Οι πολιτικές ελίτ ευθύνονται για την κρίση

Δεν έφταιγα χθε που δεν είχα σχόλιο αλλά η Google με το πρόβλημά της. Όπως κάθε Σάββατο βάζω σχόλιο της «Καθημερινής», συνήθως. Αυτή την φορά αναδημοσίευση της περασμένη Τρίτη (105) από τους «The New York Times” του κ. Paul Krugman.Εντυπωσιάστηκα για το πόσο καθαρά βλέπει τα πράγματα, εκτός της Ελλάδας για την οποία τον έχουν ενημερώσει η εδώ πολιτική ελίτ.

* * *

Τα τελευταία τρία χρόνια ήταν καταστρεπτικά για πολλές οικονομίες στη Δύση. Τι έχει συμβεί;
Ακούγεται όλο και συχνότερα από την πολιτική ελίτ πως φταίει κυρίως ο κόσμος: ότι οι ψηφοφόροι ήθελαν το αδύνατο και οι πολιτικοί ενέδωσαν στην ανοησία του κόσμου. Νομίζω πως ήρθε η ώρα να επισημάνω ότι αυτές οι επιρρίψεις ευθυνών στον κόσμο είναι θανάσιμα εσφαλμένες. Δεν ήταν η ανταπόκριση σε αιτήματα του κόσμου που μας οδήγησε σε αυτή την κατάσταση. Ηταν, με λίγες εξαιρέσεις, πολιτικές επιλογές μικρών ομάδων ισχυρών ανθρώπων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιοι που σήμερα μας κάνουν κήρυγμα υπέρ της σοβαρότητας.
Τελευταία οι Αμερικανοί ακούν συνέχεια για την ανάγκη να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα. Και μόνον αυτό είναι λάθος, γιατί πρώτη μας μέριμνα έπρεπε να είναι η δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Και τι έγινε το δημοσιονομικό πλεόνασμα που είχαμε το 2000; Τρία πράγματα. Πρώτον, οι φοροαπαλλαγές του Μπους αύξησαν το χρέος κατά περίπου δύο τρισ. δολάρια την περασμένη δεκαετία. Δεύτερον, οι πόλεμοι στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν το αύξησαν κατά ακόμη 1,1 τρισ. δολάρια. Και, τρίτον, η Μεγάλη Υφεση συρρίκνωσε τα έσοδα και οδήγησε σε εκτίναξη των δαπανών για επιδόματα ανεργίας.
Ποιος έφταιγε για αυτά; Οχι ο μέσος άνθρωπος. Ο πρόεδρος Μπους μείωσε τους φόρους λόγω κομματικής ιδεολογίας, όχι για να ανταποκριθεί σε κάποιο λαϊκό αίτημα. Το μεγαλύτερο μέρος τους προοριζόταν, άλλωστε, για μια μικρή πλούσια μειοψηφία. Επέλεξε να εισβάλει στο Ιράκ επειδή ήθελε ο ίδιος και οι σύμβουλοί του και όχι επειδή οι Αμερικανοί επιθυμούσαν έναν πόλεμο κατά ενός καθεστώτος που δεν είχε καμία σχέση με την 11η Σεπτεμβρίου. Και, τέλος, η ύφεση δημιουργήθηκε από έναν χρηματοπιστωτικό τομέα που είχε αποθρασυνθεί εξαιτίας της ανεπάρκειας ρυθμίσεων. Και ποιος έφταιγε για την απορρύθμιση του κλάδου; Οι ισχυροί στην Ουάσιγκτον, που είχαν στενούς δεσμούς με τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Επιτρέψτε μου μια ιδιαίτερη μνεία στον Αλαν Γκρίνσπαν, που διεδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην απορρύθμιση και στην έγκριση των φοροαπαλλαγών του Μπους και τώρα κάνει κήρυγμα για το έλλειμμα. Δεν ήταν λοιπόν η απληστία του απλού ανθρώπου που προκάλεσε την κρίση, αλλά τα λάθη των ελίτ.
Τα ίδια ισχύουν και για την ευρωπαϊκή κρίση. Ωστόσο, η επίσημη ερμηνεία των ευρωπαϊκών χωρών είναι πως οι κυβερνήσεις παραχώρησαν υπερβολικά πολλά στις μάζες χωρίς να συγκεντρώνουν φόρους. Αυτό ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας. Δεν ισχύει, όμως, για την Ιρλανδία και την Ισπανία, που είχαν χαμηλό χρέος και δημοσιονομικό πλεόνασμα στην αρχή της κρίσης.
Οι ηγεσίες δημιούργησαν ένα ενιαίο νόμισμα χωρίς τους απαιτούμενους θεσμούς. Το σχέδιο του ευρώ δεν ήταν παρά μια επιλογή των ελίτ που την επέβαλαν σε απρόθυμους ψηφοφόρους.
Τι σημασία έχουν όλα αυτά; Μία απάντηση είναι ότι οι πολιτικοί είναι υπόλογοι. Οσοι υποστήριξαν πολιτικές που οδήγησαν σε διόγκωση του ελλείμματος δεν μπορούν να παρουσιάζονται τώρα ως φανατικοί της δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Οσοι εγκωμίαζαν την Ιρλανδία δεν μπορούν να μας κάνουν κήρυγμα περί υπεύθυνης διακυβέρνησης. Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως με αυτές τις θεωρίες, που αθωώνουν όσους μας οδήγησαν ώς εδώ, χάνουμε κάθε ευκαιρία να διδαχθούμε από την κρίση. Πρέπει να επιρρίψουμε την ευθύνη σε αυτούς που φταίνε, στις πολιτικές ελίτ.