσφοράς: Η αλληλεγγύη ενισχύει την ψυχική ευημερία

 

 

Αναδημοσίευση: e-didaskalia.blogspot.com